Dla wielu zainteresowanych usługi adwokatów czy radców prawnych są niedostępne ze względu na ich wysokie koszty. Tymczasem bez pomocy prawnika trudno rozwiązać jakiś problem prawny. Nie wszyscy wiedzą, że w Polsce działają instytucje, które zajmują się nieodpłatną pomocą prawną. Ale mogą z niej skorzystać tylko osoby, których na pomoc prawnika rzeczywiście nie stać.
U adwokata za rogiem
Wiele kancelarii - zarówno dużych, jak i mniejszych - stale świadczy usługi prawnicze pro publico bono, czyli nieodpłatnie dla pewnych kręgów podmiotów.
Przybierają one formę dyżurów ekspertów z danej dziedziny prawa w wyodrębnionym czasie. Jest to także pomoc ukierunkowana na osiągnięcie określonego celu. Na przykład jedna z kancelarii świadczy nieodpłatną pomoc prawną przy odzyskaniu zabytkowych zbiorów muzealnych wywiezionych dawno temu z Polski. Inna zajmuje się obsługą prawną fundacji i stowarzyszeń działających w szczytnym celu. Dlatego warto zapytać w kancelarii działającej w naszym sąsiedztwie, czy udziela nieodpłatnej pomocy prawnej i jakie warunki trzeba spełnić, aby taką pomoc otrzymać.
Warto wiedzieć: Udając się do Kliniki Prawa należy zabrać ze sobą zaświadczenie o zarobkach, ewentualnie odcinek renty lub emerytury. Bezpłatną pomoc prawną uzyskają osoby, których dochody netto na jedną osobę w rodzinie nie przekraczają 1 tys. złotych.
Uniwersyteckie poradnie prawne
Przy wydziałach prawa w całym kraju powoływane są poradnie prawne, w których studenci prawa pod nadzorem i opieką merytoryczną pracowników naukowych i praktyków, udzielają nieodpłatnych porad prawnych osobom ubogim. Poradnie te, zwane Klinikami Prawa, zrzeszone są w Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, która zajmuje się ich finansowaniem i wspieraniem w działaniu.
- Celem Kliniki Prawa jest, z jednej strony, poprawianie dostępu do organów wymiaru sprawiedliwości poprzez świadczenie bezpłatnej pomocy prawnej osobom o niskim statusie majątkowym, których nie stać na usługi zawodowego prawnika. Z drugiej zaś strony, doskonalenie kształcenia studentów prawa poprzez uwzględnienie praktyki stosowania prawa w nauczaniu akademickim. W ten sposób wyrabia się wśród studentów świadomość traktowania zawodu prawniczego w kategoriach służby publicznej, popularyzuje etos pracy pro publico bono - tłumaczy prof. Eleonora Zielińska z Kliniki Prawa na Uniwersytecie Warszawskim.
Inne organizacje pozarządowe
W 2002 r. powstała Fundacja Academia Iuris, która za podstawowy cel stawia sobie niesienie pomocy najuboższym poprzez organizowanie punktów bezpłatnej pomocy prawnej oraz propagowanie etycznych zasad wykonywania zawodu prawnika.
Do dzisiaj zostało zorganizowanych trzynaście punktów bezpłatnej pomocy prawnej w Warszawie oraz po jednym w Krakowie i Lublinie, w których studenci, pod okiem zawodowych prawników, udzielają porad prawnych. Działalność fundacji odbywa się w porozumieniu z Okręgową Radą Adwokacką. W składzie Rady Programowej Fundacji zasiadają najwybitniejsi polscy prawnicy: profesor Marek Safjan - prezes Trybunału Konstytucyjnego; profesor Andrzej Zoll - rzecznik praw obywatelskich; profesor Adam Strzembosz i ks. dr Franciszek Longchamps de Berier.
Każdego tygodnia ponad stu studentów zajmuje się niesieniem pomocy prawnej najuboższym. Przychodzą emeryci, renciści, osoby bezrobotne, jak również bezdomni.
W 2003 r. fundacja podpisała umowy z wieloma towarzystwami i fundacjami. Przykładowo Fundacją im. Stefana Batorego, dzięki której otrzymała środki finansowe na rozwój sieci punktów poradnictwa.
29 marca br. Fundacja Academia Iuris podpisała porozumienie o współpracy z Okręgową Izbą Radców Prawnych w Warszawie. OIRP objął patronat nad inicjatywą, będzie propagowała uczestniczenie radców prawnych i aplikantów radcowskich w realizacji programu fundacji. Ponadto będzie wspierać materialnie punkty konsultacyjne oraz zamieści na swojej stronie internetowej informacje o przystąpieniu do programu, a także o kancelariach, które czynnie uczestniczą w akcji bezpłatnego poradnictwa prawnego.
Warto wiedzieć Chcąc skorzystać z pomocy w Fundacji Academia Iuris, należy wypełnić odpowiedni formularz, w którym osoba poda dane osobowe oraz oświadczy, że jej sprawa nie jest prowadzona przez adwokata lub radcę prawnego. Formularz zawiera także oświadczenie osoby o sytuacji materialnej niepozwalającej jej na opłacenie usług profesjonalnego prawnika. Formularze są dostępne w siedzibie fundacji.
Działalność tego typu jest potrzebna. Świadczą o tym liczby przyjętych przez Academie Iuris spraw w 2003 r. Były to 1033 sprawy. Konsultanci fundacji przeprowadzili z klientami 4132 konsultacje.
Działalność pro bono jest nagradzana
Od dwóch lat organizowany jest konkurs "Prawnik Pro Bono". Tytułem tym nagradzane są osoby, które aktywnie krzewią szczytną ideę nieodpłatnego świadczenia usług.
Osoby do konkursu zgłaszać może każdy. Zgłaszany musi posiadać wyższe wykształcenie prawnicze, miejsce zamieszkania na terytorium Polski i oczywiście świadczyć nieodpłatnie i bezinteresownie usługi prawne na rzecz potrzebujących osób i organizacji. W składzie kapituły konkursu znajdują się znani prawnicy, m.in.: mec. Andrzej Kalwas - minister sprawiedliwości, adw. Stanisław Rymar - prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, profesor Andrzej Zoll, profesor Marek Safjan.
Kandydaci do tytułu będą poddawani ocenie w zakresie świadczenia przez nich nieodpłatnie usług, rozwoju działalności dobroczynnej i organizacji społecznych zajmujących się działalnością pro bono, udziału w programach o charakterze edukacyjnym, szkoleniowym i innych programach dobroczynnych, a także dokonania w działalności publicznej o charakterze społeczno-prawnym.
Białystok
Białystok WSAP
Gdańsk
Katowice
Kraków
Lublin - UMCS
Lublin - KUL
Łódź
Olsztyn
Opole
Poznań
Rzeszów
Słubice
Szczecin
Toruń
Warszawa
Wrocław
Katarzyna Rychter
