Umowa cash poolingu nie podlega PCC

Jednym z bardziej zaawansowanych rozwiązań służących temu jest cash pooling, który ma na celu optymalizowanie zarządzania środkami finansowymi w ramach grupy spółek lub w przypadku rachunków spółek posiadających wiele oddziałów. Dzięki takiemu rozwiązaniu wynik odsetkowy grupy jest o wiele bardziej korzystny niż w przypadku oddzielnego inwestowania nadwyżek i ponoszenia kosztów finansowania przez posiadaczy poszczególnych rachunków w tym systemie. Przedsiębiorcy zastanawiają się czy uczestnictwo w cash poolingu oraz czynności wykonywane w ramach tej umowy nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Mechanizm działania cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków netto. W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 9 lutego 2011 r. o sygn. IPPB2/436-9/11-2/MZ słusznie zauważa, że: "Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.".

Ustawodawca w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.; dalej jako: "ustawa o PCC") określił jakie czynności cywilnoprawne podlegają temu podatkowi. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o PCC podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany wymienionych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie podkreśla, że: "jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.".

Należy zauważyć, że na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o PCC przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki. Zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.; dalej jako: "KC") dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Organ podatkowy słusznie zauważa, że umowa cash pooling pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną, a przepisy KC (w części zobowiązaniowej) nie odnoszą się do tego typu umów. Ponad to podkreśla, że umowa cash poolingu, pomimo iż zawiera w sobie pewne elementy pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu. Podobnie twierdzi Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 25 listopada 2009 r. o sygn. IPPB2/436-343/09-2/AF.

Podsumowując należy zauważyć, że umowa cash poolingu nie została wymieniona w ustawowym katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym wszelkie czynności dokonywane w ramach tej umowy nie można zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Oznacza to, że transakcje w ramach umowy cash poolingu nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Justyna Zając-Wysocka

Radca prawny, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

^{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}