Rodzice dziecka z niepełnosprawnością: jakie świadczenia im przysługują?
System wsparcia rodzin wychowujących dzieci z niepełnosprawnością opiera się na kilku podstawowych świadczeniach, które mogą być łączone w budżecie domowym. Obejmują one zarówno jednorazowe wypłaty, jak i comiesięczne dodatki, zależne od rodzaju orzeczenia i wieku dziecka. W 2025 roku obowiązują następujące kwoty i zasady:
- Jednorazowe świadczenie "Za życiem" - 4 000 zł, przyznawane przy urodzeniu dziecka z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo chorobą zagrażającą życiu. Wniosek trzeba złożyć w ciągu 12 miesięcy od porodu, z zaświadczeniem o opiece medycznej matki od 10. tygodnia ciąży.
- Świadczenie pielęgnacyjne - 3 287 zł miesięcznie w 2025 roku, wypłacane rodzicom, którzy rezygnują z pracy lub jej nie podejmują, aby sprawować stałą opiekę nad dzieckiem. Wniosek można złożyć w gminie, OPS lub elektronicznie.
- Zasiłek opiekuńczy - przysługuje ubezpieczonemu rodzicowi w sytuacji, gdy musi zrezygnować z pracy na czas opieki nad chorym dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością. Zasiłek wypłacany jest przez ZUS i obejmuje okres zwolnienia z obowiązków zawodowych.
Odrębne świadczenia należą się samym dzieciom z niepełnosprawnością. Zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 215,84 zł miesięcznie wypłacany jest dla osób z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, a także w niektórych przypadkach umiarkowanego stopnia, jeśli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia. Po osiągnięciu pełnoletności ważne staje się również świadczenie wspierające, którego wysokość zależy od ustalonego poziomu potrzeby wsparcia i wynosi od 40 do 220 proc. renty socjalnej.
Rodziny mogą łączyć te formy pomocy z programami powszechnymi, które obowiązują wszystkie dzieci. Do nich należy przede wszystkim świadczenie wychowawcze 800+ wypłacane do 18. roku życia, a także program "Dobry start", czyli 300 zł na wyprawkę szkolną - w przypadku dzieci z niepełnosprawnością nawet do 24. roku życia. Najmłodsze dzieci objęte są dodatkowo programem "Aktywny rodzic", który oferuje trzy formy wsparcia:
- "Aktywni rodzice w pracy" - 1 500 zł miesięcznie, podwyższone do 1 900 zł dla dzieci z niepełnosprawnością,
- "Aktywnie w żłobku" - do 1 900 zł miesięcznie, zależnie od faktycznych kosztów,
- "Aktywnie w domu" - 500 zł miesięcznie przez dwa lata, jeśli rodzina nie korzysta z innych świadczeń w tym programie.
Dodatkowe zniżki dla dzieci i opiekunów
Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością do 24. roku życia oraz studenci do 26. roku życia mają prawo do 78-procentowej ulgi na bilety kolejowe. Taką samą zniżkę otrzymuje rodzic lub opiekun w przejazdach do szkół, placówek medycznych czy na turnusy rehabilitacyjne. W przypadku osób niewidomych przewodnik korzysta z 95-procentowej ulgi, a same osoby niewidome niezdolne do samodzielnej egzystencji - z 93-procentowej.
W rozliczeniach podatkowych szczególne znaczenie ma ulga rehabilitacyjna. Pozwala odliczyć koszty zakupu sprzętu, turnusów czy adaptacji mieszkania. Limit 2 280 zł rocznie dotyczy m.in. używania samochodu do przewozu dziecka i utrzymania psa asystującego. Wydatki na leki można odliczać w części przekraczającej 100 zł miesięcznie, pod warunkiem posiadania zaleceń lekarza i rachunków.
Codzienne ułatwienia obejmują kartę parkingową dla dzieci z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności i problemami z poruszaniem się. Opiekunowie osób niepełnosprawnych mogą też liczyć na zwolnienie z abonamentu RTV. Od marca 2025 r. dostępne są również dofinansowania z programu "Aktywny samorząd" - m.in. do zakupu wózków elektrycznych, sprzętu komputerowego czy dostosowania samochodu.
Przeczytaj też:
Coraz więcej żłobków w Polsce. Gdzie "białe plamy" znikają najszybciej?
300 plus na wyprawkę już u 3,3 mln uczniów. Te dane we wniosku sprawdź dwa raz
Pieniądze dla emerytów po 75-roku życia. ZUS przeleje bez wniosku
