Polska już nie jest "tygrysem Europy"

Dobre tempo rozwoju gospodarczego Polski w IV kwartale 2005 roku, o czym doniósł GUS w zeszłym tygodniu, nieco blednie, jeśli wyniki naszego kraju porówna się z innymi partnerami UE czy krajami spoza Wspólnoty. W najnowszym raporcie unijnych służb statystycznych Polska zajmuje miejsce mniej więcej w środku listy, trochę powyżej przeciętnej. Średni wzrost produktu krajowego brutto dla państw regionu w ostatnim kwartale 2005 roku wyniósł 1,8 proc., podczas gdy dla Polski - 2,8 proc.

To nie pomyłka. Eurostat coraz chętniej prezentuje dane o PKB według metodologii, która uwzględnia wszystkie zmienne świadczące o tempie rozwoju gospodarczego, ale w cenach stałych z 2000 roku. Według tego wskaźnika - PKB wyrównanego sezonowo - wyprzedzają nas takie kraje, jak Hiszpania (wzrost o 3,5 proc.) i Grecja (3,7 proc.) Pod względem tak mierzonej dynamiki lepsze tempo wzrostu prezentuje także bogata Finlandia (2,9 proc.), która przecież nie musi doganiać innych państw członkowskich w dziedzinie gospodarczej.

Końcówka roku w całej Unii nie wypadła zresztą zachwycająco. W porównaniu z trzecim kwartałem państwa Wspólnoty, jako grupa, powiększyły swoje PKB jedynie o 0,3 proc. Bezspornym liderem, według niepełnych jeszcze danych, jest Litwa ze wskaźnikiem 2,1 proc. Pozostałe kraje, w tym Polska, wypracowały PKB poniżej 1,0 proc. W naszym przypadku wzrost ten wyniósł 0,8 proc.

Ożywienie w Europie, dające obecnie podstawy do ostrożnego optymizmu, było w czwartym kwartale ledwie sygnalizowane. Nie ruszyły jeszcze z miejsca wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych, a w Eurolandzie nawet one spadły - o 0,2 proc. Inwestycje wzrosły tylko o 0,6 proc., wobec znacznej poprawy w dwóch poprzednich kwartałach (o 1,1 i 1,5 proc.). Eksport przyspieszył o 0,6 proc., po przeszło 3-proc. skoku w trzecim i drugim kwartale. Jednym słowem, bardziej regres niż marsz do przodu.

Większym optymizmem napawają wyniki Polski według bardziej przyjętej u nas metodologii, w której najważniejsza jest roczna dynamika wzrostu, wyrażona w cenach stałych roku poprzedniego. Bohdan Wyżnikiewicz, wiceprezes Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, uważa, że jest ona bardziej zbliżona do realiów gospodarki. Pojęcie PKB jest wartością intelektualną - nie można go zobaczyć. W wielu krajach stosuje się różne metodologie przy określaniu PKB.

Ekonomiści nie narzekają jednak na tempo wzrostu gospodarczego w Polsce. Wyniki za IV kwartał - 4,2 proc. PKB - uznają za dowód, że gospodarka przyspiesza. Ale równocześnie powtarzają, że stać nas na znacznie więcej, bo nie wykorzystujemy całego potencjału. Powodem jest brak reform.

Tadeusz Barzdo

OPINIE

Ryszard Petru , główny ekonomista Banku BPH
Następuje szybkie przyspieszenie, dynamika w końcu wzrosła, w sumie gospodarka ma podstawy wzrostu, jak popyt wewnętrzny czy inwestycje. Mogłaby oczywiście rozwijać się szybciej, ale jeśli tylko połowa ludzi w Polsce pracuje, to mamy taki wynik, a nie inny. Gdyby więcej ludzi pracowało, mielibyśmy większe tempo wzrostu. A dlaczego nie pracuje? Bo są strukturalne przyczyny, które powodują wysokie bezrobocie, małe zatrudnienie.

Są niedostateczne regulacje rynku pracy, systemu podatkowego itd.

Metodologia prezentująca PKB wyrównane jest o tyle lepsza, że eliminuje zniekształcenia, niemniej jednak realna dynamika - rok do roku - też jest ważna. Zawsze wolę brać pod uwagę tempo wzrostu i jego składniki, a nie samą dynamikę wzrostu. A tempo wzrostu jest bardzo ciekawe.

Andrzej Sadowski, wiceprezydent Centrum im. Adama Smitha
Czy ta dynamika jest satysfakcjonująca? Otóż wobec takiego potencjału, jaki Polska posiada w tej części świata - bezwzględnie nie. Historycznie rzecz biorąc, osiągaliśmy wzrost gospodarczy na poziomie około 7 proc. To jest nasza naturalna stopa rozwoju przy takim potencjale ludnościowym, geograficznym - jeśli chodzi o wielkość terytorium - liczbie przedsiębiorstw i przedsiębiorców i wielu innych czynnikach. Wszystko, co jest poniżej, jest grubo niesatysfakcjonujące. Ciągle rozwijamy się w tempie niedostatecznym, a dlatego, że warunki instytucjonalno-prawne, w jakich działa polski przedsiębiorca, nadal są złe i póki co, nie widać poprawy. A do niej nie dojdzie od samego powtarzania zaklęć przez polityków, że ma być lepiej.