Ile zarabia sołtys? Nie każdy może nim zostać

• Ile zarabia sołtys i czy ta praca się opłaca? Wszystko zależy od decyzji rady gminy, która ustala pieniądze.
• Sołtys nie dostaje wypłaty, ale dietę. Swoją funkcję wypełnia społecznie, więc zwykle dieta to jedynie rekompensata.
• Rada gminy ma prawo do przyznania sołtysowi 0 zł diety, ale nie ma doniesień o tym, by gdziekolwiek obowiązywały takie warunki.
• W tym roku wprowadzono specjalny dodatek do emerytury dla osób, które były sołtysem co najmniej przez dwie kadencje. Mogą liczyć na 300 zł miesięcznie. 

Ile zarabia sołtys? Choć wzięcie odpowiedzialności za organizację życia na wsi nie jest lekkim zajęciem, pieniądze wielkie nie są. Zaskoczyć może się ten, kto pyta o pensję sołtysa, ponieważ ustalająca to rada może zadecydować nawet, że za pełnienie tej funkcji nie należy się żadna wypłata. Nic nie wiadomo jednak o tym, by którakolwiek rada gminy w Polsce na takie rozwiązanie kiedykolwiek się zdecydowała.

Kwota wypłaty sołtysa jest kwestią uznaniową. Decyduje o niej rada gminy, która ma pod swoim zwierzchnictwem dane sołectwo. Radni ustalają dietę sołtysa i należy podkreślić słowo "dieta". Fakt, że sołtys sprawuje swoją funkcję społecznie, de facto wyłącza go z systemu odgórnie wypłacanych pensji.

Sołtys otrzymuje więc dietę, w której radni zwykle zawierają rekompensatę za dojazdy na zebrania rady gminy oraz zaangażowanie w organizowanie życia sołectwa. Oprócz diety rada gminy może przekazać również sołtysowi prowizję od zebranego podatku.

Sołtys występuje bowiem w roli inkasenta i zbiera podatki we wsi, z czego rada gminy może odliczyć część - zwykle od 2 proc. do 6 proc. zebranej kwoty. Zwykle opłacane są u sołtysa podatek od nieruchomości, podatek leśny czy podatek rolny.

W praktyce kwoty diety sołeckiej zależą od wielkości wsi, liczby jej mieszkańców i zamożności samorządu. Dane z 2021 roku wskazują na takie przykłady: w gminie Mielnik (powiat siemiatycki, woj. podlaskie) sołtys dostawał 120 zł diety miesięcznie, w gminie Pogorzela (powiat gostyński, woj. wielkopolskie) 308 zł miesięcznie, w gminie Kępno (powiat kępiński, woj. wielkopolskie) 500 zł diety na miesiąc.

Ogólnie rozstaw diet sołeckich wskazuje, że rozpiętość kwot rozciąga się na skali od kilkudziesięciu złotych do nawet kilkuset złotych miesięcznie. Średnia dieta sołtysa mieści się w widełkach 200 - 300 zł na miesiąc.

Sołtys, jako reprezentant sołectwa w kontaktach z radą gminy nie tylko zajmuje się zbieraniem podatków. Sołtys odpowiada także za organizowanie zebrań wiejskich, gdzie omawiane są najważniejsze dla sołectwa sprawy.

Na barkach sołtysa spoczywa również odpowiedzialność za organizację kulturalnego życia w sołectwie, stojąc za organizacją chociażby dożynek. Sołtys odpowiada również za angażowanie się w życie wsi, co można rozumieć na przykład jako mediowanie pomiędzy pozostającymi w sporze rolnikami z sołectwa.

Sołtys wybierany jest raz na cztery lata. Na stanowisko sołtysa jak i członków rady sołeckiej, która ma go wspierać w działaniach, wybiera się w tajnym głosowaniu. Udział w nim biorą stali mieszkańcy sołectwa, którzy mają prawo głosu.

Aby móc ubiegać się o stanowisko sołtysa, należy spełnić kilka warunków. Są to:

• wymóg bycia obywatelem Polski lub Unii Europejskiej,
• pełnoletniość osiągnięta przynajmniej w dniu wyborów, 
• pozostawanie stałym mieszkańcem sołectwa.

Wiosną tego roku rządząca większość zaproponowała wprowadzenie dodatku, który zrekompensuje wieloletnim sołtysom trud ich pracy. To świadczenie pieniężne w wysokości 300 złotych miesięcznie.

Przysługuje ono osobie, która pełniła funkcję sołtysa przez co najmniej dwie kadencje oraz osiągnęła powszechny wiek emerytalny (w przypadku kobiet 60 lat, zaś w przypadku mężczyzn 65 lat). Świadczenie jest finansowane ze środków budżetu państwa, a wnioski o jego przyznanie można składać do KRUS

Przemysław Terlecki