Wysłałeś przelew na niewłaściwe konto? Odzyskanie pieniędzy będzie trudne

Z raportu Rzecznika Finansowego wynika, że wśród wpływających od klientów banków spraw związanych z rachunkiem rozliczeniowym, najliczniejsza grupa wniosków dotyczy pobieranych i naliczanych opłat. W następnej kolejności pod względem liczebności pojawiają się sprawy dotyczące problemów powstałych w wyniku błędnego przelewu (ponad 11 proc. wszystkich związanych z ROR).

Problem nie dotyczy sytuacji, w której błędnie wpisano jakąś cyfrę w całym numerze konta, ponieważ w obowiązującym standardzie numeracji jest zaszyty algorytm i liczba kontrolna, która automatycznie sprawdza czy numer jest prawidłowy.

Zdarzają się pomyłki polegające na wysłaniu pieniędzy na konto innej osoby czy instytucji niż ta, do której miały trafić. Sytuacja wówczas jest bardzo skomplikowana.

- Dyrektywa unijna o usługach płatniczych PSD1rozwiązuje ten problem tylko częściowo, tj. nie reguluje procedury do końca - tłumaczył w rozmowie z Interią Tadeusz Białek, dyrektor zespołu prawno-legislacyjnego Związku Banków Polskich. Przed wejściem w życie tej dyrektywy, orzeczenia polskich sądów, w tym dwa wydane przez Sąd Najwyższy, wskazywały, że w sytuacji gdy klient zlecający przelew wpisze prawidłowo dane rachunku, ale dane odbiorcy są niezgodne z numerem konta, to bank powinien dokonać weryfikacji. Wówczas, jeśli bank tego nie zrobił, ponosił współodpowiedzialność.

-To orzeczenie były jednak kuriozalne, bo bank nie ma możliwości, żeby sprawdzić czy numer rachunku zgadza się z danymi osoby wskazanej jako odbiorcy przelewu (beneficjenta przelewu), ponieważ taka procedura musiałaby być wykonywana ręcznie tłumaczy Tadeusz Białek.

Chodzi o to, że nie można ustawić systemów tak, by automatycznie wyłapywały takie niezgodności (klienci zlecający przelewy wpisują dane dotyczące odbiorców w najróżniejszy sposób, np. same nazwiska, bez adresu lub z częściowym adresem, to samo dotyczy nazw firm czy ich danych teleadresowych).

W efekcie weryfikowany może być jedynie sam numer rachunku i dyrektywa unijna potwierdziła tę zasadę. W praktyce, to oznacza że jeśli numer rachunku spełnia standardy NRB czyli nie ma w nim błędnie wpisanej cyfry (bo wychwyciłaby to tzw. liczba kontrolna zaszyta w samym numerze), cała odpowiedzialność za wpisanie numeru rachunku niezgodnego z danymi odbiorcy spoczywa na kliencie zlecającym taki przelew. Jak zastrzega prawnik ZBP, jednocześnie jednak zgodnie z dyrektywą bank w takiej sytuacji powinien udzielić pomocy dotyczącej zwrotu błędnie przelanych środków, ale nie określono szczegółowej ścieżki postępowania.

W efekcie tego stanu prawnego, pomoc jakiej bank może udzielić rozbija się o kwestie tajemnicy bankowej. Jak tłumaczy Tadeusz Białek, kluczowy jest fakt, że bank nie może podać danych niewłaściwego odbiorcy przelewu, ponieważ ujawniłby dane nienależnego beneficjenta, które są objęte tajemnicą.

Związek Banków Polskich wypracował rekomendacje, które w możliwy prawnie sposób upraszczają proces odzyskiwania takich pieniędzy. Jeśli taki przelew w wyniku pomyłki nadawcy trafił na konto osoby w tym samym banku, to bank powinien skierować zawiadomienie do nienależnego beneficjenta z prośbą o zwrot tej kwoty. Jeśli natomiast był to przelew do innego banku, to bank klienta zlecającego powinien wystąpić do tego drugiego o zwrócenie się do osoby, która przez omyłkę otrzymała takie pieniądze, o ich zwrot.

Jak podkreśla Tadeusz Białek, bank nie ma prawa w ramach działań pomocowych ani podać danych odbiorcy, ani tym bardziej dokonać storna, czyli korekty poprzez zlecenie przelewu zwrotnego lub skorygowanie kont.

Tyle stanowią regulacje bankowe. Natomiast zgodnie z kodeksem cywilnym osoba, która omyłkowo otrzymała pieniądze, jest zobowiązana je zwrócić (jest bezpodstawnie wzbogacona).

Trwają prace nad zmianą przepisów, które mają uprościć procedurę odzyskiwania pieniędzy w takich sytuacjach, bo daje prawo do przekazania informacji. Projekt ustawy przygotowała Kancelaria Prezydenta we współpracy z Rzecznikiem Finansowym.

Monika Krześniak-Sajewicz