Program "Czyste Powietrze". Nowa pula środków i niepewny los pieców na gaz

"Czyste Powietrze" to ogólnopolski program, którego celem jest ograniczenie emisji do atmosfery szkodliwych substancji powstających na skutek ogrzewania domów jednorodzinnych słabej jakości paliwem w przestarzałych domowych piecach. Umożliwia wymianę starych pieców i docieplenie domów dzięki dopłatom.

W środę 17 kwietnia minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska poinformowała, że na umowy o dofinansowanie do wymiany źródeł ciepła, z których korzystają gospodarstwa domowe, rząd przeznaczył pulę środków w wysokości 6,4 mld zł. Jak wyjaśniła, podpisana została stosowna umowa między Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska, które są operatorami "Czystego Powietrza". Według minister, środki te zabezpieczą finansowo "Czyste Powietrze" na dwa lata.

Według kalkulacji resortu, przy założeniu, że każda rodzina otrzyma średnie dofinansowanie z programu, ze wsparcia będzie mogło skorzystać 145,5 tys. rodzin. - Szacujemy, że w ramach puli dofinansowania trwale zabezpieczającego płynność programu "Czyste Powietrze" uda się wymienić ponad 111 tys. źródeł ciepła i umożliwić przeprowadzenie termomodernizacji w blisko 100 tys. domów jednorodzinnych - dodała minister. Dzięki temu, jak zauważyła, Polska spodziewa się zredukować emisje szkodliwych substancji do atmosfery o pół miliona ton ekwiwalentu CO2.

Od kwietnia zmianie uległo wiele zasad programu, o czym szczegółowo pisaliśmy TUTAJ. Jak informował już wcześniej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, od 1 kwietnia 2024 roku dofinansowanie w ramach programu "Czyste Powietrze" nie będzie już przydzielane na niskiej jakości pompy ciepła. Producenci pomp ciepła znajdą się na Liście ZUM (Lista Zielonych Urządzeń i Materiałów) - wykazie produktów spełniających standardy środowiskowe i uznawanych za ekologiczne. Wzrosną również kwoty dofinansowania do wymiany źródła ciepła w zależności od wielkości gospodarstwa domowego i jego przychodów. 

Program "Czysta Polska" być może czekają jeszcze inne zmiany, związane z decyzją o dalszym dofinansowywaniu pieców gazowych. Decyzja ta będzie musiała zostać podjęta w tym roku, biorąc pod uwagę daty wynikające z unijnych aktów prawnych - powiedziała "Dziennikowi Gazecie Prawnej" prezes NFOŚiGW Dorota Zawadzka-Stępniak. Przyznała zarazem, że perspektywa ewentualnego wycofania dotacji dla pieców gazowych wywołuje niezadowolenie i niepewność.

"Zdajemy sobie sprawę, że perspektywa ewentualnego wycofania dotacji dla pieców gazowych wywołuje niezadowolenie i niepewność zarówno wśród producentów kotłów gazowych, jak i ich użytkowników. Musimy jednak zastanowić się, czy jest sens finansować technologię, która od lat jest określona jako ta, od której będziemy odchodzić - czy nie lepiej skupić się na rozwiązaniach, które mają przyszłość" - wskazała prezes NFOŚiGW. Przypomnijmy, że od 2040 roku budynki w Unii Europejskiej nie będą mogły być ogrzewane paliwami kopalnymi - do tego czasu zlikwidowane mają zostać wszystkie kotły wykorzystujące takie paliwa, w tym również piece na gaz.

Zawadzka-Stępniak zapowiedziała, że w tym roku Fundusz chce wprowadzić zmiany w programie "Czyste Powietrze", tak, by przy wymianie źródła ciepła w pierwszej kolejności wspierać termomodernizację. Jak wskazała, obniżka rachunków dzięki instalacji pomp ciepła jest możliwa tylko w przypadku odpowiednio ocieplonych budynków.

Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podkreśliła w wywiadzie, że trwają prace nad znalezieniem nowego źródła finansowania programu "Czyste Powietrze" i zapewnienia stabilności finansowej m.in. z wykorzystaniem środków unijnych w ramach programu FEnIKS. Jak powiedziała, możliwych źródeł finansowania jest dużo, ale nie ma jeszcze gotowego planu na to, skąd wziąć brakujące 90 mld zł.

Poinformowała, że na dzień 12 kwietnia br. NFOŚiGW nie miał zaległości w stosunku do wojewódzkich funduszy, ale za to na dzień 5 kwietnia wobec beneficjentów końcowych wojewódzkie fundusze miały 250 mln zł zaległości. "Naszym priorytetem jest możliwie szybkie rozliczenie zaległości" - zaznaczyła Zawadzka-Stępniak.

Od początku roku program "Czyste Powietrze" zmagał się z opóźnieniami w wypłacaniu środków na dotacje. Ministerstwo Klimatu i Środowiska tłumaczyło, że poprzednia ekipa rządząca nie zabezpieczyła finansowania dla programu.