Zadatek a zaliczka. Czym się różnią i które z nich można zwrócić?
Zadatek i zaliczka to dwa pojęcia, które często pojawiają się w umowach dotyczących różnego rodzaju transakcji - zakupu produktów, wykonywania usługi czy zakupu nieruchomości. Chcąc w pełni świadomie podjąć decyzję jeszcze przed podpisaniem umowy przedwstępnej powinniśmy zdawać sobie sprawę, czym różni się zadatek od zaliczki. Sprawdź, którą opcję wybrać.
Kwestia zadatku została uregulowana w art. 394 kodeksu cywilnego, który głosi, że:
Zadatek ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie wykonania umowy i jest ochroną finansową w momencie, gdy umowa nie dojdzie do skutku. Zadatek może mieć również charakter rzeczowy, nawet gdy przedmiotem umowy jest świadczenie pieniężne.
Pojęcie zaliczki nie zostało uregulowane w żadnym kodeksie, jednak podobnie jak zadatek ma stanowić część finalnej opłaty za towar lub usługę. Jednak zaliczka podlega zwrotowi, przy czym zazwyczaj obejmuje on jedynie kwotą wpłaconą, a nie jej dwukrotność.
Zaliczka stanowi bardziej rodzaj rezerwacji produktu lub usługi, dlatego w przypadku niezrealizowania umowy, podlega zwrotowi bez względu na to, która ze stron jest winna jej niedotrzymania. Oznacza to, że kupujący może liczyć na jej zwrot, nawet wtedy, gdy sam się rozmyśli. Zaliczka uznawana jest bardziej za ochronę kupującego niż sprzedającego, który mógł już ponieść w związku z zawarciem umowy pewne koszty.
W przypadku, gdy umowa zostanie zrealizowana, zaliczka stanowi część zapłaty, co oznacza, że kupujący wpłaca później jedynie różnicę między kwotą finalną, a wpłaconą zaliczką. W praktyce znaczy to, że zaliczka jest jedynie elementem wynagrodzenia, a nie zabezpieczeniem umowy.
Z samych definicji można wywnioskować już, że zadatek pełni rolę zabezpieczenia kwestii finansowych stron umowy, natomiast zaliczka daje możliwość zarezerwowania przedmiotu sprzedaży. Kolejną różnicą, jest to, że w przypadku zadatku możemy odstąpić od umowy w momencie niewykonania jej przez drugą stronę bez wyznaczania dodatkowego terminu do wykonania tego zobowiązania, a wpłacając zaliczkę nie posiadamy już takiej możliwości.
Tym, co jest jednakowe dla obu pojęć, jest fakt, że zarówno zaliczka, jak i zadatek są traktowane jako część składowa finalnej ceny. Oprócz tego zaliczka i zadatek są traktowane tak samo w kontekście prawa podatkowego. Obowiązek VAT powstaje z chwilą otrzymania wpłaty i nie ma tu znaczenia, czy zapłacono całość, czy część kwoty.
Często wiele osób zastanawia się, czy lepsza dla nich podczas podpisywania umowy przedwstępnej będzie zaliczka, czy zadatek. Sama umowa przedwstępna jest dokumentem zabezpieczającym realizację transakcji, zarówno dla sprzedającego, jak i kupującego. Podpisywana jest ona w momencie, gdy dochodzi do decyzji o zakupie produktu lub usługi z realizacją zaplanowaną na później. W umowie przedwstępnej jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia umowy przyrzeczonej.
W takim przypadku, zarówno zadatek, jak i zaliczka mają swoje wyraźne wady i zalety. Podczas podejmowania tej decyzji, musimy wziąć pod uwagę konkretną sytuację oraz przewidzieć czynniki, które mogą się wydarzyć w okresie od podpisania umowy przedwstępnej do momentu podpisania umowy przyrzeczonej.
W teorii zadatek wydaje się korzystniejszy dla kupującego, jednak w razie losowych sytuacji lub np. w przypadku odmownej decyzji kredytowej w banku, pieniędzy już nie odzyskamy. Minusem zaliczki jest z kolei to, że żadna ze stron nie ponosi konsekwencji finansowych w przypadku wycofania się z umowy, co skutkuje brakiem zapewnienia skuteczności transakcji. Wobec tego decyzję o tym, czy wybrać zaliczkę, czy zadatek musimy podejmować w zależności od:
- możliwości wystąpienia czynników losowych,
- pewności co do naszej decyzji,
- odległości terminu podpisania umowy przyrzeczonej.
Czytaj również:
Rewolucja w umowach o pracę. Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Umowy zlecenia będą oskładkowane bez wyjątku? Jest to możliwe już w 2024 roku
Elementy umowy o pracę: obowiązkowe punkty, dobre praktyki
Zobacz także:
