Podatek giełdowy uderzy w finanse GPW

Wprowadzenie podatku od zysków giełdowych z początkiem przyszłego roku zaszkodzi sytuacji finansowej Giełdy Papierów Wartościowych. Skarb Państwa szkodzi więc swojej spółce, w której ma 98% kapitału zakładowego.

Przedstawiciele GPW nie ukrywają rozczarowania decyzją Senatu, który nie przedłużył zwolnienia z podatku dla zysków osiąganych przez inwestorów na giełdzie. I nie chodzi już tylko o brak czasu na przygotowanie domów maklerskich do pobierania "daniny", ale również o to, że spadek obrotów odbije się na finansach samej giełdy.

- Biorąc pod uwagę reakcje inwestorów po wprowadzeniu podatku na giełdach w Budapeszcie i Tel Awivie, spodziewamy się, że w pierwszym kwartale 2004 r. obroty na warszawskim parkiecie mogą spaść nawet o kilkadziesiąt procent - prognozuje Piotr Szeliga, wiceprezes GPW. Na węgierskim i izraelskim rynku po wprowadzeniu podatku obroty zmalały w krótkim czasie ponad 50%.

Według wiceprezesa Szeligi, przeszło 60% wszystkich przychodów GPW i około 80% przychodów ze sprzedaży pochodzi właśnie z obrotu giełdowego. Przyjmując optymistycznie, że obroty na warszawskim rynku spadną w ciągu roku tylko o 20%, to wynik na działalności operacyjnej GPW może się obniżyć o ponad 11 mln zł. Osiągnięcie więc zysku operacyjnego w 2004 r., co planował zarząd, może być niemożliwe. Prezes Wiesław Rozłucki nie martwi się o wynik netto spółki. Zapewnia, że zyski z inwestycji finansowych pozwolą na zakończenie przyszłego roku na plusie.

Przypomnijmy, że dekoniunktura na rynku i malejące obroty przyczyniły się do tego, że w 2002 r. grupa GPW poniosła 9 mln straty na działalności operacyjnej. Zarząd giełdy przewidywał, że w 2003 r. strata będzie znacznie mniejsza. Ostatnie miesiące pokazały, że się nie mylił. Więcej - może zamknąć rok na plusie.

23 października Sejm zdecydował o opodatkowaniu zysków giełdowych. W ostatni czwartek zrobił to również Senat. Po przyjęciu przez prezydenta nowelizacji ustawy o PIT, prawo wciąż nie będzie kompletne - potrzebne będą jeszcze rozporządzenia Ministerstwa Finansów. Za 8 tygodni fiskus wkroczy na parkiet. Podatek mają naliczać domy maklerskie. Jak- Tego, w szczegółach, nie wiedzą.

Bohaterami rozliczeń z fiskusem są pan Kowalski i jego kuzyn z zagranicy. Ich przychód w danym roku oznaczony jest literą P, koszty uzyskania przychodu - K, a dochód - D. Przyjęliśmy, że poza ceną nabycia papierów wartościowych jedynym kosztem uzyskania przychodu jest prowizja maklerska (za kupno lub sprzedaż papierów 0,5%). Ministerstwo Finansów poinformowało nas, że jest to pojęcie szersze. Do kosztów będzie można zaliczyć również np. opłatę za prowadzenie rachunku czy za kupno tokena, urządzenia niezbędnego do składania zleceń przez internet. - Nie jest natomiast jednoznaczne, czy też będzie można odliczyć koszty połączeń internetowych albo analiz rynkowych. Trzeba by udowodnić, że mają one bezpośredni związek z działaniami na rynku i decyzjami inwestycyjnymi. Praktyka pokaże, jak interpretować tego typu wydatki - mówi Wiktor Krzyżanowski, rzecznik prasowy resortu.

W najprostszych sytuacjach pan Kowalski chyba nie będzie mieć problemów. W bardziej skomplikowanych, według Ministerstwa Finansów, też nie. Inną opinię mają praktycy rynku.

