Po kontrolach w VAT nadszedł czas na CIT?

Według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego opublikowanego 24 kwietnia 2019 r. luka w CIT w roku 2017 wyniosła około 11-21,4 mld zł, w 2016 r. było to 18,4 mld zł, a w 2015 r. 50 mld zł. Łącznie może to być nawet 90 mld zł.

Luka w podatku dochodowym od osób prawnych to nic innego jak różnica pomiędzy wpływami należnymi do budżetu państwa a realnymi dochodami tego budżetu. Jak wskazano w komunikacie prasowym: "mechanizmy mające na celu zmniejszenie płaconego podatku można podzielić na trzy grupy: ukrywanie przychodów, zawyżanie kosztów oraz sztuczne transfery zagraniczne". Z raportu wynika, że luka ta powstała w wyniku przypadkowych pomyłek podatników, działań mających na celu ukrycie części przychodów, zawyżenia kosztów uzyskania przychodów, wyprowadzenia części zysków za granicę, a także błędnego stosowania odliczeń i zwolnień.

Polski Instytut Ekonomiczny wskazał jednak, że największy wpływ na lukę w CIT miało zaniżanie podstawy opodatkowania, wynikające zarówno z nielegalnego działania niektórych podmiotów gospodarczych uchylających się od opodatkowania, jak i tych podmiotów, które w sposób legalny wykorzystywały możliwość zmniejszenia opodatkowania, których działania jednak były pozorne.

Zaniżanie podstawy opodatkowania może wynikać również z zawyżania kosztów uzyskania przychodów na przykład poprzez nieuprawnione wliczanie do takich kosztów wydatków na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Ostatnim razem, gdy ujawniono lukę w VAT, postanowiono skontrolować przedsiębiorców i odzyskać pieniądze. Biorąc pod uwagę konieczność sfinansowania obietnic wyborczych, w najbliższym czasie podatnicy powinni spodziewać się zmian w zakresie kontroli celno-skarbowych i podatkowych. Nowych kontroli w VAT jest coraz mniej, wobec czego trzeba zmienić obiekt zainteresowań. Tym samym KAS niewątpliwie skupi się na próbie odzyskania CIT.

Podatnicy powinni dobrze przygotować się do spodziewanej kontroli, póki jeszcze jest na to czas. Większość z nich stwierdzi zapewne, że ich to nie dotyczy, bo przecież uczciwie rozliczali się ze swoich dochodów. Pamiętajmy jednak, że w przypadku kontroli w VAT ucierpiały nie tylko nieuczciwe firmy.

Samo przejrzenie ksiąg rachunkowych za lata 2015-2017 może okazać się niewystarczające. Jeśli KAS w trakcie prowadzenia kontroli w CIT będzie działać podobnie, jak miało to miejsce w trakcie kontroli i postępowań w VAT, należy z ogromną precyzją przeanalizować księgi, sprawdzić przychody, koszty i dochody. Konieczne może okazać się przeprowadzenie audytu podatkowego, najlepiej przez profesjonalistę. Audyt polega na wykonaniu czynności kontrolnych, lecz bez konsekwencji, jakie niesie za sobą postępowanie organów KAS. Po dokonanym audycie profesjonalista wskaże ewentualne zagrożenia oraz możliwości naprawienia popełnionych błędów - błędów, które można naprawić jedynie, zanim rozpocznie się kontrola podatkowa (celno-skarbowa). Pamiętać trzeba, że w czasie trwania procedury przed organem KAS, nie można już nic zrobić, oprócz obrony.

Obrona w czasie trwania procedury podatkowej jest nie mniej ważna niż audyt ksiąg rachunkowych. Przede wszystkim trzeba znać swoje prawa oraz obowiązki organu, wynikające z Ordynacji podatkowej. Jeśli mamy do czynienia z kontrolą celno-skarbową, konieczna jest znajomość przepisów proceduralnych z ustawy o KAS. Uprawnienia z niej wynikające są dużo szersze niż uprawnienia w kontroli podatkowej. Zdarza się również, że kontrolujący przekraczają swe uprawnienia. W trakcie procedury istotne jest, aby wytykać kontrolującym błędy, korzystać ze swych praw, wypełniać swoje obowiązki jako podatnik, a także bronić się za pomocą stosownych argumentów. Profesjonalnej obrony podatnika może podjąć się doradca podatkowy, radca prawny, adwokat, który wykorzysta swoje doświadczenie w zakresie prowadzenia spraw podatkowych i reprezentacji klientów przed organami podatkowymi.

Kwestie zaniżania podstawy opodatkowania poprzez nieuprawnione zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów wydatków na cele niezwiązane (albo wątpliwe) z działalnością gospodarczą są zjawiskiem dość powszechnym. Dzieje się tak głównie z uwagi na złożoność i niejednoznaczność przepisów podatkowych. Często zdarza się, że podatnik nie jest pewien, czy dany wydatek na pewno może stanowić koszt uzyskania przychodu, jednak w jego subiektywnej ocenie jest on związany z prowadzoną działalnością. W takiej sytuacji zdarza się, że podatnik obniża podstawę opodatkowania o ten wydatek, licząc na brak ewentualnych pytań, konieczności wyjaśnień czy innych konsekwencji. Prawidłowe byłoby jednak skorzystanie z porady profesjonalisty, który zweryfikuje aktualne orzecznictwo w danej kwestii i zaproponuje stosowne dla podatnika rozwiązanie.

radca prawny Robert Nogacki

^{Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi}