Czy fiskus odda VAT od paliwa?

Ograniczenie prawa do odliczenia

Określając ograniczenie prawa do odliczenia VAT ustawodawca odwołał się do definicji pojazdów zawartej w art. 86 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.). Równocześnie określił, że podatnicy nie mają prawa do odliczania VAT od nabywanych paliw, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych wymienionych właśnie w tym przepisie.

Od 1 maja 2004 r. obowiązywał tzw. "wzór Lisaka". Zgodnie z nim podatnik miał prawo do odliczenia VAT od nabytego samochodu, jeżeli jego dopuszczalna ładowność, wynikająca ze świadectwa homologacji wynosiła co najmniej:

DŁ = 357 kg + n × 68 kg

gdzie "n" oznaczało ilość miejsc łącznie z miejscem dla kierowcy (ustalaną na podstawie świadectwa homologacji).

Jeżeli ładowność była niższa niż wyliczona według tego wzoru, podatnik przy zakupie samochodu mógł odliczyć tylko 50% kwoty VAT wynikającego z faktury, jednak nie więcej niż 5.000 zł. Jednocześnie podatnicy nie mieli prawa do odliczania VAT od nabywanych paliw, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej ładowności mniejszej niż określona tym wzorem.

Natomiast jak pamiętamy, przepisy ustawy o VAT z 1993 r. zasadniczo zakazywały odliczania VAT od paliwa nabywanego do samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. Zatem zmiana przepisów spowodowała, że wielu podatników utraciło prawo do odliczania VAT w związku z nabyciem paliwa do samochodu.

Z dniem 22 sierpnia 2005 r. zmieniły się zasady ustalania kategorii samochodów (obowiązują one obecnie), których nabycie uprawnia do pełnego odliczenia VAT, a w konsekwencji również do odliczania VAT od nabywanego paliwa do ich napędu. W sytuacji gdy przedmiotem nabycia jest samochód osobowy lub inny pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony - kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty VAT, określonej w fakturze bądź obliczonej z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub też wynikającej z dokumentów i decyzji celnych. Kwota odliczenia nie może być jednak wyższa niż 6.000 zł. W art. 86 ust. 4 ustawy o VAT wymieniono wyjątki od tej zasady.

Od samego początku zmiana zasad odliczania podatku VAT od nabywanego paliwa do pojazdów samochodowych wzbudzała kontrowersje. Zgodnie z przepisami unijnymi, państwa członkowskie mogą utrzymać wszelkie wyłączenia przewidziane w prawie krajowym w momencie wejścia w życie przepisów unijnych. W przypadku Polski był to 1 maja 2004 r. Nie mogą natomiast rozszerzać zakresu rzeczywiście stosowanych ograniczeń przed wstąpieniem danego państwa do UE, jeżeli ograniczeń tych nie przewidują przepisy Dyrektywy, począwszy od dnia wstąpienia państwa do Wspólnoty.

W naszym przypadku ograniczenie wprowadzone do ustawy o VAT z 2004 r. stanowiło takie rozszerzenie, a więc jest ono niezgodne z prawem wspólnotowym.

Stanowisko WSA

Stanowisko to potwierdza także orzeczenie WSA we Wrocławiu. W wyroku z dnia 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 1852/06, Sąd uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu. Sąd uznał, że przepis określający ograniczenie do odliczenia VAT przy nabyciu paliw do pojazdów samochodowych (art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT) sprzeciwia się przepisom unijnym. Niezgodność ta, zdaniem Sądu, dotyczy tych sytuacji, w jakich rozszerzono zakres ograniczenia rzeczywiście stosowanego przed wejściem w życie VI Dyrektywy do polskiego porządku prawnego, a przewidzianego w art. 25 ust. 1 pkt 3a ?starej? ustawy o VAT, w zakresie podatku VAT przy zakupie paliw wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych. Wprowadzony art. 88 ust. 1 pkt 3 nie był stosowany przed 1 maja 2004 r., stąd też jest sprzeczny z VI Dyrektywą.

Podobne orzeczenie wydał także WSA w Warszawie w wyroku z dnia 20 czerwca 2007 r., sygn. akt VIII SA/Wa 324/07, oraz WSA we Wrocławiu z dnia 11 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Wr 1892/07. W tej ostatniej sprawie podatnik wystąpił do organu podatkowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w podatku VAT. Podatnik uznał bowiem, iż przepis ustawy o VAT ograniczający mu prawo do odliczenia VAT od nabywanego paliwa do samochodu sprzeciwia się regulacjom unijnym. Sąd przyznał rację podatnikowi i stwierdził, że regulacje nowej ustawy o VAT sprzeciwiają się celowi, jak i treści Dyrektywy. Dlatego też w sprawie tej należy bezpośrednio zastosować art. 176 Dyrektywy, z pominięciem przepisów polskiej ustawy o VAT w zakresie, w jakim ograniczają prawo do odliczenia VAT przy zakupie paliwa, w stosunku do tego prawa określonego w starej ustawie o VAT.

Wyroki te nie są prawomocne. Skarga kasacyjna złożona przez Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu dotycząca wyroku WSA z dnia 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 1852/06 zostanie rozpatrzona przez NSA 29 lipca 2008 r.

Jednak należy mieć nadzieję, że NSA podtrzyma stanowiska WSA. Co tymczasem mogą zrobić podatnicy, którzy z dniem 1 maja 2004 r. utracili prawo do odliczania VAT przy zakupie paliwa do samochodów, z uwagi na zmianę zasady odliczania VAT? Mogą skorzystać z tego prawa poprzez złożenie korekt deklaracji VAT, z pismem uzasadniającym przyczyny korekty oraz wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. Przy czym muszą liczyć się z tym, że organy podatkowe mogą nie uznać racji podatnika. Jednak mając na uwadze przywołane orzecznictwo mogą liczyć na wygraną w sporze z organami podatkowymi. Poza tym należy także pamiętać, że korekta VAT pociągnie za sobą zmiany w podatku dochodowym.

Zaznaczyć na koniec należy, że Komisja Europejska oficjalnie wezwała Polskę do dostosowania przepisów polskiej ustawy o VAT, dotyczących wyłączeń prawa do odliczenia tego podatku od niektórych pojazdów silnikowych i paliwa nabywanego do napędu tych pojazdów, do przepisów Dyrektywy.

Aleksandra Węgielska

Gazeta Podatkowa Nr 466 z dnia 2008-06-26