Przykład 1.
Pan Kowalski kupuje 1000 akcji spółki A po 10 zł i sprzedaje je po 15 zł (obie czynności w 2004 r.).
P = 15 000 zł - 75 zł (prowizja) = 14 925 zł
K = 10 000 zł + 50 zł (prowizja) = 10 050 zł
D = 14 925 - 10 050 = 4 875
Podatek wynosi: 4 875 zł x 19% = 926,25 zł

Przykład 2.
Pan Kowalski kupił 1000 akcji spółki A po 10 zł i sprzedaje je po 15 zł (obie czynności w 2004 r.). Podobną operację przeprowadza na 1000 akcji spółki B, ale cena kupna wynosi 7 zł, a sprzedaży 4 zł.
P (A) = 15 000 zł - 75 zł (prowizja) = 14 925 zł
P (B) = 4 000 zł - 20 zł (prowizja) = 3 980 zł
Całkowity przychód: 14 925 zł + 3 980 zł = 18 905 zł
K (A) = 10 000 zł + 50 zł (prowizja) = 10 050 zł
K (B) = 7 000 zł + 35 zł (prowizja) = 7 035 zł
Razem koszty uzyskania przychodu wynoszą 17 085 zł
Dochód do opodatkowania wynosi:
D = 18 905 zł - 1 7085 zł = 1 820 zł
Podatek wynosi: 345,80 zł

Przykład 3.
Na kupionych i sprzedanych akcjach (w 2004 r.) pan Kowalski osiągnął dochód 500 zł. Na obligacjach 100 zł. Na kontraktach terminowych stracił 300 zł.
D = 500 zł + 100 zł - 300 zł = 300 zł
Podatek wyniesie: 57 zł

Przykład 4.
W 2004 r. na zrealizowanych inwestycjach pan Kowalski poniósł 1000 zł straty. Jak będzie mógł ją rozliczać w kolejnych latach jeśli wypracuje na GPW zysk?
Stratę będzie mógł odliczać w ciągu pięciu kolejnych lat, odpisując w jednym roku nie więcej niż 50% straty.

Przykład 5.
Pan Kowalski ma dwa rachunki inwestycyjne. Obracał na nich różnymi papierami (np. akcjami różnych spółek), nabytymi po 1 stycznia 2004 r. Na jednym rachunku poniósł 800 zł straty. Na drugim miał dochód 1000 zł.

Objaśnienie
Pan Kowalski będzie miał za zadanie dodać do siebie dochód i stratę podane mu przez dwa domy maklerskie.
D = 1 000 zł - 800 zł = 200 zł
Podatek wyniesie: 38 zł

Przykład 6.
Pan Kowalski ma jeden rachunek inwestycyjny. Kupił w 2004 r. 1000 akcji spółki A po 10 zł. Później dokupił 500 szt. po 15 zł. Pod koniec 2004 r. sprzedał 300 akcji po 16 zł.

Objaśnienie
W systemach maklerskich nie jest możliwe wskazanie, które walory klient chce sprzedać (np. te kupione po wyższej cenie, aby osiągnąć mniejszy dochód i zapłacić mniejszy podatek). Zgodnie z ustawą, jeśli nie jest możliwa identyfikacja sprzedawanych papierów wartościowych jednego rodzaju (akcje spółki A), dochód powinien być obliczany w ten sposób, jakby sprzedawane były papiery najwcześniej kupione (metoda FIFO).
P = 4 800 zł - 24 zł (prowizja) = 4 776 zł
K = 3 000 zł + 15 zł (prowizja) = 3 015 zł
D = 4 776 zł - 3 015 zł = 1 761 zł
Podatek wyniesie: 33,46 zł

Wiktor Krzyżanowski, rzecznik prasowy MF
Może się zdarzyć sytuacja, że Pan Kowalski ma kilka rachunków. Wtedy metoda FIFO dotyczyć będzie każdego rachunku maklerskiego z osobna. Takie rozwiązania przyjęto ze względów technicznych.

Maria Dobrowolska, prezes Izby Domów Maklerskich i DM Polonia Net
W tym przykładzie nie ma problemu, ponieważ zakładamy, że Pan Kowalski miał tylko jeden rachunek. Sytuacja zmienia się, gdy inwestor ma rachunki u kilku brokerów bądź jest we wspólnocie majątkowej z osobą, która również inwestuje na giełdzie. Zgodnie z ustawą o rachunkowości aktywa wycenia się dla całego stanu posiadania klienta, nie dla księgowań na poszczególnych rachunkach. Zatem dochód liczony dla poszczególnych rachunków będzie niezgodny z metodą FIFO definiowaną w ustawie o rachunkowości. Podkreślam, że stosując metodę FIFO do poszczególnych rachunków, ogranicza się inwestorowi możliwość zarządzania aktywami.

