Staż pracy do emerytury. Co wliczyć do lat pracy?
Staż pracy jest ważny przy wyliczaniu wysokości emerytury, bo obejmuje wszystkie okresy składkowe. Jednak nie zawsze to, że byliśmy zatrudnieni, wlicza się do stażu pracy. I odwrotnie: do emerytury wliczają się lata, w których nie pracowaliśmy, ale się uczyliśmy. Wszystko to dokładnie określają przepisy Kodeksu pracy. Sprawdzamy, jak wyliczyć staż pracy do emerytury.
Staż pracy jest ważny zarówno w okresie aktywności zawodowej jak i w momencie przejścia na emeryturę.
Staż pracy to suma okresów, za które odprowadzane były za pracownika składki emerytalne. Jego długość decyduje o prawach pracowniczych, takich jak:
- długość urlopu wypoczynkowego;
- długość okresu wypowiedzenia;
- prawo do nagrody jubileuszowej;
- wysokość odprawy;
- prawo do emerytury i świadczeń przedemerytalnych.
W niektórych zawodach w budżetówce staż pracy decyduje o dodatku za wysługę lat. Dotyczy on pracowników administracji państwowej i samorządowej, nauczycieli, policjantów, strażaków i pracowników opieki społecznej. W zależności od zawodu i stażu pracy dodatek za wysługę lat sięga od kilku do nawet 35 procent pensji zasadniczej.
W skład stażu pracy liczonego do emerytury wchodzą nie tylko okresy aktywności zawodowej, ale również czas nauki i niektóre rodzaje urlopów. Dotyczy on osób zatrudnionych na umowę o pracę i bez znaczenia jest tu wymiar etatu. Do stażu pracy wlicza się:
- praca za granicą u zagranicznego pracodawcy;
- służba wojskowa;
- urlop wychowawczy;
- studia doktoranckie;
- czas, o który skrócono okres wypowiedzenia, jeśli doszło do niego z winy pracodawcy i pracownik otrzymał za ten okres odszkodowanie;
- prowadzenie indywidualnego gospodarstwa rolnego lub praca w gospodarstwie współmałżonka;
- czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub korzystania ze stypendiów dla bezrobotnych i szkoleń, na które wysłał bezrobotnego urząd starosty;
- czas stażu odbywanego przez bezrobotnego, na który skierowany został przez starostę;
- okres, za który sąd przyznał wynagrodzenie pracownikowi przywróconemu do pracy, o ile pracownik podjął potem pracę;
- czas spędzony w szkołach ponadpodstawowych.
Jeśli chodzi o ten ostatni element, to do stażu pracy liczy się konkretna ilość lat, w zależności od rodzaju ukończonej szkoły. I tak do stażu pracy przy wyliczaniu emerytury dolicza się:
- 3 lata po ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej;
- 4 lata po ukończeniu liceum;
- 5 lat po ukończeniu technikum lub średniej szkoły zawodowej;
- 6 lat po ukończeniu szkoły policealnej;
- 8 lat po ukończeniu szkoły wyższej.
Trzeba dodać, że okresy te się nie sumują. Oznacza to, że po skończeniu liceum i studiów wyższych do stażu pracy dolicza się 8 lat, a nie 12. Bywa i tak, że pracownik jednocześnie się uczył i pracował, wówczas wylicza się mu staż pracy w najkorzystniejszy dla niego sposób.
Czytaj też: Wyższe emerytury dla wdów i wdowców? Sejm zajmie się projektem
Staż pracy można sprawdzić osobiście w każdym oddziale ZUS lub elektronicznie, przez PUE ZUS. W obu wariantach nie otrzymamy raportu o stażu pracy od razu - należy najpierw złożyć wniosek z prośbą o jego udostępnienie. Taki wniosek składa się, wypełniając formularz US-7.
W efekcie otrzymamy zaświadczenie o przebiegu opłacanych składek, na którego wydanie ZUS ma maksymalnie 7 dni. W zależności od wybranej opcji zaświadczenie o stażu pracy otrzymamy elektronicznie, pocztą tradycyjną lub możemy udać się do jednostki terenowej ZUS po jego osobisty odbiór.
Staż pracy nie ma wpływu na prawo do emerytury. Nabywa je każda osoba, za którą pracodawca kiedykolwiek odprowadzał składki. I to ich wysokość decyduje o wysokości przyszłej emerytury.
Dziś pojęcie stażu pracy funkcjonuje raczej potocznie, bo formalnie używa się pojęcia kapitału zgromadzonego na koncie w ZUS. Ten kapitał dzielony jest przez średnią długość dalszego życia wyliczaną przez GUS. Tablice określające średnią dalszą długość życia GUS publikuje co roku pod koniec marca i obowiązują one od 1 kwietnia roku bieżącego do 31 marca roku kolejnego.
W pojęciu dosłownym staż pracy wykorzystywany jest tylko do obliczania kapitału początkowego osób, które były zatrudnione przed 1 stycznia 1999 roku. Przed tą datą ZUS nie prowadził jeszcze indywidualnych kont osób ubezpieczonych.
Dlatego w przypadku osób, które wtedy pracowały, na podstawie stażu pracy oblicza się kapitał początkowy, który decyduje o wysokości emerytury. W innych przypadkach nie musimy udowadniać stażu pracy, gdyż ZUS na bieżąco gromadzi informacje o odprowadzanych przez nas składkach.
Czytaj też:
Niemcy: Rekordowy niedobór wykwalifikowanych pracowników
Przed nami kolejny boom. Jedna trzecia Polaków chce w tym roku kupić rower
