Według niego zmiany są potrzebne "dla wzmocnienia efektywności weryfikacji ksiąg podatkowych i dowodów księgowych, co pozwoli na sprawniejsze wykrywanie oszustw - szczególnie w podatku od towarów i usług - mogących stanowić zagrożenie nie tylko dla stabilności finansów publicznych, ale też dla uczciwych przedsiębiorców".
W ocenie resortu finansów dotychczasowe doświadczenia Polski oraz innych krajów wskazują, iż umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie wystarczają do efektywnego przeciwdziałania obejściom prawa podatkowego. "Standardem w innych rozwiniętych gospodarczo krajach jest klauzula generalna przeciwko unikaniu opodatkowania albo rozwinięta linia orzecznictwa sądowego zwalczająca nadużycia podatkowe" - czytamy.
Jak mówił wiceminister finansów Janusz Cichoń PAP w styczniu br., klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania nie będzie jednak służyć ściganiu zwykłych podatników. - Klauzula nie jest walką z optymalizacją opodatkowania, z wykorzystywaniem ulg i zwolnień podatkowych. Chodzi o ograniczenie działań głównie dużych korporacji, najczęściej międzynarodowych, które przygotowują sztuczne konstrukcje służące jedynie obniżeniu opodatkowania, niemające nic wspólnego z realnym biznesem - uspokajał wówczas wiceszef MF.
Podkreślił, że klauzula ma być zorientowana na największe podmioty. "Zakładamy, że rocznie możemy mieć do czynienia z kilkunastoma sprawami tego typu. Działania w tej kwestii będzie podejmował nie urząd skarbowy, a minister finansów" - mówił Cichoń.
Według projektu założeń nowych przepisów firmy będą mogły skorzystać z tzw. opinii zabezpieczającej. W opiniach tych ministerstwo ma wyjaśniać, jakie działanie podatnika będzie uznane za dopuszczalną optymalizację podatkową, a jakie - za unikanie opodatkowania.
Na straży obiektywnego postępowania w takich sprawach ma stać Rada ds. Unikania Opodatkowania, którą będzie obowiązywać tajemnica skarbowa. Ma ona opiniować sporne sprawy. Kontrowersyjne decyzje nie będą podlegały wykonaniu, a podatnicy będą mogli skorygować deklarację podatkową w końcowej fazie postępowania podatkowego w zakresie stosowania klauzuli.
Oprócz regulacji związanych z klauzulą dot. unikania opodatkowania projekt przewiduje zmiany dotyczące m.in. pełnomocnictw czy doręczania korespondencji. Rozszerzony ma też zostać dostęp urzędów skarbowych do danych bankowych. Ponadto wprowadzona ma być możliwość złożenia grupowego wniosku o interpretację. Nowe przepisy mają również dać możliwość zapłaty podatku w imieniu innego podatnika.
W ocenie firmy doradczej Deloitte konsekwencje wprowadzenia klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania mogą być dość poważne dla podatników. - Warunkiem jej zastosowania będzie fakt, że podatnik nie wykazał innych niż podatkowe, istotnych finansowo lub ekonomicznie przyczyn, uzasadniających wybór danej transakcji np. darowizny zamiast sprzedaży.
Jeżeli organ skarbowy uzna, że umyślnie dokonano złego wyboru, to nie tylko nałoży należny podatek za ten właściwy rodzaj transakcji, ale także dodatkowo nałoży sankcję finansową stanowiącą 30 proc. uzyskanych bezprawnie korzyści podatkowych - stwierdzili eksperci tej firmy.
Z kolei Konfederacja Lewiatan uważa, że tego rodzaju klauzula w sposób bardzo radykalny ograniczy prawa podatników. Ponadto zdaniem jej ekspertów projekt ten tylnymi drzwiami zmierza do ograniczenia możliwości uzyskiwania interpretacji indywidualnych, pozbawiając podatników jednego z najbardziej skutecznych instrumentów zabezpieczających ryzyko podatkowe.
OPINIA
Ministerstwo Finansów, pod hasłem upraszczania przepisów prawa i zwiększenia skuteczności działań przez organy podatkowe, po raz kolejny chce wprowadzić tzw. klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania - mówi ekspert Pracodawców RP Mariusz Korzeb.
