Skierowanie na badania po zmianach
Od 1 kwietnia 2015 r. obowiązują nowe zasady kierowania pracowników na badania profilaktyczne. Choć rozszerzyły one zakres dotychczasowych wyłączeń z obowiązku wykonania badań wstępnych, to jednocześnie nałożyły na pracodawców dodatkowe wymogi. Związane są one głównie z wystawianiem skierowania na badania według nowego wzoru i analizą warunków pracy wskazanych w poprzednich orzeczeniach.
Koniec z ogólnym skierowaniem
Od 1 kwietnia 2015 r. przepis art. 229 K.p. dotyczący kierowania pracowników na badania profilaktyczne obowiązuje w zmienionym brzmieniu. Modyfikacja dotychczasowej treści przepisu dotyczy m.in. kierowania pracowników na badania wstępne. Począwszy od 1 kwietnia br. badania te nie będą konieczne, jeżeli pracownik dostarczy ze swojego poprzedniego (lub równoległego) zakładu pracy ważne orzeczenie lekarskie wydane w następstwie przeprowadzenia badań profilaktycznych. Niezbędnym warunkiem uznania tego orzeczenia za miarodajne u nowego pracodawcy będzie ustalenie, że dotyczy ono pracy w takich samych warunkach jak oferowane w nowym zakładzie. W praktyce do poczynienia takich ustaleń konieczne będzie nie tylko poprzednie orzeczenie lekarza medycyny pracy, ale również skierowanie z byłej firmy. To właśnie w skierowaniu pracodawca od 1 kwietnia 2015 r. musi dokładnie opisać warunki pracy na stanowisku zajmowanym przez pracownika kierowanego na badania. Rozstrzygnięcie lekarza medycyny pracy aktualnie odnosi się właśnie do tych warunków. Stąd tak ważne jest prawidłowe wypełnienie skierowania na badania, którego wzór w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego uległ znacznemu rozszerzeniu.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia nowelizujące rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami… (Dz. U. z 1996 r. nr 69, poz. 332 ze zm.) wprowadziło nowy wzór omawianego skierowania. Punkt dotyczący warunków pracy na danym stanowisku, w tym narażenia na czynniki szkodliwe, został rozbudowany poprzez wyliczenie poszczególnych czynników szkodliwych, które mogą wystąpić na stanowisku pracy. Zostały one podzielone na trzy główne grupy, tj. czynniki fizyczne, biologiczne i inne czynniki. W ramach każdej grupy pracodawca musi ustosunkować się do wskazanych zagrożeń, co często może wymagać wiedzy specjalistycznej. Nie wystarczy bowiem odnotować, że dane zagrożenie występuje, ale trzeba również podać w skierowaniu czas narażenia dziennego na ten czynnik i wyniki dokonanych pomiarów. Przykładowo, pracodawca musi odnieść się do tego, czy w jego zakładzie na stanowisku, którego dotyczy skierowanie, występuje hałas, ultradźwięki, pył przemysłowy lub czynniki toksyczne.
Takie rygorystyczne podejście do wymogu opisania warunków panujących na stanowisku pracy to konsekwencja obowiązującej od 1 kwietnia br. zmiany art. 229 K.p. Skorzystanie przez pracodawcę z nowych regulacji, w tym głównie ze zwolnienia z badań wstępnych, wymaga bowiem porównania warunków pracy oferowanych przyszłemu pracownikowi z tymi, które wskazane są w skierowaniu od poprzedniego pracodawcy.
Orzeczenie o braku przeciwwskazań lub przeciwwskazaniach do wykonywania pracy, wydane przed 1 kwietnia 2015 r., zachowuje ważność przez podany w nim okres.
Orzeczenie zamiast zaświadczenia
Nowelizacja rozporządzenia dotyczącego przeprowadzania badań lekarskich pracowników, oprócz nowego wzoru skierowania na te badania, przewiduje też inne zmiany. W porównaniu do stanu prawnego obowiązującego przed 1 kwietnia br. usunięto regulację dotyczącą wykonywania badań profilaktycznych w celu stwierdzenia, że ze względu na stan zdrowia kobieta w ciąży nie powinna wykonywać swojej dotychczasowej pracy. Zmieniono także nazwę dokumentu wydawanego przez lekarza medycyny pracy po przeprowadzeniu badania profilaktycznego. Zaświadczenie o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku lub o istnieniu takich przeciwwskazań określono jako orzeczenie o takich wskazaniach lub przeciwwskazaniach. Odpowiednio do tych zmian zmodyfikowano również wzory dotychczasowych zaświadczeń lekarskich. Co istotne, w nowym brzmieniu wzoru orzeczenia wyraźnie zaakcentowano, iż wydaje się je na podstawie skierowania z określonego dnia oraz że rozstrzygnięcie lekarza medycyny pracy następuje w oparciu o ocenę narażeń występujących na stanowisku pracy. Narażenia te (na warunki lub czynniki szkodliwe na stanowisku pracy) powinny być wskazane w skierowaniu, na podstawie którego przeprowadzono dane badanie.
Nowe zasady dopiero od 1 kwietnia
Dodatkowa możliwość uchylenia się od konieczności skierowania pracownika na badania wstępne jest z pewnością atrakcyjna dla pracodawców. Trzeba jednak pamiętać, że art. 229 K.p. w zmienionym brzmieniu obowiązuje dopiero od 1 kwietnia 2015 r. Z ustawy wprowadzającej nowe regulacje, jak też z nowelizacji rozporządzenia jednoznacznie wynika, że do skierowania na badania i zaświadczeń lekarskich wydanych przed tą datą stosuje się stare zasady. Tak samo badania profilaktyczne, które na dzień 1 kwietnia br. są w toku, zostaną przeprowadzone według starych przepisów. Oznacza to, że dla potrzeb zmienionych przepisów nieużyteczne będą zaświadczenia lekarza medycyny pracy wydane przed wejściem w życie nowelizacji. Jeżeli więc pracownik przyjmowany do pracy po 1 kwietnia 2015 r. na takie same stanowisko i warunki jak w poprzednim zakładzie, przedłoży aktualne zaświadczenie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy, wydane przed 1 kwietnia br., to będzie musiał odbyć badanie wstępne.
Z nowości wprowadzonych nowelizacją rozporządzenia można jeszcze wymienić doprecyzowanie dotychczasowych jego zapisów poprzez wskazanie, że badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie wydanego przez pracodawcę skierowania na badania, w jednostce służby medycyny pracy, z którą pracodawca zawarł umowę. Ponadto, odmiennie niż przed 1 kwietnia br., orzeczenie lekarskie wydawane jest wyłącznie pracownikowi.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 27 (1172) z dnia 2015-04-02