Doradca wciąż drogi
Nowelizacja prawa o adwokaturze, o radcach prawnych i notariacie doprowadziła do wyłomu w systemie, na którym zbudowany był system usług prawniczych. Obok adwokatów i radców prawnych na rynku pojawiła się nowa grupa zawodowa, umownie nazywana doradcami prawnymi, a wraz z nią wiele bardzo poważnych problemów wymagających szybkiego rozwiązania.
Obok poruszanej już wielokrotnie kwestii braku ubezpieczenia doradców prawnych od odpowiedzialności cywilnej, jak również nieobjęcia tej grupy ustawowym obowiązkiem zachowania w tajemnicy wszystkich informacji powziętych w związku z udzielaniem pomocy prawnej, trzeba także zwrócić uwagę na zagadnienie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie reprezentowanej przez doradcę prawnego przed sądem.
Nowelizacja prawa o adwokaturze przewiduje, że osoby posiadające wyższe wykształcenie prawnicze mogą świadczyć pomoc prawną z wyjątkiem zastępstwa procesowego, chyba że działają na podstawie art. 87 par. 1 k.p.c. w charakterze pełnomocnika pozostającego w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia bądź też sprawującego zarząd majątkiem lub interesami strony.
Ustawodawca dopuścił wprawdzie możliwość reprezentowania stron w procesie przez doradców prawnych, lecz pominął istotną kwestię zwrotu kosztów ich wynagrodzenia.
Ustawodawca dopuścił wprawdzie możliwość reprezentowania stron w procesie przez doradców prawnych, pomijając jednocześnie bardzo istotną kwestię zwrotu kosztów ich wynagrodzenia. Zgodnie z art. 98 par. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (zwanej dalej k.p.c.), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, do których należą koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do kosztów tych zalicza się między innymi wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata reprezentującego stronę. Reasumując, stronie wygrywającej - która w procesie była reprezentowana przez adwokata - należy się zwrot kosztów jego wynagrodzenia i wydatków. Uregulowanie powyższe, na podstawie art. 99 k.p.c. odnosi się również do radców prawnych i rzeczników patentowych.
Niestety, ani w kodeksie postępowania cywilnego, ani w ustawie zmieniającej prawo o adwokaturze nie znalazł się przepis, na podstawie którego taki sam zwrot przysługiwałby stronie reprezentowanej przez doradcę prawnego.
W tej sytuacji, o ile osoby korzystające w procesie z pomocy adwokata mogą liczyć na zwrot kosztów jego wynagrodzenia, o tyle klientom doradców prawnych takiż zwrot się nie należy. Czy zaistniały stan prawny nie stoi zatem w sprzeczności z interesami tych ostatnich? Na rynku wytworzy się sytuacja, w której korzystanie z tańszej z założenia pomocy świadczonej przez doradcę prawnego w wielu przypadkach okazać się może znacznie droższe niż zaangażowanie adwokata. Nie o to chyba chodziło racjonalnemu ustawodawcy. Dlatego sądzę, że istniejący stan prawny w tym zakresie wymaga rychłej zmiany.
Bardzo podobnie przedstawia się również kwestia uwierzytelniania dokumentów w postępowaniu sądowym. O ile bowiem art. 485 par. 4 k.p.c. dopuszcza możliwość dołączenia do pozwu odpisów dokumentów, jeżeli ich zgodność z oryginałem została poświadczona przez występujących w tej sprawie adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, o tyle nic nie mówi o tożsamym uprawnieniu doradcy prawnego. Klienci tych ostatnich, aby skutecznie wytoczyć proces, zmuszeni będą zatem udać się do notariusza, a co się z tym wiąże ponieść dodatkowe, wcale przecież niemałe koszty. Wnioski nasuwają się same przez się - pomoc doradcy prawnego wcale nie musi być tania, a luki w nowelizacji dotkną głównie najbiedniejszą część społeczeństwa.
Remigiusz Sołtys
