ABC Oszczędzania - cz. V - Fundusze i nie tylko

Tylko na pierwszy rzut oka wydaje się on skomplikowany - w rzeczywistości jest jednak bardzo prosty.

Na początek kilka słów wyjaśnienia. Fundusz inwestycyjny to nic innego jak nasze pieniądze, które powierzamy specjalistom, aby zarządzali nimi w sposób jak najbardziej efektywny. Aby taka zebrana w drodze wpłat od wielu inwestorów kwota pieniędzy mogła "funkcjonować", na rynku musi istnieć kilka instytucji, które z jednej strony będą obsługiwały fundusz, a z drugiej nas, jako jego uczestników. Bez nich fundusz nie będzie mógł działać.

Jedyną instytucją, która w myśl prawa w Polsce może tworzyć fundusz inwestycyjny jest Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI), działające w formie spółki akcyjnej. Zadaniem TFI jest reprezentowanie funduszu w stosunkach z innymi podmiotami. Polega to na podejmowaniu różnego rodzaju działań zmierzających do prawidłowego funkcjonowania funduszu i zarządzania nim zgodnie z wymogami prawa. TFI ponosi też przed uczestnikami funduszu pełną odpowiedzialność.

Nabywając jednostki uczestnictwa korzystamy z pośrednictwa dystrybutora funduszu. Może być nim samo TFI, dom maklerski bądź placówka bankowa. Dystrybutor realizuje wszystkie dyspozycje dotyczące uczestnictwa w funduszu. Aby działać w sposób jak najbardziej skuteczny musi być wyposażony w niezbędne materiały informacyjne i reklamowe oraz aktualne wyniki funduszy.

Wpłacone pieniądze, za które zostaną nabyte jednostki uczestnictwa trafiają na rachunek funduszu prowadzony przez Depozytariusza. Funkcję depozytariusza może pełnić bank z siedzibą na terenie Polski, oddział banku zagranicznego z siedzibą w naszym kraju lub Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.

Podmiot pełniący rolę depozytariusza czuwa nad prawidłowym przechowywaniem aktywów funduszy (czyli naszych pieniędzy), które znajdują się na specjalnych rachunkach. Oprócz tego kontroluje czy fundusz jest zarządzany zgodnie ze statutem funduszu i ustawą o funduszach inwestycyjnych i czy wartość netto aktywów funduszu i jednostki uczestnictwa, którą codziennie podają media, jest wyliczana w sposób prawidłowy.

W zupełnie inne miejsce wysyłane jest z kolei podpisane przez nas zlecenie, np. otwarcia rejestru. Każdy uczestnik funduszu posiada swój własny rejestr, prowadzony przez Agenta Transferowego. Tam dokonywane są każdorazowe aktualizacje danych dotyczących uczestników, rozliczenia transakcji i polecenie wypłat pieniędzy w momencie wycofywania środków z funduszu.

Prawidłowa obsługa klientów funduszy wymaga dokładnego podziału obowiązków. Ma to na celu zapewnienie nam jak najwyższej jakości usług, a przede wszystkim bezpieczeństwa naszych pieniędzy i kwestii prawidłowego rozliczania dokonywanych transakcji. Każda z wymienionych instytucji, aby mogła pełnić swoje funkcje w stosunku do funduszu, musi mieć zgodę Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, czyli organu administracji państwowej nadzorującego publiczny obrót papierami wartościowymi, w tym m.in. fundusze inwestycyjne.

Kontrola instytucji obsługujących fundusze ma jeden zasadniczy cel - ochronę naszych interesów. Z jednej strony mamy Ustawę o funduszach inwestycyjnych (weszła w życie w ubiegłym roku), ale z drugiej musi być ktoś, kto zagwarantuje przestrzeganie jej zapisów na co dzień. A są one w kwestii bezpieczeństwa uczestników dość rygorystyczne. Niektórzy specjaliści zajmujący się funduszami twierdzą, że nasze przepisy dotyczące funkcjonowania funduszy są nawet zbyt restrykcyjne.

Przez cały czas trwania inwestycji pieniądze ulokowane w funduszu pozostają naszą własnością, a nie instytucji nimi zarządzającej, czyli TFI, lub innego podmiotu, któremu towarzystwo może zlecić tę usługę. Jako uczestnicy nie musimy także obawiać się sytuacji, w której bankrutuje towarzystwo zarządzające funduszem. Wtedy pieniądze zgromadzone w funduszu nie mogą wejść w skład masy upadłościowej TFI.

Przyglądając się rynkowi funduszy w Polsce i zasadom jego funkcjonowania widać, że same fundusze nie są żadną "abstrakcją". Wielu Polaków przyzwyczajonych do wizyt w bankach sądzi zapewne, że skoro nie widać placówek funduszy i ich pięknych wnętrz, bogatych w marmury i szkło, to należy traktować je nieufnie. Czasem nabywając jednostki uczestnictwa nie zdajemy sobie sprawy, jakie przepisy prawa regulują zasady ich funkcjonowania i ile instytucji czuwa, aby to prawo było respektowane.

