Kto udziela bezpłatnych porad prawnych?

Dla wielu zainteresowanych usługi adwokatów czy radców prawnych są niedostępne ze względu na ich wysokie koszty. Tymczasem bez pomocy prawnika trudno rozwiązać jakiś problem prawny. Nie wszyscy wiedzą, że w Polsce działają instytucje, które zajmują się nieodpłatną pomocą prawną. Ale mogą z niej skorzystać tylko osoby, których na pomoc prawnika rzeczywiście nie stać.

U adwokata za rogiem

Wiele kancelarii - zarówno dużych, jak i mniejszych - stale świadczy usługi prawnicze pro publico bono, czyli nieodpłatnie dla pewnych kręgów podmiotów.

Przybierają one formę dyżurów ekspertów z danej dziedziny prawa w wyodrębnionym czasie. Jest to także pomoc ukierunkowana na osiągnięcie określonego celu. Na przykład jedna z kancelarii świadczy nieodpłatną pomoc prawną przy odzyskaniu zabytkowych zbiorów muzealnych wywiezionych dawno temu z Polski. Inna zajmuje się obsługą prawną fundacji i stowarzyszeń działających w szczytnym celu. Dlatego warto zapytać w kancelarii działającej w naszym sąsiedztwie, czy udziela nieodpłatnej pomocy prawnej i jakie warunki trzeba spełnić, aby taką pomoc otrzymać.

Warto wiedzieć: Udając się do Kliniki Prawa należy zabrać ze sobą zaświadczenie o zarobkach, ewentualnie odcinek renty lub emerytury. Bezpłatną pomoc prawną uzyskają osoby, których dochody netto na jedną osobę w rodzinie nie przekraczają 1 tys. złotych.

Uniwersyteckie poradnie prawne

Przy wydziałach prawa w całym kraju powoływane są poradnie prawne, w których studenci prawa pod nadzorem i opieką merytoryczną pracowników naukowych i praktyków, udzielają nieodpłatnych porad prawnych osobom ubogim. Poradnie te, zwane Klinikami Prawa, zrzeszone są w Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, która zajmuje się ich finansowaniem i wspieraniem w działaniu.

- Celem Kliniki Prawa jest, z jednej strony, poprawianie dostępu do organów wymiaru sprawiedliwości poprzez świadczenie bezpłatnej pomocy prawnej osobom o niskim statusie majątkowym, których nie stać na usługi zawodowego prawnika. Z drugiej zaś strony, doskonalenie kształcenia studentów prawa poprzez uwzględnienie praktyki stosowania prawa w nauczaniu akademickim. W ten sposób wyrabia się wśród studentów świadomość traktowania zawodu prawniczego w kategoriach służby publicznej, popularyzuje etos pracy pro publico bono - tłumaczy prof. Eleonora Zielińska z Kliniki Prawa na Uniwersytecie Warszawskim.

Inne organizacje pozarządowe

W 2002 r. powstała Fundacja Academia Iuris, która za podstawowy cel stawia sobie niesienie pomocy najuboższym poprzez organizowanie punktów bezpłatnej pomocy prawnej oraz propagowanie etycznych zasad wykonywania zawodu prawnika.

Do dzisiaj zostało zorganizowanych trzynaście punktów bezpłatnej pomocy prawnej w Warszawie oraz po jednym w Krakowie i Lublinie, w których studenci, pod okiem zawodowych prawników, udzielają porad prawnych. Działalność fundacji odbywa się w porozumieniu z Okręgową Radą Adwokacką. W składzie Rady Programowej Fundacji zasiadają najwybitniejsi polscy prawnicy: profesor Marek Safjan - prezes Trybunału Konstytucyjnego; profesor Andrzej Zoll - rzecznik praw obywatelskich; profesor Adam Strzembosz i ks. dr Franciszek Longchamps de Berier.

Każdego tygodnia ponad stu studentów zajmuje się niesieniem pomocy prawnej najuboższym. Przychodzą emeryci, renciści, osoby bezrobotne, jak również bezdomni.

W 2003 r. fundacja podpisała umowy z wieloma towarzystwami i fundacjami. Przykładowo Fundacją im. Stefana Batorego, dzięki której otrzymała środki finansowe na rozwój sieci punktów poradnictwa.

29 marca br. Fundacja Academia Iuris podpisała porozumienie o współpracy z Okręgową Izbą Radców Prawnych w Warszawie. OIRP objął patronat nad inicjatywą, będzie propagowała uczestniczenie radców prawnych i aplikantów radcowskich w realizacji programu fundacji. Ponadto będzie wspierać materialnie punkty konsultacyjne oraz zamieści na swojej stronie internetowej informacje o przystąpieniu do programu, a także o kancelariach, które czynnie uczestniczą w akcji bezpłatnego poradnictwa prawnego.

