Szybki Monitoring NBP: W firmach wyraźnie słabnie optymizm inwestycyjny

W II kw. 2022 r. realna dynamika przychodów ze sprzedaży ogółem r/r sektora przedsiębiorstw niefinansowych (SPN), objętych sprawozdaniem F-01 GUS, była dodatnia, ale niższa niż w poprzednim okresie. 

Przychody te realnie wciąż jednak znajdowały się na poziomie wyznaczanym przez długookresowe trendy. Spowolnienie dynamiki wzrostu przychodów ogółem wynikało z wyraźnego osłabienia dynamiki przychodów ze sprzedaży krajowej, nie do końca rekompensowanego wysokim, utrzymującym się od poprzedniego kwartału, wzrostem sprzedaży zagranicznej. Analiza danych jednostkowych pokazuje ponadto, że większość analizowanych przedsiębiorstw doświadczyła w II kw. br. realnego spadku przychodów z tytułu sprzedaży krajowej. 

Z uwagi na niższą dynamikę kosztów niż przychodów wyniki finansowe SPN w II kw. br. nadal kształtowały się na bardzo dobrym poziomie. Korzystny wynik finansowy został osiągnięty mimo szybko rosnących cen zaopatrzeniowych oraz wciąż relatywnie wysokiego wzrostu płac. Zagregowany wynik finansowy sektora rósł w tempie dwucyfrowym ósmy kwartał z rzędu. W II kw. br. wynik finansowy z całokształtu działalności ograniczał jednak wyraźny spadek wyniku na pozostałej działalności, w tym ze względu na istotny wzrost kosztów odsetkowych. W efekcie w II kw. br. wciąż wysoka rentowność SP z całokształtu działalności nieznacznie wyhamowała, mimo poprawy na działalności podstawowej. W przekroju branżowym rentowność pozostawała zróżnicowana, choć różnice między branżami zmniejszyły się. 

Wyniki SM NBP potwierdzają dalsze pogarszanie się kondycji ekonomicznej SPN. Jej oceny w III kw. br. były wyraźnie gorsze niż rok wcześniej. Pogorszenie tych ocen nastąpiło w większości branż i analizowanych klas, z wyjątkiem największych podmiotów w próbie oraz branż powiązanych z energetyką. Na czele deklarowanych problemów, z jakimi borykają się przedsiębiorstwa, ponownie znalazły się szybko rosnące ceny i koszty, w tym zwłaszcza ceny energii elektrycznej. 

W III kw. br. do historycznego maksimum wzrosła też - po krótkim okresie poprawy w poprzednim kwartale - odczuwana przez przedsiębiorstwa niepewność. W III kw. 2022 r. obniżył się, choć wciąż pozostawał wysoki, odsetek przedsiębiorstw wskazujących na zbyt niski stan zapasów. Silnie wzrósł natomiast udział firm deklarujących ich zbyt wysoki stan. Obserwowane zmiany wynikają z pogarszających się perspektyw popytowych, ale także z mniejszej skali napięć w sieciach dostaw. 

Rezultaty SM NBP wskazują, że w III kw. 2022 r. pogorszyła się także sytuacja płynnościowa przedsiębiorstw. Odnotowano kolejne osłabienie, deklarowanej przez ankietowane firmy, zdolności do terminowego regulowania tak zobowiązań pozabankowych, jak i bankowych. W III kw. br. odsetek przedsiębiorstw, które ubiegały się o kredyt, pozostał niski, a jego dostępność spadła. Mimo tych tendencji płynność SPN kształtowała się na bezpiecznym poziomie. 
Mimo pogorszenia się szeregu ocen realny spadek aktywności ekonomicznej analizowanych firm w III kw. br. mógł być stosunkowo niewielki. Z wyjątkiem grupy producentów dóbr konsumpcyjnych trwałych deklarowana zmiana stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych była bowiem nieznaczna. 
Po niewielkiej korekcie w górę prognoz w poprzednim kwartale, oczekiwania przedsiębiorstw dotyczące kondycji ekonomicznej na IV kw. br. i na kolejne 12 miesięcy uległy pogorszeniu, osiągając historyczne minima. Spadek optymizmu prognoz rocznych objął niemal wszystkie analizowane sekcje i klasy, poza energetyką. 