Wydaje się, że wejście w życie przepisów związanych z tą instytucją jest kwestią czasu. Dlatego w trakcie tworzenia tych przepisów należy szczególną uwagę zwrócić na proces legislacyjny i dokładnie przyglądać się przedstawianym propozycjom zmian. Jest to tym ważniejsze, że istnieje ryzyko, iż prowadzone w tak szybkim tempie prace będą skutkowały niską jakością zaproponowanych rozwiązań prawnych i w przyszłości ponownie zostaną ocenione przez Trybunał Konstytucyjny za niedopuszczalne.
Ponownie - bowiem już poprzednie regulacje zostały przez TK uchylone jako niezgodne z Konstytucją. Trybunał wskazał, iż ,,klauzula" w zakresie wynikającym z art. 24b, § 1 Ordynacja podatkowa była nieprecyzyjna i pozwalała organom podatkowym na zbyt dużą swobodę. Ponadto istniało ryzyko nieprzewidywalności podejmowanych na podstawie tego przepisu rozstrzygnięć. Tym samym artykuł ten naruszał zasadę zaufania obywateli do państwa i do stanowionego prawa.
Inną kwestią jest przyszłe stosowanie klauzuli przez organy podatkowe. Przy obecnym nastawieniu fiskusa do przedsiębiorców można się obawiać, czy nowe rozwiązania będą prawidłowo zastosowane. Jeśli nie, może to negatywnie wpłynąć na konkurencyjność przedsiębiorstw i ich prawidłowe funkcjonowanie.
Ponadto wydaje się, że wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w rzeczywistości ma na celu odstraszenie przedsiębiorców od stosowania optymalizacji podatkowej - nawet tej racjonalnej i zgodnej z przepisami prawa - w wyniku czego zwiększą się wpływy budżetu państwa.
Mariusz Korzeb, ekspert Pracodawców RP
_ _ _ _ _
Projekt przepisów, które mają przeciwdziałać wyprowadzaniu zysków firm do rajów podatkowych, wbrew pierwotnym planom nie znalazł się w porządku wtorkowych obrad rządu. Projekt zmian w CIT i PIT przewiduje m.in. opodatkowanie zysków zagranicznych spółek kontrolowanych.
"Projekt zawiera zmiany mające na celu zwalczanie szkodliwej konkurencji ze strony części państw, przede wszystkim tzw. rajów podatkowych oraz przeciwdziałanie odraczania lub unikania opodatkowania przy wykorzystaniu mechanizmu przesuwania dochodów do spółek zależnych zlokalizowanych w krajach o preferencyjnych systemach podatkowych" - wskazał resort finansów w uzasadnieniu do projektu.
Dodano, że cel ten ma być realizowany dzięki rozwiązaniom przewidującym opodatkowanie dochodów z kontrolowanych spółek zagranicznych. Resort podkreślił, że podobne rozwiązania funkcjonują już m.in. w: Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Danii, czy USA.
W projekcie znalazły się też nowe przepisy dotyczące dywidend. Wyłączają one możliwość zastosowania zwolnienia z podatku CIT dywidend czy wypłat z zysku, jeżeli nie podlegały one opodatkowaniu w państwie, w którym działa spółka wypłacająca dywidendę (tzw. państwie źródła).
Ponadto MF proponuje zmianę zasad opodatkowania świadczeń otrzymywanych przez klientów banku (tzw. cashback). Miałyby być one opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych (a nie jak obecnie - według skali podatkowej), co ma uprościć pobór podatku.
Rozszerzony ma być też katalog zwolnień podatkowych, tzw. przedmiotowych. Zwolnienia te obejmą m.in. świadczenia przyznane w wyniku uwzględnienia przez sąd skargi na przewlekłość postępowania. Podobnie zwolnione z podatku mają być wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu (na tej postawie firma np. energetyczna może korzystać z prywatnej nieruchomości). Resort finansów planuje uzupełnić Kodeks karny skarbowy o przepisy dotyczące odpowiedzialności karnej skarbowej za naruszenie obowiązku złożenia do urzędu skarbowego sprawozdania finansowego, opinii i raportu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych. Za niewywiązanie się z tego obowiązku w określonym ustawowo terminie będzie groziła grzywna. "Obecnie organy skarbowe pozbawione są narzędzi niezbędnych do egzekwowana wykonywania przez podatników obowiązku składania sprawozdań finansowych" - wyjaśniło MF w uzasadnieniu do projektu.
