Rozliczenie kredytu w kosztach działalności

W katalogu wyłączeń ustawodawca umieścił m.in. niektóre wydatki związane z zaciąganiem i spłatą kredytów. Niestety, reguły przejrzyste na papierze, nie zawsze okazują się jasne w praktycznym zastosowaniu.

Odsetki w ustawowych uregulowaniach

Samo zaciągnięcie kredytu, a następnie jego spłata są dla przedsiębiorcy operacjami podatkowo obojętnymi. Jest to konsekwencją ustawowych zapisów, z których wynika, że zaciągnięcie kredytu nie stanowi przychodu, co potwierdza art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o pdof, a wydatki na jego spłatę nie podlegają zaliczeniu do kosztów podatkowych, co z kolei potwierdza art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a) tejże ustawy.

Inaczej przedstawia się sprawa odsetek od zaciągniętych kredytów. Nie wszystkie odsetki i nie zawsze mogą stanowić koszty uzyskania przychodów w działalności gospodarczej. Wśród wydatków, którymi kosztów obciążać nie można, znalazły się:

- naliczone, lecz niezapłacone albo umorzone odsetki od kredytów (art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o pdof),

- odsetki, prowizje i różnice kursowe od kredytów zwiększających koszty inwestycji w okresie ich realizacji (art. 23 ust. 1 pkt 33 ustawy o pdof).

Jak z powyższego wynika odsetki od kredytów obrotowych stają się kosztem uzyskania przychodów z chwilą ich faktycznej zapłaty. Nie uznaje się za koszty odsetek naliczonych, a niezapłaconych. Z kolei odsetki od kredytów i pożyczek zwiększających koszty inwestycji (w tym na nabycie lub wytworzenie środka trwałego, inwestycję w obcym środku trwałym oraz ulepszenie środka trwałego) nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu w okresie realizacji inwestycji. Naliczone do dnia przekazania składnika majątku do używania powiększają jego wartość początkową i są kosztem poprzez odpisy amortyzacyjne. Pozostała część odsetek, tj. zapłacona już po dniu przyjęcia składnika majątku do używania, stanowi koszt uzyskania przychodu w momencie zapłaty.

Nieistotny cel, tylko przeznaczenie

Nie od dziś wiadomo, że ubieganie się o kredyt inwestycyjny lub obrotowy w działalności gospodarczej związane jest z wypełnieniem szeregu formalności. Stąd przedsiębiorcy dosyć często sięgają po kredyt konsumpcyjny, z założenia przeznaczony na cele prywatne, gdyż znacznie łatwiej go uzyskać. Przeznaczając go na potrzeby inwestycyjne lub bieżące prowadzonej firmy mają wątpliwości: czy odsetki od kredytu zaciągniętego prywatnie można zaliczyć w ciężar kosztów?

Ustawa o pdof nie uzależnia możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od kredytów od klasyfikacji umowy zastosowanej przez kredytodawcę.

Z tego też względu dla skutków podatkowych zaciągnięcia takiego kredytu nie będzie miało znaczenia czy na umowie znajdzie się nazwa np. konsumpcyjny, inwestycyjny, budowlany czy też samochodowy. Nie będzie zatem istotny cel zapisany w umowie kredytowej. Dla zaliczenia do kosztów opłat związanych z takim kredytem znaczenie mieć będzie jedynie jego faktyczne wykorzystanie. Jeżeli zatem środki z prywatnego kredytu zostaną przeznaczone na potrzeby prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności, wówczas zarówno prowizja, jak i odsetki od tego kredytu oraz wszelkie inne opłaty, w granicach i terminach, o których pisaliśmy wyżej, stanowić będą koszty uzyskania przychodów w tej działalności.

Podobnie będzie w sytuacji, gdy przedsiębiorca zaciągnie kredyt wspólnie z inną osobą, np. pełnoletnim dzieckiem albo rodzicami. Jeśli kredyt ten zostanie wykorzystany wyłącznie na cele związane z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością i jednocześnie kwota kredytu wraz z odsetkami będzie spłacana wyłącznie przez niego, wówczas nie ma podstaw do odmowy zaliczenia do kosztów podatkowych całości zapłaconych od tego kredytu odsetek.

Tak samo kwestia kosztów wygląda w przypadku kredytu zaciągniętego przez małżonków, z których tylko jedno prowadzi działalność gospodarczą. Jeżeli przeznaczony zostanie w całości na tę działalność, to spłacone odsetki będą kosztem w całości. Jednak gdy chodzi o małżonków, to fakt figurowania na dowodach wpłat danych obojga może mieć znaczenie w sytuacji, gdy między nimi istnieje rozdzielność majątkowa. Wówczas odsetki będą kosztem w całości, jeśli kredyt wraz z należnymi odsetkami zostanie spłacony wyłącznie przez małżonka prowadzącego działalność gospodarczą, na potrzeby której kredyt przeznaczono. W takiej sytuacji istotne jest ustalenie osoby, która faktycznie spłaciła kredyt wraz z odsetkami.

Warto dodać, że zasada dotycząca sposobu wykorzystania kredytu obowiązuje również w drugą stronę. I tak sam fakt zaciągnięcia kredytu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie decyduje o prawie podatnika do zaliczenia wydatków związanych ze spłatą odsetek w ciężar kosztów tej działalności. Wykorzystanie takiego kredytu na inne cele niż działalność gospodarcza wyklucza możliwość uwzględnienia zapłaconych od niego odsetek w kosztach uzyskania przychodów.

Dowód w gestii przedsiębiorcy

Zaliczenie odsetek od kredytu do kosztów firmy przyczynia się do obniżenia podstawy opodatkowania u przedsiębiorcy. A niższa podstawa to mniejszy podatek. Z tego względu, to po stronie podatnika i w jego interesie leży udowodnienie, że zaciągniętym kredytem sfinansował inwestycje bądź bieżące potrzeby związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W przypadku środków obrotowych, niezbędne jest konkretne wskazanie celu, na który kredyt został wydatkowany. Natomiast w odniesieniu do środków inwestycyjnych należy dokładnie ustalić, czy kredyt posłużył do nabycia składników majątku firmy (np. środków trwałych ujętych w ewidencji środków trwałych lub wyposażenia), czy też został przeznaczony na zakup składników prywatnego majątku przedsiębiorcy. W tej drugiej sytuacji nie ma możliwości ujęcia w kosztach wydatków na spłatę odsetek, nawet w sytuacji, gdy składnik ten docelowo wykorzystywany jest w prowadzonej działalności, przez co może mieć wpływ na osiągane przez podatnika przychody.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

autor: Agata Cieśla - Gazeta Podatkowa Nr 499 z dnia 2008-10-20