Czy można odliczyć VAT

W wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach przeważa pogląd, że premia pieniężna, uzyskiwana przez nabywcę towaru po osiągnięciu określonej wielkości zakupów, jest świadczeniem usług. Argumentują one bowiem, że powstaje między stronami umowy relacja zobowiązaniowa, którą należy traktować jako świadczenie usług.

Do takiego stanowiska przyczyniło się wyjaśnienie Ministerstwa Finansów z dnia 30 grudnia 2004 r., nr PP3-812-1222/04/AP/4026. Ministerstwo bowiem uznało, że premia pieniężna, związana z konkretną dostawą, powinna być traktowana jak rabat. Natomiast premie pieniężne wypłacane z tytułu nabywania określonej wartości czy ilości towarów w określonym czasie, lub też dokonywania terminowych płatności za zrealizowane dostawy w pewnym okresie i w określony sposób, należy uznać jako świadczenie usług przez nabywcę otrzymującego taką premię.

Uznanie premii za świadczenie usług podlegające VAT powoduje konieczność jej udokumentowania fakturą VAT.

Odmienne stanowiska sądów

Argumentacji fiskusa nie podzielił NSA w wyroku z dnia 6 lutego 2007 r., sygn. akt I FSK 94/06. Sąd orzekł, że osiągnięcie przez nabywcę towarów określonej umownie wielkości obrotów (zakupów) z danym sprzedawcą nie stanowi usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.). Zatem wypłacana temu nabywcy premia (bonus) za uzyskanie danego pułapu obrotów nie jest wynagrodzeniem za świadczenie usług.

Podobnie uznał NSA w wyroku z dnia 28 sierpnia 2007 r., sygn. akt I FSK 1109/06. Sąd stwierdził, że jeżeli premia wypłacana jest za osiągnięcie przez podatnika określonego pułapu obrotów z tytułu zakupów u jednego kontrahenta, to nie podlega opodatkowaniu.

Również w wyroku z dnia 22 maja 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 4080/06, WSA w Warszawie orzekł, że w razie udzielenia premii pieniężnej nie można mówić o świadczeniu przez kupującego usługi, zarówno w rozumieniu ustawy o VAT, jak i VI Dyrektywy.

Jednak podejście organów podatkowych do problemu opodatkowania premii zasadniczo nie uległo zmianie. Jako przykład można przytoczyć interpretację z dnia 24 stycznia 2008 r., nr IP-PP2-443-585/07-2/BM. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, że premia pieniężna, która nie może być uznana za rabat, stanowi rodzaj wynagrodzenia dla nabywcy za świadczone na rzecz dostawcy usługi. Jest to relacja zobowiązaniowa, zależna od określonego zachowania nabywcy, którą na gruncie przepisów VAT należy uznać za odpłatne świadczenie usług. To powoduje, że czynność ta podlega opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych.

Zmiana przepisów

Do końca 2007 r. podatnicy otrzymując faktury za premię pieniężną nie zastanawiali się nad prawem do odliczenia wynikającego z niej VAT.

Prawo to zapewniało im ?stare? brzmienie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT. Przepis ten dopuszczał możliwość obniżenia kwoty podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku nawet pomimo okoliczności, iż transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu. Warunkiem było, aby kwota wykazana w fakturze została uregulowana. Jednak wprowadzając od 1 stycznia 2008 r. zmiany do ustawy o VAT ustawodawca m.in. zmienił brzmienie tego przepisu. Obecnie podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu bądź jest zwolniona od podatku. Uregulowanie kwoty wykazanej na fakturze nie wpływa na prawo do odliczenia.

Uzasadniając zmianę tego przepisu ustawodawca powołał się na jego niezgodność z prawem unijnym, przywołując przy tym wyrok ETS w sprawie C-342/87. W wyroku tym Trybunał orzekł, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany w fakturze, ale na mocy przepisów nie może być uznany za podatek VAT, gdyż nie odpowiada danej transakcji (jest wyższy niż należny lub transakcja nie podlega opodatkowaniu).

Zmiana przepisu art. 88 ust. 3a pkt 2 dotknęła m.in. podatników rozliczających premie pieniężne. Bowiem może dochodzić do sytuacji, w której podatnik uiści należną kwotę z faktury dokumentującej premię, jednak z uwagi na brzmienie powyższego przepisu nie będzie miał prawa do odliczenia podatku.

Ministerstwo nic nie wyjaśniło

W sprawie tej z interpelacją poselską do Ministra Finansów zwrócił się Poseł RP Tomasz Głogowski. Zadał pytanie: czy w sytuacji, gdy podatnik otrzymuje fakturę dokumentującą udzieloną premię pieniężną, przysługuje mu prawo do odliczenia VAT wykazanego w tej fakturze?

Udzielając odpowiedzi na powyższą interpelację, Ministerstwo nie rozstrzygnęło tego problemu. Wyjaśniło tylko, że skutki podatkowe dotyczące wypłacania premii pieniężnych nabywcom uzależnione są od wielu czynników. Zależą m.in. od ustalenia za co faktycznie premie zostały wypłacone, czy dotyczą np. konkretnych dostaw, czy też odnoszą się do wszystkich dostaw w określonym czasie itp. Uwzględniając złożoność stanów faktycznych w tego rodzaju umowach uznało, że badanie skutków podatkowych w VAT zależy od prawidłowego rozpoznania stanu faktycznego u podatnika. Ponadto, jak uznało Ministerstwo, w przypadku wątpliwości czy dana czynność podlega opodatkowaniu VAT, a w konsekwencji czy podatek od niej podlega odliczeniu u nabywcy, podatnik ma prawo do wystąpienia o interpretację przepisów.

Warto w tym miejscu przywołać interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 31 stycznia 2008 r., nr IP-PP2-443-581/07-2/PS. W piśmie tym organ podatkowy uznał, że w sytuacji kiedy wypłacane przez podatnika premie będą miały wpływ na wzrost sprzedaży towarów, będą stanowiły czynność, która podlega VAT. W takim przypadku, podatnikowi będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT wykazanego w fakturach wystawionych przez beneficjentów premii. Jednak pod warunkiem, że zakup tych usług może być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

autor: Aleksandra Węgielska