Jest zwrot w sprawie programu Czyste Powietrze. "Wznowiliśmy wypłaty"

"Wznowiliśmy wypłaty z programu Czyste Powietrze. Wypłaciliśmy wszystkie zaległe dotacje i mocno pracujemy nad rozwiązaniami stabilnego finansowania na najbliższe lata. To rzeczy, które zaniedbali nasi poprzednicy" - napisała na swoim profilu w serwisie X (dawniej Twitter) Paulina Hennig-Kloska. 

W ostatnim czasie o problemach w finansowaniu rządowego programu Czyste Powietrze, wspierającego gospodarstwa domowe w wymianie kopciuchów oraz termomodernizacji budynków, pisaliśmy w Interii wielokrotnie. 

Jako pierwszy problem brakujących środków podniósł Polski Alarm Smogowy (PAS). Alarmować mieli sami beneficjenci programu, którzy skarżyli się, że mimo pozytywnych decyzji o przyznaniu dotacji wciąż nie otrzymali pieniędzy.

Minister klimatu i środowiska, chcąc uspokoić sytuację, zapowiedziała wówczas prace mające udrożnić wypłaty. Paulina Hennig-Kloska sugerowała, że poprzednia władza nie zabezpieczyła środków na finansowanie programu i nie pozyskała na ten cel środków z KPO.

W pierwszej połowie stycznia Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) miał ponad 300 mln zł niewypłaconych dotacji z programu, a w drugiej połowie stycznia zaległości sięgnęły już 470 mln zł. Na rozpatrzenie czekały 23 tys. wniosków.

Rozwiązania dotyczące wypłat w programie znalazły się również w ustawie okołobudżetowej na 2024 r., która czeka na podpis prezydenta. W trakcie prac nad ustawą w Sejmie zgodzono się, by na finansowanie "Czystego Powietrza" przeznaczyć pieniądze uzyskane dzięki przesunięciu wypłaty z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) pierwszej raty dla Rządowego Fundusz Rozwoju Dróg w 2024 r.

Zniecierpliwienie beneficjentów programu oczekujących na środki było coraz większe. Według ekspertów zastrzyk finansowy zapowiedziany przez ministerstwo ma być tylko chwilową kroplówką, zaspokajającą jedynie bieżące potrzeby. 

Polski Alarm Smogowy i Fundacja Instrat apelowały w liście do premiera Donalda Tuska o podjęcie szybkich działań. "Jeśli obecny kryzys Programu Czyste Powietrze potrwa jeszcze kilka tygodni, należy spodziewać się wyhamowania tempa realizacji programu i - wbrew obietnicom Pana Premiera - w drugiej połowie roku zamiast być rekordzistami w skali Europy, będziemy doświadczać zapaści w programie i spadku zainteresowania pozyskaniem środków na termomodernizację oraz wymianę kopciuchów" - stwierdzili autorzy listu. 

Rok 2023 pod kątem inwestycji był dla programu rekordowy. Wnioski o udział w programie złożyło 217 tysięcy gospodarstw domowych. Jeżeli pieniądze szybko nie popłyną może się to zmienić. 

Według ekspertów "na już" potrzebnych jest ponad 2 mld zł. Autorzy listu uważają, że pieniądze na wypłatę dotacji można przeznaczyć z puli RePower EU przyznanej nam w ramach środków z Krajowego Planu Odbudowy - chodzi o pieniądze z przyznanej Polsce w grudniu zaliczki.

"Jednocześnie należy zaznaczyć, że na finansowanie programu Czyste Powietrze zaplanowano 3,1 mld euro z Krajowego Planu Odbudowy. Stanowi to 12 proc. budżetu dotacyjnego KPO przyznanego Polsce. Alokowanie niecałych 10 proc. z RePower Europe (2 mld zł) rozwiązałoby obecny problem płynności finansowej w Programie Czyste Powietrze" - czytamy w apelu PAS i Fundacji Instrat do premiera polskiego rządu.

O pilne uruchomienie środków apelowali również samorządowcy z zarządu Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. 

"Apelujemy o natychmiastowe przekazanie środków na realizację złożonych już wniosków w ramach Programu, nie dopuszczając do zatorów oraz zapobiegając potencjalnemu spadkowi zainteresowania wymianą starych źródeł ciepła i generalnie procesami termomodernizacyjnymi" - napisali. 

Według nich konieczne jest niezwłoczne uruchomienie pieniędzy z KPO, a w dalszej kolejności również ze środków Funduszu Spójności.

Program Czyste Powietrze - z budżetem 103 mld zł - to największy program antysmogowy w Polsce. Właściciele domów jednorodzinnych mogą otrzymać środki na wymianę nieekologicznych źródeł ciepła, a także na poprawę efektywności energetycznej budynku np. poprzez jego docieplenie.