Przykład 7.
Pan Kowalski kupił w 2003 r. 1000 akcji spółki A po 10 zł. Na początku 2004 r. dokupił 500 szt. po 9 zł. Pod koniec 2004 r. sprzedał 300 szt.
Pan Kowalski nie płaci podatku - papiery wartościowe kupione przed końcem 2003 r. są zwolnione z opodatkowania.

Przykład 8.
W połowie 2004 r. Pan Kowalski przenosi rachunek inwestycyjny, na którym dokonywał operacji od początku roku z jednego do drugiego biura maklerskiego. W drugiej połowie 2004 r. korzystnie sprzedał część papierów. Czy może liczyć, że drugi broker będzie w stanie naliczyć mu dochód, jaki osiągnął"

Objaśnienie
Dziś w momencie przeniesienia rachunku, drugi broker otrzymuje informację o tym, jakie Pan Kowalski ma na rachunku papiery i ile sztuk.

Wiktor Krzyżanowski, rzecznik prasowy MF
Do końca roku niezbędna będzie zmiana właściwych przepisów prawa. Dzięki niej informacja o cenach nabycia będzie przekazywana drugiemu brokerowi.

Maria Dobrowolska, prezes Izby Domów Maklerskich i DM Polonia Net
Zwracam uwagę, że przepisy prawa będą się zmieniać najprawdopodobniej w grudniu. Konieczne jest również stworzenie i wdrożenie odpowiedniego oprogramowania. Jak w ciągu niecałego miesiąca domy maklerskie mają przygotować swoje oprogramowanie" Podkreślam, że poza cenami zakupów papierów wartościowych, do obliczenia dochodu trzeba znać też prowizje maklerskie. Oznacza to, że brokerzy będą musieli przekazywać sobie informację, która dziś jest tajemnicą handlową i taką powinna zostać. Rozwiązanie to nie ma nic wspólnego z gospodarką rynkową.

Przykład 9.
9 stycznia krewny Pana Kowalskiego, który na stałe mieszka w Niemczech, postanawia wrócić po dwuletnim pobycie w Polsce do swojego kraju. Zgodnie z ustawą, na jego pisemną prośbę, broker w ciągu 14 dni ma obowiązek przesłać do niego oraz do Urzędu Skarbowego standardowy zestaw informacji o osiągniętym przez niego dochodzie na GPW. Czy może liczyć, że otrzyma takie zestawienie"

Wiktor Krzyżanowski, rzecznik prasowy MF
Tak. Do końca roku Ministerstwo Finansów wyda niezbędne rozporządzenie. Będzie w nim określone m.in. PIT 8 C, który dom maklerski wysyła do inwestora i Urzędu Skarbowego oraz PIT 38, który podatnik przedstawia fiskusowi.

Maria Dobrowolska, prezes Izby Domów Maklerskich i DM Polonia Net
Cały czas zapomina się, że nie wystarczy wzór PIT na papierze. Konieczne jest napisanie, wdrożenie, przetestowanie nowych systemów domów maklerskich. To należałoby zrobić dla bezpieczeństwa aktywów naszych klientów. Ten przykład obala błędne i populistyczne wypowiedzi ze strony zwolenników wprowadzenia podatku od początku 2004 r. Według nich, na naliczanie podatku domy maklerskie miały mieć czas do stycznia 2005 r. Nic bardziej błędnego. Naliczanie musi ruszyć 2 stycznia.

Przestroga

Na Węgrzech od 01.01.2003 r. zmniejszono stawkę podatku do zera, bo dramatycznie spadły obroty na giełdzie. W 1999 r. na rynku kasowym sięgały 16,2 bln forintów (64 mld USD), a w ubiegłym roku wyniosły zaledwie 3,7 bln forintów.

Dariusz Jarosz, Piotr Wojtaszek, Krzysztof Woch