Kasa na projekt

Realizacja projektu z wykorzystaniem funduszy europejskich wiąże się z przedstawieniem i uwiarygodnieniem spodziewanych źródeł finansowania projektu, jeszcze przed jego rozpoczęciem. Należy zaznaczyć, że o ile w dokumentach programowych zapisana jest konieczność przedstawienia środków własnych jedynie w określonej wysokości, to przedsiębiorcy, co do zasady, muszą wykazać możliwość sfinansowania całości inwestycji. Wliczając w to również część, która ma być pokryta wnioskowaną dotacją.

Poniżej przedstawiamy przykładowe możliwości finansowania inwestycji w ramach działania 4.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Możliwość finansowania inwestycji jest jednym z kryteriów merytorycznych obligatoryjnych, ocenianych metodą zero-jedynkową. Oznacza to, że jeśli eksperci oceniający aplikację uznają, że przedstawione źródła finansowania nie gwarantują zabezpieczenia realizacji inwestycji, to wniosek o dofinansowanie inwestycji takiego przedsiębiorstwa może zostać odrzucony.

Kredyt albo leasing

W jaki sposób zapewnić zatem zabezpieczenie finansowania inwestycji przed jej realizacją? Najpopularniejszą formą finansowania inwestycji jest kredyt inwestycyjny (w tym również ze środków Europejskiego Banku Inwestycyjnego). Aby uczynić zadość warunkom pomocy publicznej, na etapie ubiegania się o dofinansowanie, przedsiębiorstwo może przedstawić promesę udzielenia kredytu ( na specjalnie przygotowanym przez PARP formularzu). Warto zaznaczyć, iż w ramach niektórych konkursów (np. PO IG 4.4) przedstawienie promesy kredytowej bądź umowy kredytu na określoną część wydatków inwestycyjnych powoduje automatycznie pozytywne zakończenie oceny finansowej projektu - jest to niewątpliwa zaleta finansowania inwestycji poprzez kredyt inwestycyjny. Jeśli natomiast firma zadeklaruje chęć skorzystania z kredytu, nie przedstawiając jednak promesy lub umowy kredytowej, naraża się na nieprzychylną reakcję ekspertów, którzy mogą stwierdzić, że finansowanie nie zostało odpowiednio potwierdzone.

Ze względu na obecny kryzys gospodarczy banki zaostrzyły kryteria przyznawania kredytów, co spowodowało, że część przedsiębiorców ma duże problemy ze znalezieniem odpowiedniego źródła finansowania swoich inwestycji. Poniżej przedstawiono kilka przykładów form finansowania, z których mogą skorzystać zainteresowani przedsiębiorcy (na przykładzie działania 4.4. PO IG).

Jedną z dopuszczalnych form zabezpieczenia finansowania inwestycji jest m.in. jej finansowanie z wykorzystaniem leasingu. Również w tym przypadku do dokumentacji powinna zostać dołączona promesa udzielenia leasingu na opracowanym przez PARP wzorze. Tak jak w przypadku promesy kredytowej, przedstawienie promesy leasingu na określoną wartość kosztów kwalifikowanych powoduje automatyczne pozytywne zakończenie oceny finansowej projektu. Należy jednak zaznaczyć, że ze względu na stosunkowo niekorzystne zasady kwalifikowalności kosztów leasingu (są nimi wyłącznie koszty poniesione w czasie realizacji projektu, przy czym dodatkowo w niektórych sytuacjach, umowa leasingu musi opiewać na okres dłuższy) nie cieszy się ona dużym zainteresowaniem przedsiębiorców.

Pożyczka w rodzinie (kapitałowej)

Firmy działające w ramach grupy kapitałowej mogą zapewnić finansowanie inwestycji poprzez uzyskanie pożyczki od udziałowca (lub innego podmiotu z grupy) lub podwyższenie kapitału spółki. W tym przypadku jednak, aby uprawdopodobnić uzyskanie takiej pożyczki lub podwyższenie kapitału warto przedstawić uchwałę (np. warunkującą wykonanie czynności uzyskaniem dotacji) stosownego organu spółki udzielającej pożyczki - najczęściej zarządu, o zabezpieczeniu odpowiednich środków. Co ważne, przedstawienie takiej uchwały wprawdzie uwiarygodnia źródła finansowania inwestycji, jednak zwykle nie gwarantuje pozytywnej oceny finansowej wniosku - jest ona dokonywana przez ekspertów, którzy pod uwagę biorą w szczególności finansową wykonalność inwestycji.

Innym źródłem finansowania inwestycji jest jej finansowanie ze środków własnych przedsiębiorstwa. Aby przekonać ekspertów, że nasza spółka jest w stanie sfinansować planowaną inwestycję, odpowiednie informacje muszą jednak wynikać bezpośrednio z jej sprawozdania finansowego oraz przedstawionych w dokumentacji aplikacyjnej prognoz finansowych. Należy jednak pamiętać, że eksperci weryfikujący informacje finansowe, mogą zdecydowanie różnić się w ocenie kondycji finansowej spółki od przedstawicieli firmy aplikującej o wsparcie. Dopuszczalne są oczywiście rozmaite montaże powyższych źródeł finansowania. Pozwalają one w najlepszy dla spółki sposób przedstawić finansowanie planowanego projektu inwestycyjnego, jednocześnie gwarantując optymalną realizację projektu.