Tak naprawdę to jedyną rzeczą, która powinna zaprzątać naszą uwagę mogą być wyniki, które osiągają fundusze inwestycyjne i sposób ich zarządzania. Zależą one od jakości pracy towarzystw i specjalistów, czyli doradców inwestycyjnych i analityków, zajmujących się zarządzaniem naszymi pieniędzmi. W żaden sposób nie należy się natomiast obawiać sytuacji, w której stracimy nasze oszczędności w wyniku luk w przepisach regulujących rynek funduszy inwestycyjnych. Takiej możliwości po prostu nie ma.

Grzegorz Piotrowski

Dlaczego warto inwestować w fundusze inwestycyjne?

Fundusz inwestycyjny jest alternatywną formą inwestowania i oszczędzania, która w każdym aspekcie jest dostosowana do tego aby zapewniać najwyższy poziom bezpieczeństwa pomnażania kapitału. Dlatego też działalność funduszy inwestycyjnych jest nadzorowana przez KPWiG.

Jednocześnie bezpieczeństwo zapewnia Ustawa o funduszach inwestycyjnych. Kontrolę nad bezpieczeństwem zgromadzonych środków w funduszach inwestycyjnych sprawuje również Bank Depozytariusz. Ponadto towarzystwa funduszy inwestycyjnych muszą przestrzegać ustalonych obowiązków informacyjnych, takich jak publikacja półrocznych i rocznych sprawozdań finansowych zarządzanych funduszy oraz prospektów informacyjnych tych funduszy.

Pytanie do eksperta

Jakiś czas temu kupiłem jednostki funduszy inwestycyjnych? Na jakich zasadach pobierany jest podatek Belki od moich oszczędności?

Podatek od zysków kapitałowych, popularnie zwany podatkiem Belki, jest pobierany jedynie od zysku, który wypracują Pana oszczędności, a nie od całej kwoty oszczędności. Kwota pobieranego podatku odpowiada 19% tego zysku i potrącana jest na zasadzie ryczałtu (nie musi Pan się rozliczać z tego podatku w corocznych zeznaniach podatkowych) w momencie umarzania jednostek, czyli wtedy kiedy zdecyduje się Pan wypłacić pieniądze z funduszu. Sam decyduje więc Pan o tym kiedy zapłaci podatek i jest to niewątpliwie przewaga oszczędzania w funduszach inwestycyjnych nad produktami bankowymi.

Anna Sobolewska
Z-ca Dyrektora ds. Sprzedaży SEB TFI

Mój kapitał

Piotr Kuczyński, analityk Domu Maklerskiego WGI

Będąc analitykiem trudno nie obracać również własnymi pieniędzmi. W inwestowaniu przestrzegam zasady dywersyfikacji ryzyka, czyli rozłożenia go na różne obszary. Część środków inwestuję więc na giełdzie, bo tu łatwo o dywersyfikację.

Muszę jednak przyznać, że z wiekiem moja skłonność do ryzyka maleje dlatego lokuję środki także w nieruchomościach. Do tego trzeba jednak posiadać już pewien kapitał. Jako analityk preferuję więc samodzielne inwestycje, ale osoby, które zaczynają oszczędzać lub inwestować powinny pomyśleć o pomocy doświadczonych specjalistów. Żeby dobrze orientować się w rynku trzeba też poświęcać na jego monitorowanie sporo czasu.

Osoby bardzo zajęte i początkujący inwestorzy działając samodzielnie dużo ryzykują. Szczególnie w przypadku akcji warto skorzystać z usług towarzystw funduszy inwestycyjnych.

Słowniczek wyrażeń z rynku funduszy inwestycyjnych

Aktywa funduszu - mienie funduszu inwestycyjnego, obejmujące: środki pieniężne z tytułu wpłat uczestników oraz papiery wartościowe i udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, wniesione do funduszu przez jego uczestników, środki pieniężne, prawa nabyte przez fundusz oraz pożytki z tych praw.

Aktywa netto funduszu - aktywa funduszu inwestycyjnego pomniejszone o jego zobowiązania.

Rejestr uczestnika - ewidencja danych uczestnika funduszu prowadzona przez Agenta Transferowego, zawierająca: dane identyfikacyjne uczestnika; datę nabycia, liczbę i cenę nabycia jednostek; liczbę posiadanych przez niego jednostek uczestnictwa; informację o pełnomocnictwach udzielonych lub odwołanych przez uczestnika; datę odkupienia, liczbę odkupionych jednostek uczestnictwa oraz kwotę wypłaconą uczestnikowi za odkupione jednostki.

Statut funduszu - dokument określający warunki działania funduszu inwestycyjnego, sporządzony w formie aktu notarialnego. Regulamin dostarczający uczestnikowi informacji na temat m.in. celu inwestycyjnego, polityki inwestycyjnej, kosztów inwestycyjnych, częstotliwości wyceny itp. Treść statutu, jak również wszelkie w nim zmiany, są zatwierdzane przez KPWiG.

Cykl edukacyjny ABC Oszczędzania został przygotowany wspólnie przez SEB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. oraz dziennikarzy ekonomicznych.

INTERIA.PL/SEB TFI