Brakuje przepisów do walki
Z powodu wielomiesięcznych opóźnień legislacyjnych rządu oraz ministerstw odpowiedzialnych za sprawy wewnętrzne i finanse, nieprawidłowo funkcjonują służby odpowiedzialne za zwalczanie takich przestępstw, jak przemyt, unikanie lub zaniżanie należności celnych i innych opłat, nadużycia w ustalaniu cen, nielegalna działalność gospodarcza oraz korupcja w inspekcjach skarbowych i celnych.
NIK krytycznie ocenia przygotowanie struktur Ministerstwa Finansów do przeciwdziałania i zwalczania przestępczości w zakresie obrotu towarowego z zagranicą. Najnowszy raport na ten temat przekazano wczoraj posłom z sejmowych komisji Finansów i Kontroli Państwowej. W opinii inspektorów, reforma organów odpowiedzialnych za walkę z przestępczością graniczną przeprowadzana w latach 2002-2004 była nieskuteczna i nieudolna pod względem prawnym, organizacyjnym, technicznym i osobowym.
Służba Celna, mimo że przejęła część zadań i kompetencji Inspekcji Celnej - po jej zniesieniu - nie wykorzystała jej kadr, zwłaszcza pracowników inspekcji mających doświadczenie w prowadzeniu czynności operacyjno-rozpoznawczych. Nie przejęła również środków będących poprzednio własnością zlikwidowanych urzędów inspekcji. W raporcie podano przykład: Biuro Dokumentacji Skarbowej MF oraz urzędy kontroli skarbowej zatrudniły ogółem 319 osób pracujących wcześniej w Inspekcji Celnej, w tym 254 inspektorów. Z tej liczby zaledwie połowę inspektorów przesunięto do bezpośredniej kontroli zagranicznego obrotu towarowego.
Izba zwraca uwagę, że podstawową przyczyną przewlekającej się reformy służb granicznych była opieszałość legislacyjna rządu oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także Ministerstwa Finansów zobowiązanych do wydania aktów wykonawczych. Chodziło o 6 rozporządzeń regulujących organizację zadań przez wyodrębnione w pionie kontroli skarbowej tzw. komórki realizacyjne. Zdaniem inspektorów, większość z wydanych przepisów była nieprecyzyjna, wzajemnie niespójna, a nawet sprzeczna, co w istotnym stopniu przyczyniło się do opóźnień w tworzeniu nowych struktur.
Na przykład z ponadpółrocznym opóźnieniem ujrzały światło dzienne dwa rozporządzenia w sprawie broni palnej i umundurowania pracowników kontroli skarbowej (MSWiA) oraz w sprawie pojazdów służbowych kontroli skarbowej (MF). Na niektóre przepisy wykonawcze trzeba było czekać nawet 10 miesięcy. Do dnia zakończenia kontroli (II kw. 2004 r.), generalny inspektor kontroli skarbowej nie wykonał dyspozycji prawnych wynikających z ustawy o kontroli skarbowej, m.in. nie określił sposobu ewidencji i stosowania środków przymusu przez organy kontroli skarbowej. Ponad 9 miesięcy trwało zawarcie porozumienia z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego na temat specjalistycznych badań lekarskich oraz stwierdzania zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do służby w nowych komórkach.
NIK apeluje o uporządkowanie właściwości i zadań komórek organizacyjnych MF, opracowanie i wdrożenie wszystkich regulacji prawnych oraz skuteczny nadzór nad ich działalnością.
Cisza po likwidacji
Z planowanych 17 komórek realizacyjnych (dotychczasowa kontrola skarbowa) oraz 17 komórek dokumentacji celnej (dotychczasowa służba celna) ani jedna nie została w pełni sformowana w ciągu 2 lat po likwidacji poprzednich struktur, co spowodowało brak kontynuacji wykonywania zadań ochrony państwa przed zagrożeniami w sferze obrotu towarowego z zagranicą, jak np. przemyt, pranie brudnych pieniędzy czy korupcja w służbach skarbowych i celnych.
Janina Kotłowska - Rudnik
