Ulgi w opłacie składek na FP i FGŚP

Zasadniczo składkę na Fundusz Pracy (FP) opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby m.in. pozostające w stosunku pracy, wykonujące prace na podstawie umowy zlecenia. Ustala się ją od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego ograniczenia). Przy czym nalicza się ją dopiero wówczas, gdy podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych wynosi, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2018 r. - 2.100 zł). Tak stanowi art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwanej dalej ustawą o promocji zatrudnienia.

Powyższe nie dotyczy składki na FGŚP. Ustala się ją od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowych (bez stosowania jej rocznego ograniczenia), jednak jest ona należna bez względu na wysokość uzyskiwanego przez ubezpieczonego w danym miesiącu oskładkowanego przychodu. Pracodawca nalicza ją i opłaca za pracownika, o którym mowa w art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, zwanej dalej ustawą o ochronie roszczeń. W myśl tego przepisu za pracownika uważa się osobę fizyczną, która zgodnie z przepisami polskiego prawa m.in. pozostaje z pracodawcą w stosunku pracy lub wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z ustawą K.c., stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną).

Niektórzy płatnicy składek (tj. pracodawcy, zleceniodawcy) mogą być zwolnieni z obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP. Preferencja taka przysługuje im m.in. za:

» pracowników powracających z urlopów związanych z rodzicielstwem

Pracodawca nie opłaca składek na FP i FGŚP za pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie pracownika z wymienionych urlopów związanych z rodzicielstwem. Taka ulga przysługuje mu na podstawie art. 104a ustawy o promocji zatrudnienia oraz art. 9a ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu z tytułu urodzenia dziecka. W taki też sposób ustala się okres zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP, jeżeli bezpośrednio po wymienionych urlopach pracownik korzysta z:

• urlopu wypoczynkowego,
  
• dni wolnych od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem lub zasiłku opiekuńczego lub świadczenia chorobowego.

W takim przypadku uznaje się, że powrót pracownika do pracy nastąpił po zakończeniu urlopów związanych z rodzicielstwem, a nie od daty faktycznego podjęcia pracy po zakończonym np. urlopie wypoczynkowym czy pobieranym świadczeniu chorobowym (przykład 1).

Jeżeli pracownik po urlopie macierzyńskim lub urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego korzysta z następujących bezpośrednio po sobie urlopów związanych z rodzicielstwem (a więc rodzicielskiego lub wychowawczego), wtedy okres ulgi liczy się od pierwszego dnia miesiąca po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie ostatniego z tych urlopów. Tym samym, gdy pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego (lub wychowawczego) z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu (na co pozwalają przepisy K.p.), wtedy preferencja w składkach na FP i FGŚP w odniesieniu do przychodów uzyskanych w okresie świadczenia pracy w trakcie korzystania z takiego urlopu nie przysługuje.

Trzeba również zwrócić uwagę, że do okresu 36 miesięcy trwania omawianej preferencji w opłacie składek na FP i FGŚP należy wliczać wszystkie okresy zwolnienia z ich opłacania, które będą miały miejsce po powrocie pracownika z urlopu udzielonego z tytułu urodzenia dziecka (lub dzieci przy jednym porodzie). Natomiast urodzenie kolejnego dziecka (lub dzieci) przy kolejnym porodzie powoduje, że pracodawca nabywa nowe uprawnienie - na okres kolejnych 36 miesięcy - do ulgi w opłacie składek na FP i FGŚP po powrocie takiej osoby z urlopu macierzyńskiego. Zasada ta ma także zastosowanie do sytuacji, gdy pracownik, w stosunku do którego pracodawca korzysta już z ulgi w tych składkach po jego powrocie z jednego z wymienionych urlopów, przyjmuje dziecko na wychowanie w trybie art. 183 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.) i nabywa prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Zdarza się też, że pracodawca wykorzysta w całości 36-miesięczny okres ulgi w opłacie składek na FP i FGŚP, a następnie udziela pracownikowi urlopu wychowawczego (na to samo dziecko). Wtedy nie będzie mu przysługiwało kolejne 36-miesięczne zwolnienie.

Ulga w opłacie składek na FP i FGŚP przysługuje pracodawcy tylko za pracowników, nie ma więc zastosowania do osób wykonujących umowę zlecenia.

Jeżeli z urlopów, za które przysługuje omawiana ulga, na to samo dziecko korzystają oboje rodzice, to prawo do niej przysługuje wyłącznie jednemu pracodawcy (nabywa je ten pracodawca, który pierwszy udzielił pracownikowi jednego z urlopów związanych z rodzicielstwem i nadal kontynuuje jego zatrudnienie).

» zatrudnione starsze i młodsze osoby bezrobotne

Pracodawcy nie opłacają składek na FP i FGŚP (przez okres 12 m-cy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę) za zatrudnione osoby, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy. Wynika tak z art. 104b ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia oraz art. 9b ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń. Zwolnienie to przysługuje pracodawcy, o ile zostaną spełnione łącznie następujące warunki, tj.:

• w dniu nawiązania stosunku pracy zatrudniona osoba będzie miała ukończone 50 lat (50. urodziny przypadają najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy),
  
• zatrudniona osoba będzie pozostawała w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez okres co najmniej 30 dni liczonych wstecz od dnia poprzedzającego dzień nawiązania stosunku pracy.

Okres 12 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę (przykład 2).

W sytuacji gdy bezpośrednio po rozwiązaniu umowy zawartej na czas określony zawarta została kolejna umowa o pracę z pracownikiem, w stosunku do którego pracodawca korzystał z przedmiotowego zwolnienia, ulga w opłacie składek przysługuje wyłącznie w okresie trwania pierwszej umowy o pracę.

Kolejną grupą pracowników, za których pracodawcy nie opłacają składek na FP i FGŚP, są zatrudnieni skierowani bezrobotni, którzy nie ukończyli 30. roku życia (art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia oraz art. 9c ustawy o ochronie roszczeń).

Trzeba wskazać, że jeżeli ze skierowanym bezrobotnym, który nie ukończył 30 lat, zawarta zostanie umowa na okres krótszy niż czas trwania ulgi w składkach na FP i FGŚP, po której bezpośrednio (bez dnia przerwy) zawierana jest kolejna umowa o pracę, kontynuowanie w ramach kolejnej umowy ulgi w składkach (aż do upływu pełnego okresu jej trwania) jest możliwe, jeśli w momencie nawiązania stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zatrudniona osoba nie ukończyła 30 lat. Ponadto prawo do przedmiotowej ulgi za wymienione osoby nie ustaje, jeśli w trakcie jej trwania taki pracownik ukończy 30. rok życia.

» za osoby w określonym wieku

Składki na FP i FGŚP są należne za ubezpieczonych, którzy nie osiągnęli wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn (art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia oraz art. 9b ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń). Zatem nie opłaca się ich za osoby (np. pracowników, zleceniobiorców), które osiągnęły odpowiednio wiek 55 lat - kobiety lub 60 lat - mężczyźni. W sytuacji jednak, gdy osoby, za które istnieje obowiązek opłacania składki na FP i FGŚP, wiek odpowiednio 55 lat i 60 lat osiągają:

• w trakcie miesiąca kalendarzowego - nie opłaca się za nich składek na te Fundusze od następnego miesiąca,
  
• pierwszego dnia danego miesiąca - nie opłaca się tych składek już od tego miesiąca.