Świadczenia za dobrowolne rozwiązanie stosunku pracy podlegają opodatkowaniu - interpretacja ogólna Ministra Finansów
Świadczenia pieniężne, jakie pracownik otrzymuje w związku z przystąpieniem do programu dobrowolnych odejść, nie są objęte zwolnieniem od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 updof.
Takie stanowisko wyraził Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 23 czerwca 2016 r., nr DD3.8201.1.2016.MCA.
W myśl Konstytucji RP oraz przepisów Kodeksu pracy, uregulowania układów zbiorowych pracy oraz innych porozumień pracowniczych stanowią normatywne źródła prawa pracy, określające obowiązki i uprawnienia pracodawców oraz pracobiorców. Do tych źródeł prawa nie odwoływał się art. 21 ust. 1 pkt 3 updof, w brzmieniu obowiązującym do 3 października 2014 r., przewidując zwolnienie od podatku dochodowego jedynie w odniesieniu do odszkodowań lub zadośćuczynień, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, za wyjątkiem świadczeń wymienionych w jednostkach redakcyjnych tego przepisu od lit. a do g. Brak takiego odwołania powodował stan niepewności, co do możliwości stosowania tego zwolnienia do odszkodowań (zadośćuczynień) przyznawanych na podstawie wspomnianych, pozakodeksowych regulacji prawa pracy. Również Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 29 marca 2013 r., sygn. akt S 2/13 ocenił, że nieuwzględnienie w art. 21 ust. 1 pkt 3 updof innych - poza ustawami i wydanymi na ich podstawie przepisami wykonawczymi - normatywnych źródeł prawa pracy, powoduje stan luki prawnej.
|
Baza interpretacji wydawanych m.in. przez organy podatkowe dostępna jest w serwisie www.interpretacje.gofin.pl |
W konsekwencji wspomniany przepis został znowelizowany poprzez uzupełnienie jego treści (zakresu) o wyrazy: "oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.)". Pomimo tej zmiany, jak zauważył Minister Finansów, nadal aktualna pozostaje zasada, zgodnie z którą na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 updof, wolne od podatku są wyłącznie odszkodowania i zadośćuczynienia.
Organ interpretacyjny podkreślił również, że ustawa o PIT, Kodeks cywilny oraz Kodeks pracy nie zawierają legalnej definicji pojęcia "odszkodowanie" i "zadośćuczynienie".
Na gruncie prawa cywilnego, świadczenia odszkodowawcze wynikają głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i nast. Kodeksu cywilnego) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i nast. K.c.), a więc są następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. Ich celem jest natomiast naprawienie wyrządzonej szkody.
Również w świetle przepisów prawa pracy funkcję odszkodowawczą pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę. Przepisy Kodeksu pracy przewidują bowiem odszkodowanie m.in. w kontekście rozwiązania umowy o pracę, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 K.p.).
Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 updof, w odniesieniu do świadczeń, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:
1) otrzymane świadczenie jest odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,
2) otrzymanie odszkodowania jest następstwem zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę,
3) do otrzymanego odszkodowania lub zadośćuczynienia nie mają zastosowania wyłączenia, o których mowa w lit. a-g w art. 21 ust. 1 pkt 3 updof.
Według Ministra Finansów świadczenia przyznawane pracownikom w ramach tzw. programów dobrowolnych odejść (PDO) nie spełniają jednak tych warunków. W jego ocenie: "(...) gdyby - w odniesieniu do świadczeń otrzymywanych w ramach PDO - wziąć pod uwagę wyłącznie zasady dotyczące źródeł powstania odpowiedzialności odszkodowawczej, wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego, to (...) należy wskazać, że odpowiedzialność odszkodowawcza może mieć źródło w delikcie bądź mieć charakter odpowiedzialności kontraktowej. W przypadku PDO, do którego pracownik przystępuje z własnej woli oraz otrzymuje dodatkowe świadczenia pieniężne, nie mamy do czynienia z popełnieniem przez pracodawcę czynu niedozwolonego lub z niewykonaniem lub z nienależytym wykonaniem jakiegokolwiek zobowiązania przez pracodawcę. Tym samym świadczenia otrzymywane przez pracownika w ramach PDO nie mogą zostać uznane za odszkodowanie. (...)
Również na gruncie przepisów Kodeku pracy, świadczenia, jakie pracownik otrzymuje w ramach PDO - niezależnie od tego, jak zostały nazwane - nie są ani odszkodowaniem ani zadośćuczynieniem. (...)
W świetle powyższego, świadczenia, jakie pracownik otrzymuje w związku z dobrowolnym przystąpieniem do PDO, nie są objęte zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT".
Przegląd Podatku Dochodowego Nr 14 z dnia 2016-07-20