W najnowszej aktualizacji World Economic Outlook, Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) prognozuje głębszą recesję w 2020 r. i wolniejsze ożywienie w 2021 r. Według Funduszu pandemia wywołała bardziej negatywne skutki niż wcześniej przewidywano, a liczba zakażeń wzrosła w wielu gospodarkach wschodzących i rozwijających się od czasu opublikowania prognozy z kwietnia. MFW wezwał zatem do ściślejszej współpracy międzynarodowej w celu przeciwdziałania kryzysowi COVID-19 i jego konsekwencjom gospodarczym oraz ostrzegł, że recesja będzie miała długotrwały wpływ na poziom globalnej produkcji.
PKB na dużych minusach
Nowa prognoza MFW wskazuje, że globalna produkcja spadnie o 4,9 procent w 2020 r., czyli o 1,9 punktu procentowego poniżej prognozy z kwietnia. Ponadto oczekuje się, że PKB gospodarek rozwiniętych skurczy się w tym roku o 8 proc., a gospodarek wschodzących - o 3 proc. W 2021 roku MFW spodziewa się częściowego ożywienia, ze wzrostem PKB na świecie na poziomie 5,4 procent, jednak do końca przyszłego roku globalny PKB będzie o 6,5 punktu procentowego niższy niż na początku 2020 r. Prognozy zakładają łączne straty dla globalnej gospodarki w ciągu dwóch lat (2020-2021) w wysokości ponad 12 bln dol.
Kraje rozwinięte, w których spowolnienie gospodarcze będzie największe to Francja (-12,5 proc.), Włochy (-12,8 proc.), Meksyk (-10,5 proc.), Hiszpania (-12,8 proc.) i Wielka Brytania (-10,2 proc.). W Stanach Zjednoczonych spadek PKB w tym roku wyniesie 8 procent, a w Niemczech 7,8 procent. W 2021 r. tempo wzrostu gospodarek rozwiniętych wzrośnie do 4,8 procent, czyli około 4 procent poniżej poziomu z 2019 roku. Jedynym krajem, który uniknął tak negatywnych perspektyw wzrostu w tym roku są Chiny, gdzie wzrost PKB ma wynieść 1 proc.
W przypadku gospodarek wschodzących przewiduje się, że gospodarka Indii skurczy się o 4,5 procent, gospodarki Brazylii i Meksyku zmniejszą się odpowiednio o 9,1 i 10,5 procent, a eksporterzy ropy - Rosja, Arabia Saudyjska i Nigeria - odnotują spadek PKB w wysokości odpowiednio 6,6, 6,8 i 5,4 procent w 2020 r.
Nowe prognozy wskazują także na ryzyko spowolnienia, a nawet odwrócenia procesu ograniczania ubóstwa i zwiększenia globalnej nierówności (część światowej populacji, która żyje za mniej niż 1,90 dol. dziennie, spadła w ostatnich latach poniżej 10 proc., z 35 proc. w 1990 r.), oraz opóźnienia konwergencji między rynkami wschodzącymi a gospodarkami rozwiniętymi.
Jednocześnie MFW zaznacza, że prognozy są obarczone dużą niepewnością. Ponad 75 procent krajów "otwiera się" w tym samym czasie, kiedy pandemia nasila się na wielu rynkach wschodzących i rozwijających się. Jednak w warunkach braku szczepionki siła ożywienia jest wysoce niepewna, a jego wpływ na sektory i kraje nierównomierny. Co więcej w przypadku wystąpienia scenariusza bardziej niekorzystnego, w tym drugiej fali zachorowań, wzrost gospodarczy na świecie nawet w przyszłym roku może być bliski zera.
W przypadku scenariusza bardziej niekorzystnego, w tym drugiej fali zachorowań, wzrost gospodarczy na świecie nawet w przyszłym roku może być bliski zera
W gospodarce europejskiej pewne nadzieje na ożywienie gospodarcze dają ostatnie wyniki ankiety przeprowadzonej wśród przedsiębiorstw strefy euro, które wskazują na poprawę nastrojów w sektorze usług i produkcji. W szczególności wskaźnik klimatu biznesowego ifo w Niemczech wzrósł z 79,7 punktów w maju do 86,2 punktów w czerwcu, co stanowi najsilniejszy wzrost, jaki kiedykolwiek odnotowano, a niemiecki biznes "widzi światło na końcu tunelu".