Warto wiedzieć Chcąc skorzystać z pomocy w Fundacji Academia Iuris, należy wypełnić odpowiedni formularz, w którym osoba poda dane osobowe oraz oświadczy, że jej sprawa nie jest prowadzona przez adwokata lub radcę prawnego. Formularz zawiera także oświadczenie osoby o sytuacji materialnej niepozwalającej jej na opłacenie usług profesjonalnego prawnika. Formularze są dostępne w siedzibie fundacji.

Działalność tego typu jest potrzebna. Świadczą o tym liczby przyjętych przez Academie Iuris spraw w 2003 r. Były to 1033 sprawy. Konsultanci fundacji przeprowadzili z klientami 4132 konsultacje.

Działalność pro bono jest nagradzana

Od dwóch lat organizowany jest konkurs "Prawnik Pro Bono". Tytułem tym nagradzane są osoby, które aktywnie krzewią szczytną ideę nieodpłatnego świadczenia usług.

Osoby do konkursu zgłaszać może każdy. Zgłaszany musi posiadać wyższe wykształcenie prawnicze, miejsce zamieszkania na terytorium Polski i oczywiście świadczyć nieodpłatnie i bezinteresownie usługi prawne na rzecz potrzebujących osób i organizacji. W składzie kapituły konkursu znajdują się znani prawnicy, m.in.: mec. Andrzej Kalwas - minister sprawiedliwości, adw. Stanisław Rymar - prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, profesor Andrzej Zoll, profesor Marek Safjan.

Kandydaci do tytułu będą poddawani ocenie w zakresie świadczenia przez nich nieodpłatnie usług, rozwoju działalności dobroczynnej i organizacji społecznych zajmujących się działalnością pro bono, udziału w programach o charakterze edukacyjnym, szkoleniowym i innych programach dobroczynnych, a także dokonania w działalności publicznej o charakterze społeczno-prawnym.

Białystok
Wydział Prawa Uniwersytet w Białymstoku
ul. Mickiewicza 1, pok. 119, 15-213 Białystok
Tel./Fax (85) 745 71 94

Białystok WSAP
Koło Naukowe Centrum Informacji Administracyjnej przy Wyższej Szkole Administracji Publicznej w Białymstoku
ul. Dojlidy Fabryczne 26, pok. 1, 15-555 Białystok
Tel. (85) 732 12 93 wew. 32

Gdańsk
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Gdański
ul. Jana Bażyńskiego 6,
80-309 Gdańsk

Katowice
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Śląski
ul. Bankowa 14, pok. A, 40-007 Katowice
Tel. (32) 258 24 41 wew. 1422

Kraków
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Jagielloński
ul. Olszewskiego 2, 31-007 Kraków
Tel./Fax (12) 422 10 33 wew. 1392

Lublin - UMCS
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
ul. Radziszewskiego 17, p. 3, 20-036 Lublin
Tel./Fax (81) 537 58 22 w. 102

Lublin - KUL
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolicki Uniwersytet Lubelski
Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
Tel./Fax (081) 44 53 752

Łódź
Studencki Punkt Informacji Prawnej Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet w Łodzi
ul. Narutowicza 59a, pok. 25,
90-131 Łódź
Tel. (42) 635 46 32

Olsztyn
Poradnia w trakcie organizacji

Opole
Poradnia Społeczno-Prawna Międzywydziałowy Instytut Prawa i Administracji Uniwersytet Opolski Świetlica "Iskierka"
ul. Jana Bytnara Rudego 19, 45-245 Opole
Tel./Fax (77) 454 33 94,
Tel. 458 00 92

Poznań
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Al. Niepodległości 26, 61-714 Poznań
Tel. (61) 829 39 10

Rzeszów
Wydział Prawa Uniwersytet Rzeszowski
ul. Grunwaldzka 13, 35-068 Rzeszów
Tel./Fax (17) 862 92 75

Słubice
Collegium Polonicum w Słubicach
ul. Kościuszki 1/153, 69-100 Słubice
Tel. 0609 859 667

Szczecin
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Szczeciński
ul. Narutowicza 17a, pok. 02, 70-240 Szczecin
Fax (91) 444 28 59

Toruń
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
ul. J. Gagarina 11, 87-100 Toruń
Fax (56) 611 47 50, 611 41 10

Warszawa
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa
Tel./Fax (22) 552 43 18,
Tel. 552 08 11

Wrocław
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski
ul. Więzienna 10/12, p.110c, 50-138 Wrocław

Katarzyna Rychter