Pracownik chroniony

Projekt ten zawiera propozycję zmian mających na celu podniesienie sprawności postępowań sądowych w sprawach z powództw pracowników o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy, o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy. W pełni popieramy powyższe założenia, jednakże stoimy na stanowisku, iż przewidziane w projekcie instrumenty umożliwiające - zdaniem autorów Projektu - koncentrację i sprawne przeprowadzenie postępowania dowodowego, są sprzeczne z wypracowanymi i obowiązującymi zasadami postępowania cywilnego. Ponadto nie uwzględniają specyfiki postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy.

Największe zastrzeżenia - zdaniem ekspertów KPP - budzą zapisy projektu, zgodnie z którym wyroki sądu pierwszej instancji uznające wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne oraz wyroki przywracające pracownika do pracy są natychmiast wykonalne. Proponowana zmiana nie uwzględnia w żadnym zakresie potrzeby ochrony interesów pracodawców. Brak jest bowiem w projekcie stosownych zapisów, odwołujących się do ogólnych regulacji postępowania cywilnego, dotyczących natychmiastowej wykonalności wyroków.

W ocenie KPP, proponowana wykonalność nieprawomocnych wyroków przywracających do pracy, może w rzeczywistości sprawiać wiele praktycznych i istotnych trudności. Powstawać może bowiem wątpliwość, czy pracodawca, który w skutek rozpatrzenia sprawy przez Sąd II instancji otrzyma korzystny dla siebie wyrok ? przysługuje np. odszkodowanie za przymusowe zatrudnienie pracownika ostatecznie zwolnionego po zakończeniu procesu. Jednocześnie trudno sobie w praktyce wyobrazić świadczenie pracy przez ww. pracownika ? będącego w sporze z pracodawcą ? zwłaszcza w sytuacji, gdy przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę była utrata zaufania do pracownika. Projekt nie przewiduje jakichkolwiek przepisów zabezpieczających interes pracodawcy we wskazanych przypadkach, mogących stanowić m.in. podstawę kompensaty w razie powstania po stronie pracodawcy ewentualnej szkody z tytuły wykonalności nieprawomocnego wyroku, który następnie zostanie prawomocnie uchylony lub zmieniony.

Ogólne założenie przyspieszenia postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy jest godne poparcia. Jednak proponowane środki osiągnięcia tego celu nie uwzględniają specyfiki omawianego odrębnego postępowania. Należy podkreślić, iż sprawy z zakresu prawa pracy, a w szczególności sprawy z powództwa pracowników o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy, o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, są sprawami wyjątkowo skomplikowanymi. W takich sprawach zazwyczaj powstaje konieczność przesłuchania wielu świadków, powołania biegłych sądowych i dokładnego zapoznania się ze stanowiskiem stron. Ponadto w takich sprawach sąd zobowiązany jest do podjęcia czynności wyjaśniających. Realne przeprowadzenie właściwego postępowania sądowego w wyznaczonym w projekcie terminie 3 miesięcy od daty wniesienia pozwu może więc być w rzeczywistości istotnie utrudnione i prowadzić do powierzchownego zbadania sprawy przez sąd.

W naszej ocenie, środkiem wystarczająco zabezpieczającym przyspieszenie rozpoznania omawianych spraw, jest obowiązujący art. 471 Kpc. Artykuł ten gwarantuje, iż termin rozprawy powinien być wyznaczony tak, aby od daty zakończenia czynności wyjaśniających ? a jeśli nie podjęto tych czynności ? od daty wniesienia pozwu lub odwołania, do rozprawy nie upłynęło więcej niż dwa tygodnie, chyba że zachodzą nie dające się usunąć przeszkody. Nie ma więc podstaw do wprowadzania w tym zakresie przewidzianych w projekcie zmian.

Zastrzeżenia KPP budzi również przepis zawarty w projekcie, który przewiduje, iż na wniosek pracownika podlegającego szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, sąd udziela zabezpieczenia poprzez zobowiązanie pracodawcy do dalszego zatrudnienia pracownika, do czasu wydania orzeczenia kończącego postępowanie przed sądem pierwszej instancji. Na tle obowiązujących przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, tego typu zabezpieczenie jest niedopuszczalne z uwagi na fakt, iż zmierza do zaspokojenia roszczenia, a zatem jest niezgodne z zasadą wyrażoną w art. 731 Kpc. Ratio legis wprowadzenia proponowanego przepisu, jako wyjątku od ww. zasady, powołane w uzasadnieniu do projektu, nie znajduje w naszej ocenie słusznej podstawy i w istotnym zakresie narusza interesy pracodawcy. Redakcja ww. przepisu ? nie pozostawiająca wątpliwości, iż udzielenie zabezpieczenia przez sąd powinno następować automatycznie, bez braku podstaw do oddalenia przez sąd wniosku pracownika, stawia w zasadniczo niekorzystnym położeniu pozwanego pracodawcę. Projekt nie daje sądowi jakiejkolwiek możliwości do oceny wniosku pracownika o zabezpieczenie, zgodnej z art. 7301§ 3 Kpc, uwzględniającej interesy stron w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. KPP jest zdania, iż powyższe zabezpieczenie winno być przynajmniej uzależnione od uzasadnionego wniosku pracownika.

W ocenie KPP przedstawiony projekt jest sprzeczny z wypracowanymi i funkcjonującymi zasadami postępowania cywilnego. Został on sporządzony w oderwaniu od obowiązujących przepisów. Ponadto nie uwzględnia specyfiki postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy, jak również nie liczy się ze słusznymi interesami pracodawców, ignorując w pełni zasadę równości stron w procesie cywilnym. Dlatego Konfederacja Pracodawców Polskich jest zmuszona negatywnie ocenić ten projekt.