Zagrożona stabilność fiskalna
MFW ocenia, że kryzys spowodował utratę przez rządy dochodów i środków finansowych na wsparcie antykryzysowe, takich jak dodatkowe wydatki, pożyczki i gwarancje biznesowe, w wysokości ponad 10 bln dol. Ponadto ogłoszone na świecie działania w ramach polityki fiskalnej, mające na celu ograniczenie negatywnych skutków pandemii, wynoszą już w sumie prawie 11 bln dol. W rezultacie, w średnim terminie MFW oczekuje znaczącego wzrostu długu publicznego, który ma przekroczyć wartości zadłużenia z okresu powojennego. Globalny dług publiczny ma osiągnąć w tym roku rekordowy poziom 101 proc. PKB, co oznacza wzrost o 19 punktów procentowych rok do roku. Ponadto średni deficyt budżetowy na świecie ma wzrosnąć do 14 proc. PKB w 2020 r. - ponad trzy razy więcej niż rok wcześniej. W przypadku gospodarek rozwiniętych może być on bliższy 16,5 proc., czyli prawie pięciokrotnie więcej niż w 2019 roku.
MFW zaleca, aby kraje opracowały trwałe ramy budżetowe w perspektywie średnioterminowej, uwzględniające m.in. poszerzenie bazy podatkowej i większą progresywność opodatkowania. Jednocześnie wskazuje, że obecny kryzys "stwarza okazję szybszego przejścia do bardziej produktywnego, zrównoważonego i sprawiedliwego wzrostu poprzez inwestycje w nowe technologie ekologiczne i cyfrowe oraz szersze sieci bezpieczeństwa społecznego".
Słabnie handel
Jak podaje MFW, wybuch pandemii i jej konsekwencje doprowadziły do zmniejszenia wolumenu handlu światowego - w pierwszym kwartale tego roku skurczył się on o 3,5 proc. rok do roku. Stanowiło to odzwierciedlenie słabszego popytu, załamania w sektorze turystyki i transportu oraz zakłócenia łańcuchów dostaw. W ocenie Funduszu spadek ten dodatkowo zaostrzyły napięcia handlowe. W ostatnich miesiącach stosunki handlowe między Chinami i Stanami Zjednoczonymi uległy dalszemu pogorszeniu, a niektóre kraje zaczęły przenosić produkcję do krajów macierzystych. W tym roku prognozowane przez MFW zmniejszenie wolumenu handlu światowego wyniesie 11,9 proc., ale pełne oszacowanie wpływu COVID-19 na handel jest obecnie niemożliwe ze względu na braki w danych.
Rozjazd gospodarek i giełd
W reakcji na kryzys pandemiczny główne banki centralne na całym świecie złagodziły istotnie warunki finansowe poprzez obniżki stóp procentowych i zwiększenie swoich bilansów w sumie o ponad 6 bln dol. - m.in. poprzez zakupy aktywów oraz instrumenty kredytowe i płynnościowe. MFW podkreśla, że wysiłki banków centralnych przywróciły zaufanie na rynkach finansowych i pozwoliły rządom rynków wschodzących na pozyskanie funduszy po zawirowaniach rynkowych na początku tego roku. Jednak powstała wskutek tych działań rozbieżność między rynkami akcji a gospodarką realną powoduje, że warunki finansowe mogą nagle ulec pogorszeniu w przypadku spadków cen akcji i powrotu zaburzeń rynkowych.
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
Rozbieżność jest widoczna m.in. we wzrostach wycen na amerykańskim rynku akcji (indeks S&P 500 wzrósł o ponad 35 proc. od końca marca) i jednoczesnym, gwałtownym spadku zaufania konsumentów. Ta sytuacja wydaje się wynikać z oczekiwania przez inwestorów ciągłego i bezprecedensowego wsparcia ze strony banków centralnych. W ocenie MFW może to oznaczać widmo kolejnej korekty cen aktywów ryzykownych w przypadku zmiany nastawienia inwestorów, co stanowi zagrożenie dla ożywienia gospodarczego. Fundusz ostrzega również, że wysoki poziom zadłużenia przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, w połączeniu z niekorzystnymi warunkami i perspektywami gospodarczymi, oznacza ryzyko ich niewypłacalności i potencjalne straty kredytowe wpływające na odporność banków.
Jednak sumaryczna ocena ryzyka dla globalnej stabilności finansowej w krótkim okresie, przedstawiona w Global Financial Stability Report Update, niewiele zmieniła się od prognozy z kwietnia- ze względu na szybkie i zdecydowane krajowe działania antykryzysowe, które pomogły złagodzić wpływ pandemii na światowe perspektywy gospodarcze.
Milena Kabza, doktor nauk ekonomicznych, Departament Stabilności Finansowej NBPOpinie wyrażone przez autora nie reprezentują oficjalnego stanowiska NBP