Dotychczas w dokumentacji aplikacyjnej przedsiębiorcy musieli co do zasady wskazać jedynie źródła finansowania wraz z wysokością wsparcia oraz przedstawić prognozy finansowe na czas realizacji projektu i następnych 5 lat (3 lata w przypadku firm z sektora MŚP). Przygotowany przez PARP model finansowy - wykorzystywany również przez Ministerstwo Gospodarki w ramach działania PO IG 4.5 - narzuca dodatkowe wymagania dotyczące prezentowania danych finansowych.

Precyzyjny harmonogram

Przedsiębiorcy muszą w nim podać nie tylko ogólną wartość finansowania zewnętrznego (ta rubryka w dalszym ciągu znajduje się w biznesplanie), ale również dokładny harmonogram uzyskiwania takiego finansowania z podziałem na kategorie wskazane w modelu finansowym: środki pieniężne, depozyty bankowe, pożyczki od udziałowców, kredyty długoterminowe, pożyczki krótkoterminowe, kapitał własny, inne długoterminowe źródła finansowania. Jak widać, model wymusza wyjątkową dyscyplinę związaną z przedstawieniem źródeł finansowania inwestycji, co wymagać będzie od przedsiębiorców bardzo dokładnego przygotowania strony finansowej projektu. Pozwoli to na wsparcie projektów, których finanse gwarantują ich wykonalność, co powinno umożliwić szybszą absorpcję środków europejskich.

Należy jednocześnie wskazać, iż dla działań organizowanych przez PARP model finansowy dotychczas pełnił rolę pomocniczą i nie był obowiązkową częścią dokumentacji. Można się jednak spodziewać, iż idąc w ślady Ministerstwa Gospodarki, również PARP zdecyduje się na obowiązkowe przygotowywanie tego rozbudowanego modelu przez wnioskodawców.

Odrębnym sposobem finansowania inwestycji jest korzystanie z zaliczek inwestycyjnych. Obecnie przedsiębiorcy najczęściej decydują się na wypłatę dotacji w postaci refundacji poniesionych kosztów, mimo że istnieje możliwość zaliczkowego rozliczania inwestycji. Ze względu na swoje ograniczenia jest ona praktycznie niewykorzystywana przez przedsiębiorców. W związku z kryzysem gospodarczym i chęcią szybszego wykorzystania środków europejskich postanowiono jednak ułatwić przedsiębiorcom skorzystanie z tej procedury. Przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać z tej formy rozliczania inwestycji, po przedstawieniu odpowiednich zabezpieczeń, mogliby uzyskać zaliczkę na realizację poszczególnych działań opisanych w harmonogramie projektu. Po zakończeniu danego działania następowałoby jego rozliczenie i ewentualny zwrot części zaliczki, np. w przypadku osiągnięcia oszczędności (np. niższe ceny zakupu). Po takim rozliczeniu, przedsiębiorca mógłby uzyskać zaliczkę na realizację kolejnego działania.

Niepopularne zaliczki

Taki system nie cieszy się jednak zbyt dużą popularnością wśród przedsiębiorców. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest rozbudowany system zabezpieczeń, zróżnicowany w zależności od wartości dofinansowania i wysokości ewentualnej zaliczki. Przedsiębiorców odstraszają również wymagane formy zabezpieczeń otrzymanej zaliczki (m.in. weksel in blanco, poręczenie bankowe, gwarancje ubezpieczeniowe, etc.). Dlatego też zmiany planowane przez Ministerstwo Gospodarki mają na celu usprawnienie korzystania z zaliczek. Zmiany te będą polegać przede wszystkim na ułatwieniu w dostępie do tej formy finansowania i polegać one będą w szczególności na podwyższeniu do 10 milionów zł wysokości zaliczki, do zabezpieczenia której wystarczy weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową; zmianie charakteru progu egzekwowania innych zabezpieczeń (do wysokości zaliczki, a nie ogólnego dofinansowania). Wprowadzone zmiany, o ile rzeczywiście ograniczą ilość biurokracji związanej z zaliczkami, mogą zyskać przychylność inwestorów. Pozwoli to na szybsze wykorzystanie środków europejskich, a przedsiębiorcom pozwoli na realizację projektów z zachowaniem odpowiedniej płynności finansowej.

System oceny wniosków, wymaga aby źródła finansowania inwestycji zostały wskazane na etapie wnioskowania, przed rozpoczęciem realizacji inwestycji. Umożliwia to wybór rzetelnych wniosków, które uprawdopodabniają rzeczywistą realizację inwestycji. Z drugiej strony, obecna sytuacja na rynku kredytowym w zdecydowany sposób odbija się na ilości składanych wniosków (wyraźny spadek ilości wniosków złożonych do działania 4.4. PO IG w pierwszym konkursie w 2009 r. w dużym stopniu uzasadniany był właśnie brakiem możliwości uzyskania finansowania). Wydaje się, że proponowana forma finansowania z wykorzystaniem zaliczek może przyczynić się do ponownego zainteresowania przedsiębiorców organizowanymi konkursami. Pozwoli to na dodatkowe zwiększenie konkurencyjności pośród wniosków.

Jacek Zimoch, Konsultant w Zespole Pomocy Publicznej PricewaterhouseCoopers, biuro we Wrocławiu

Monika Wojsz, Menedżer w Zespole Pomocy Publicznej PricewaterhouseCoopers, biuro w Poznaniu