Projekt ustawy o narodowym spisie powszechnym w 2021 r.

"W świetle dynamicznych zmian w życiu społeczno-gospodarczym kluczowe znaczenie ma pozyskiwanie obiektywnych informacji, pozwalających na efektywne podejmowanie decyzji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Dane te stanowią zarówno punkt wyjścia dla planowania i realizacji polityk długookresowych, jak i umożliwiają bieżące ich monitorowanie, a także skuteczne działanie ad-hoc, często w warunkach sytuacji kryzysowych" - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Spis powszechny to badanie statystyczne, które obejmuje całą populację ludności i mieszkań. W ramach spisu powszechnego zbierane będą informacje o ludności i jej cechach demograficzno-społecznych, gospodarstwach domowych, rodzinach oraz zasobach mieszkaniowych według stanu na 31 sierpnia 2021 r.

Przeprowadzenie właściwego spisu poprzedzą dwa spisy próbne. Pierwszy odbędzie się od 1 do 30 września 2019 r. - spisywany będzie stan na 31 sierpnia 2019 r. Drugi spis próbny będzie przeprowadzony od 1 do 30 kwietnia 2020 r. - spisywany będzie stan na 31 marca 2020 r. Spisy próbne odbędą się tylko w wybranych gminach.

Spisem objęte zostaną osoby stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami, osoby niemające miejsca zamieszkania oraz mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.

Osoby bezdomne spisywane będą przez rachmistrza spisowego w miejscu ich przebywania wskazanym przez pracowników gminnych biur spisowych w porozumieniu z placówkami udzielającymi pomocy bezdomnym.

W ten sposób zostaną spisane osoby, które wieczór i noc w momencie spisu będą spędzały poza jakąkolwiek instytucją funkcjonującą całodobowo, w miejscach ich przebywania takich jak: dworce kolejowe i autobusowe oraz ich okolice, kanały i węzły ciepłownicze, ogródki działkowe, ulice, bunkry, lasy i parki, centra handlowe, parkingi, opuszczone samochody, przyczepy kempingowe, klatki schodowe i inne.

Ze spisu wyłączone są szefowie i cudzoziemski personel przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, członkowie ich rodzin oraz inne osoby korzystające z przywilejów i immunitetów na mocy umów, ustaw lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych. Spis nie obejmie także mieszkań, budynków, obiektów oraz pomieszczeń będących własnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych.

Spis będzie realizowany metodą mieszaną, tj. z wykorzystaniem systemów informacyjnych administracji publicznej i rejestrów urzędowych, niepublicznych systemów informacyjnych oraz danych zebranych w badaniu pełnym.

Dane będą zbierane poprzez tzw. samospis internetowy (polegający na zaakceptowaniu lub korekcie przez osobę objętą spisem danych pozyskanych z systemów informacyjnych), wywiad telefoniczny wspomagany programem komputerowym prowadzony przez rachmistrza spisowego lub wywiad rejestrowany na przenośnym urządzeniu elektronicznym prowadzony przez rachmistrza spisowego.

Przekazanie danych w spisie powszechnym i spisach próbnych jest obowiązkowe. Osoba objęta spisem nie będzie mogła odmówić udzielenia odpowiedzi w ramach czynności przeprowadzonych przez rachmistrza spisowego, jeśli nie skorzysta z możliwości dokonania weryfikacji, aktualizacji, uzupełnienia danych za pośrednictwem Internetu.

Dane dotyczące osób nieobecnych i osób małoletnich mają przekazać osoby pełnoletnie wspólnie z nimi zamieszkałe.

W załączniku do projektu napisano, że w spisie powszechnym zbierane będą dane dotyczące m.in. demograficznej charakterystyki osób (m.in. płci, wieku, stanu cywilnego), bieżącej aktywności zawodowej, poziomu wykształcenia, migracji wewnętrznej i zagranicznej, narodowości, języka używanego w kontaktach domowych, wyznania, niepełnosprawności, wielkości gospodarstwa domowego, źródeł utrzymania, wielkości rodziny i liczbie dzieci w rodzinie.

Pytania dotyczyć będą także charakterystyki mieszkań i budynków, m.in. własności mieszkania, powierzchni użytkowej, liczby izb w mieszkaniu, wyposażenia w urządzenia techniczno-sanitarne, ogrzewania mieszkania.

Pierwszy spis próbny przeprowadzony będzie w dwóch gminach: Czerwińsk nad Wisłą i Sierakowice. Drugi spis próbny odbędzie się w 16 gminach: Chełmno, Dubicze Cerkiewne, Gubin, Jabłonka, Kleszczów, Kłodzko, Kołbaskowo, Krapkowice, Lesznowola, Lidzbark Warmiński, Puck, Puszczykowo, Radymno, Skierbieszów, Wąchock i Wojkowice.

Poprzedni narodowy spis powszechny ludności i mieszkań w Polsce był przeprowadzony od 1 kwietnia do 30 czerwca 2011 roku. Spisywano wtedy stan na 31 marca 2011 roku.

Na podstawie przepisów Unii Europejskiej (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań) państwa członkowskie są zobowiązane do przeprowadzania narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań raz na 10 lat.