Prognozy popytu sugerują pogłębienie się w IV kw. br. spadku popytu krajowego przy stagnacji zapotrzebowania zagranicznego. W horyzoncie rocznym firmy oczekują głębszego obniżenia się popytu krajowego, przy stabilnym wzroście popytu zagranicznego. 

Prognozy przedsiębiorców z września br. przewidują spadek rentowności w SP w perspektywie najbliższych 12 miesięcy. Wśród czynników stojących za spodziewanym spadkiem rentowności jako kluczowy wymienia się wzrost cen surowców. 

Według wyników z SM NBP. w przedsiębiorstwach nastąpiło kolejne w tym roku wyraźne osłabienie optymizmu inwestycyjnego, m.in. ze względu na podwyższoną inflację, która zmniejsza przestrzeń finansową dla wydatków majątkowych. Znacząco spadły do niskich poziomów, wszystkie składowe indeksu OPTIN, a prognozy dynamiki nakładów na najbliższy kwartał są, po raz pierwszy od czasu wybuchu pandemii, negatywne. Osłabienie nastrojów inwestycyjnych zaobserwowano w większości przekrojów z wyjątkiem m.in. firm publicznych. Ponieważ przedsiębiorstwa te często realizują duże przedsięwzięcia, reakcja nakładów inwestycyjnych ogółem może być słabsza niż sugerują to wskaźniki jakościowe bazujące na odsetkach odpowiedzi. 

Osłabienie aktywności gospodarczej w wielu obszarach przekłada się też na stopniowe ochładzanie się sytuacji na rynku pracy. Dane ankietowe wskazują na nieznaczny spadek kw./kw. udziału firm odczuwających nasiloną presję płacową, jak i odsetka przedsiębiorców planujących podwyżki wynagrodzeń. Odnotowano także dość duży spadek kw./kw. wskaźnika prognoz zatrudnienia. Utrzymujący się na wysokim poziomie udział firm mających wakaty świadczy jednak o wciąż relatywnie dużym zapotrzebowaniu na pracę w sektorze przedsiębiorstw. Nadal bardzo wysoki pozostaje też poziom presji płacowej. Czynnikiem hamującym wzrost wynagrodzeń może być natomiast duża, w aktualnej sytuacji, wrażliwość firm na wzrost kosztów pracy. Blisko 32 proc. ankietowanych firm twierdzi, że obecnie nie ma przestrzeni finansowej do podwyżek płac. 

Dane o cenach produkcji sprzedanej w przemyśle za lipiec oraz sierpień br. wskazują na wyhamowywanie tendencji wzrostowej dynamiki cen produkcji, w co wpisują się przewidywania ankietowanych firm na cały III kw. br. Także w IV kw. br. przedsiębiorstwa ankietowane w SM NBP przewidują stabilizację dynamiki tych cen, choć na wysokim, zbliżonym do odnotowanego w poprzednim badaniu, poziomie. Podobne prognozy respondenci formułują na kolejnych 12 miesięcy. Głównym czynnikiem kształtującym ceny producenta pozostają dynamicznie rosnące koszty zaopatrzenia, a wyraźnie rzadziej deklarowaną główną przyczyną wzrostu cen produkcji jest wzrost kosztów wynagrodzeń. 

- - - - -

"Szybki Monitoring NBP - analiza sytuacji sektora przedsiębiorstw" publikowany jest zwyczajowo w drugiej połowie stycznia, kwietnia, lipca i października. Celem raportu jest ocena i prognoza koniunktury w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych. Raport jest przygotowywany w oparciu o kwartalne badania ankietowe, prowadzone przez NBP od 1997 r. oraz dane finansowe sektora przedsiębiorstw niefinansowych zbierane przez Główny Urząd Statystyczny.

Biznes INTERIA.PL na Facebooku. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze