O przyjęciu decyduje wyłącznie wiedza kandydata

4 września br. w całej Polsce, o tej samej godzinie, rozpocznie się część pisemna egzaminu na aplikację notarialną. Jaki limit miejsc na aplikacji został przewidziany w tym roku?

- Nie ma limitu miejsc. Limitem jest wyłącznie wiedza kandydatów. Taka zasada jest praktykowana od 2003 r.

- Na podstawie jakich przepisów odbędzie się konkurs na aplikację notarialną?

- Egzamin na aplikację notarialną odbywa się na podstawie przepisów rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzania konkursu dla kandydatów na aplikantów notarialnych (Dz.U. nr 67, poz. 629). Rozporządzenie to zawiera wszelkie zasady, jakimi należy się kierować przy przeprowadzaniu konkursu na aplikację notarialną. Z rozporządzenia wynika dwuetapowość konkursu. Data rozpoczęcia konkursu także jest ściśle określona przez przepisy rozporządzenia.

- Jak będzie wyglądał przebieg egzaminu i jakie kryteria oceny zostaną przyjęte?

- Zgodnie z rozporządzeniem konkurs rozpocznie się dokładnie o tej samej godzinie, tego samego dnia w całym kraju. Godzinę ustali Krajowa Rada Notarialna.

W przypadku części pisemnej konkursu kandydaci będą musieli odpowiedzieć na 225 pytań testowych. Przy każdym pytaniu znajdą się trzy odpowiedzi, z których tylko jedna będzie prawidłowa. Za prawidłową odpowiedź na poszczególne pytania można zdobyć jeden punkt. Aby przejść do drugiego etapu, czyli egzaminu ustnego, należy zdobyć minimum 180 punktów. Część ustna odbędzie się dwa tygodnie po pisemnej, czyli 18 września, i będzie trwała tak długo aż wszyscy kandydaci zostaną przepytani. Przeważnie jest to jeden dzień. Każdy kandydat będzie musiał wylosować zestaw pięciu pytań. Jego odpowiedzi będą oceniane przez pięcioosobową komisję. Każdy z jej członków może przyznać za poszczególne pytanie od jednego do pięciu punktów. W sumie kandydat może zdobyć 125 punktów. Aby otrzymać pozytywną ocenę z części ustnej, należy uzyskać co najmniej 100 punktów. Pytania w części pisemnej i ustnej są takie same w całym kraju.

- Kto jest odpowiedzialny za przygotowanie pytań do egzaminu pisemnego i ustnego?

- Pytania, zarówno na test pisemny, jak i część ustną, są ustalane przez specjalną komisję składającą się w tym z roku z dwóch notariuszy, w tym jednego członka Krajowej Rady Notarialnej, który przewodniczy tej komisji, przedstawiciela ministra sprawiedliwości oraz pracownika naukowego z Wydziału Prawa. Pytania są pilnie strzeżone i dostarczane przy użyciu nadzwyczajnych środków ostrożności do poszczególnych izb notarialnych, które przeprowadzają egzamin.

- Jaki jest skład komisji konkursowej?

- Komisje w poszczególnych izbach są pięcioosobowe. W skład komisji wchodzą czterej notariusze wybrani przez radę izby spośród notariuszy właściwej izby, którzy nie są członkami rady, oraz przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości. Ponadto w charakterze obserwatora, na zaproszenie Krajowej Rady Notarialnej, w pracach komisji może uczestniczyć członek KRN.

- Czy w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej zakres wiedzy kandydatów musi być szerszy niż w latach ubiegłych, czy pojawią się pytania z zakresu prawa europejskiego?

- Przy ustalaniu zakresu wiedzy ma także zastosowanie rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 11 kwietnia 2003 r. W załączniku rozporządzenie określa zakres wiedzy, jaki obowiązuje kandydatów. Są to w zasadzie trzy punkty. Punkt pierwszy to wiedza z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, prawa gospodarczego, podatkowego, konstytucyjnego i prawa o notariacie. Punkt drugi to wiadomości z zakresu systemu organów władzy i administracji publicznej, struktury organów wymiaru sprawiedliwości i organów samorządu notarialnego. Ostatni punkt to wiedza ogólna. Tak więc nie może się pojawić nic, co wykraczałoby poza wskazany w rozporządzeniu zakres. Jednak mogą pojawić się pytania, nie tyle dotyczące prawa europejskiego, ile instytucji unijnych, w grupie pytań z tak zwanej wiedzy ogólnej.

- Czy do konkursu może przystąpić obywatel innego państwa członkowskiego UE?

- Nie. Do konkursu może przystąpić tylko osoba posiadająca obywatelstwo polskie.

- Czy Polacy mają prawo pełnić funkcje notariuszy w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej oraz czy obcokrajowiec może wykonywać zawód notariusza w Polsce?

- Tak samo jak notariusze z innych państw członkowskich nie mogą wykonywać tego zawodu w Polsce, tak i Polacy nie mogą być notariuszami w innym państwie. Unia Europejska nie oznacza absolutnej unifikacji prawa. Wszystkie kraje Unii Europejskiej, w zakresie notariatu, stosują prawa krajowe. Wynika to z zasady bezpieczeństwa obrotu prawnego, która jest absolutnie priorytetowa. Kompetencja notariatu rozciąga się wyłącznie na obszar danego kraju.

- Ile osób zgłosiło się w tym roku w całym kraju do konkursu na aplikację notarialną? Gdzie było najwięcej zgłoszeń?

- Kandydaci mogli się zgłaszać do 30 czerwca br. Do tej daty wpłynęło 571 podań. Liczba podań jest podobna we wszystkich izbach. Wyjątkiem jest Warszawa, gdzie wpłynęło 188 podań. W pozostałych jest to w miarę wyrównana liczba - od około 30 do 60 podań.

- Jak to wygląda w porównaniu z frekwencją z lat ubiegłych?

- W poprzednim roku wpłynęło 518 podań, czyli o 10 proc. mniej niż w roku obecnym.

? Ilu obecnie jest notariuszy w Polsce? To mało czy dużo?

- Jest to liczba około 1600 notariuszy. Warto dodać, że nieprawdą jest, że w Polsce jest zbyt mało notariuszy. Kiedyś w państwowych biurach notarialnych było około 500 notariuszy i trzeba było czekać w długich kolejkach. Obecnie w kancelariach się nie czeka, a w większości przypadków przygotowanie dokumentów następuje z dnia na dzień.

Kto może zostać notariuszem

Notariuszem w Polsce może zostać osoba, która:

1. Posiada obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich.
2. Ma nieskazitelny charakter.
3. Ukończyła wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskała tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce.
4. Odbyła aplikację notarialną.
5. Złożyła egzamin notarialny.
6. Pracowała w charakterze asesora notarialnego co najmniej 3 lata.
7. Ukończyła 26 lat.

Uwaga!

Cztery ostatnie wymagania nie dotyczą profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych, a także sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych, którzy wykonywali ten zawód co najmniej 3 lata.

Jakie obowiązki ma notariusz

1. Notariusz musi postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem oraz stale podnosić swoje kwalifikacje zawodowe.
2. Ma obowiązek zachowania w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności.

Uwaga!

- Obowiązek ten trwa nawet po odwołaniu notariusza.
? Ustaje on, gdy notariusz składa zeznania jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo ważnemu interesowi prywatnemu. Z obowiązku zachowania tajemnicy w tym przypadku zwolnić może notariusza jedynie minister sprawiedliwości.
- Obowiązek zachowania tajemnicy nie dotyczy informacji udostępnianych na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1505 z późn. zm.).

3. Bez zgody rady właściwej izby notarialnej, notariusz nie może podejmować zatrudnienia.

Uwaga!

Nie dotyczy to zatrudnienia w charakterze pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego i naukowego, chyba że wykonywanie tego zatrudnienia przeszkadza w pełnieniu obowiązków notariusza.

4. Notariusz nie może zajmować się handlem, przemysłem, pośrednictwem i doradztwem w interesach.
5. Notariusz podlega obowiązkowi ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności notarialnych.
6. Kancelaria notariusza powinna być czynna w dniach powszednich co najmniej 6 godzin dziennie.

Uwaga!

W przypadkach niecierpiących zwłoki albo szczególnych potrzeb, kancelaria może być czynna także w niedziele i święta.

7. Jeżeli notariusz nie może pełnić obowiązków przez okres 3 dni, wyznacza na ten czas zastępcę spośród asesorów notarialnych własnej kancelarii, informując o tym prezesa rady izby.
8. Notariusz ma obowiązek opłacania comiesięcznych składek na potrzeby samorządu notarialnego.

Rozmawiała
Katarzyna Rychter