Co wynika z nazwy spółki handlowej?
Spółki handlowe występują w obrocie pod firmą (nazwą). Jej treść wzbogacona o przewidziane prawem dodatkowe oznaczenia pozwala ustalić, czy spółka nie znajduje się w szczególnej sytuacji prawnej. Z ostrożnością należy podchodzić do spółek w organizacji i likwidacji. Trzeba też uważać na spółki w upadłości.
…w organizacji
Firma wzbogacona o ten dodatek świadczy o tym, że spółka pozostaje jeszcze w fazie organizacyjnej, tj. nie doszło jeszcze do wpisania jej w KRS. Dodatkiem tym posługują się tylko spółki kapitałowe (z o.o. i akcyjne). Obowiązek w tym zakresie nakłada na nie art. 11 § 3 Kodeksu spółek handlowych.
Spółka pozostaje w fazie organizacyjnej od momentu podpisania umowy spółki z o.o., a w przypadku spółki akcyjnej z chwilą objęcia wszystkich akcji. Stan ten trwa do chwili wpisania jej do rejestru przedsiębiorców. Spółka w organizacji może być już podmiotem praw i obowiązków (posiada tzw. zdolność prawną). Może również się procesować - pozywać inne podmioty i być przez nie pozywana (posiada tzw. zdolność sądową). Kapitałowa spółka w organizacji może też podjąć działalność gospodarczą. Wynika to z art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.).
Jak widać podmiot ten ma bardzo dużą samodzielność. Zawieranie z nim umów obarczone jest jednak pewnym ryzykiem. Wynika to z tego, że spółka kapitałowa w organizacji może funkcjonować bez wniesionych wkładów gwarantujących zaspokojenie wierzycieli. Jeżeli nie zostanie zgłoszona do KRS w terminie 6 miesięcy od podpisania umowy (statutu), umowa spółki z o.o. ulegnie rozwiązaniu, a w przypadku spółki akcyjnej rozpocznie się procedura likwidacyjna. Dlatego też raczej należy unikać kontrahentów używających w swej firmie dodatku "w organizacji".
…w likwidacji
Posługiwanie się dodatkiem "w likwidacji" oznacza, że spółka prawa handlowego (każda) znajduje się w schyłkowym okresie działalności poprzedzającym wykreślenie z KRS. Likwidacja jest procesem następującym po zdarzeniu powodującym rozwiązanie spółki. Przeprowadzenie likwidacji jest warunkiem wykreślenia spółki z KRS.
Choć przebieg likwidacji w odniesieniu do poszczególnych rodzajów spółek znacznie się różni, to wspólne dla nich są tzw. czynności likwidacyjne. Chodzi tu o zakończenie interesów bieżących spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Krótko mówiąc w trakcie likwidacji spółka powinna porządkować swoje sprawy. Nowe umowy powinna zawierać raczej tylko w związku z toczącą się likwidacją. Dlatego należy z ostrożnością podchodzić do spółek będących w fazie likwidacji. W szczególności do tych, co do których zdarzeniem rozpoczynającym likwidację było orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki. Może to świadczyć o złej sytuacji ekonomicznej i organizacyjnej spółki.
…w upadłości likwidacyjnej
Jeszcze do niedawna nie było prawnego obowiązku ujawniania w brzmieniu firmy faktu ogłoszenia upadłości wobec przedsiębiorcy. Ten stan rzeczy zmieniła ostatnia obszerna nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, która weszła w życie z dniem 2 maja 2009 r. Z art. 601 tej ustawy wynika, że po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą, z dodaniem oznaczenia "w upadłości likwidacyjnej" albo "w upadłości układowej".
Ogłoszenie upadłości jest problemem przede wszystkim dla tych osób, które stały się wierzycielami upadłego przed ogłoszeniem upadłości. Nie powinno to odstraszać kontrahentów mających podpisać umowy z syndykiem lub zarządcą ustanowionym przez sąd.
W przypadku upadłości likwidacyjnej zobowiązania zaciągane przez syndyka zalicza się do tzw. kosztów postępowania. Oznacza to, że są one zaspokajane na bieżąco. Kontrahent, który podpisał umowę z syndykiem, ma pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami uczestniczącymi w postępowaniu upadłościowym. Nie ponosi dużego ryzyka, iż nie otrzyma swych pieniędzy. Tego komfortu nie mogą mieć kontrahenci zawierający umowy z przedsiębiorcą, co do którego ogłoszono upadłość układową. W wypadku zmiany postępowania upadłościowego na obejmujące likwidację majątku będą oni traktowani tak jak inni wierzyciele przedsiębiorcy. Dlatego też zawierając umowę z przedsiębiorcą w upadłości układowej, należy żądać zapłaty z góry.
(dawniej…)
Ten dodatek pojawia się w obrocie stosunkowo rzadko. Prawo handlowe nakłada na spółki handlowe obowiązek podawania poprzedniej firmy tylko w jednym konkretnym przypadku. Chodzi tu o sytuację, gdy zmiana brzmienia firmy dokonywana w związku z przekształceniem nie polega tylko na zmianie dodatkowego oznaczenia wskazującego na charakter spółki. W takim wypadku spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy (obok nowej firmy) z dodaniem wyrazu "dawniej", przez okres co najmniej roku od dnia przekształcenia. Obowiązek ten wynika z art. 554 K.s.h.
W praktyce więc występowanie pod firmą np. KMK Bytom 2000 sp. z o.o. (dawniej Bytom 2000 sp.j.) oznacza, że spółka w ostatnim czasie uległa przekształceniu. Dla kontrahentów nie powinno to stanowić powodu do żadnego niepokoju. Na skutek dokonanego przekształcenia spółka przekształcona jest prawną kontynuatorką swej poprzedniczki. Samo przekształcenie nie może przy tym stanowić np. próby ucieczki przed ciążącymi na spółce zobowiązaniami.
Zdarza się, że dodatkowym oznaczeniem "dawniej…" posługują się podmioty, które zmieniały firmę bez dokonywania jednoczesnego przekształcenia (np. z Bytom 2000 sp. z o.o. na KMK Bytom 2000 sp. z o.o.). Nie wynika to jednak z żadnego prawnego obowiązku, a raczej z dbałości o interesy spółki.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.),
- ustawa z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361).
autor: Paweł Cierkoński
Gazeta Podatkowa Nr 617 z dnia 2009-12-07