Rachunek zysków i strat. Jak sporządzić taki rachunek?

Rachunek zysków i strat to sprawozdanie finansowe, które przedstawia pełen obraz wyników przedsiębiorstwa za dany okres. Jego głównym celem jest sprawdzenie, czy firma wygenerowała zysk, czy też poniosła stratę. Dokument zawiera szereg szczegółowych danych na temat przychodów, kosztów oraz ostatecznego zysku lub straty.

W rachunku zysków i strat uwzględnia się takie pozycje jak:

• Przychody, które stanowią wpływy ze sprzedaży towarów, usług lub innych działalności podstawowych firmy.
• Koszty sprzedanych towarów/usług, które obejmują bezpośrednie wydatki związane z produkcją lub świadczeniem usług, np. koszty materiałów, wynagrodzeń czy energii.
• Zysk brutto, który jest różnicą między przychodami a kosztami sprzedanych towarów/usług.
• Koszty operacyjne, czyli wydatki związane z działalnością firmy, które nie są bezpośrednio związane z produkcją.
• Zysk z działalności operacyjnej, który pokazuje zysk firmy przed uwzględnieniem odsetek i podatków.
• Przychody i koszty finansowe, które dotyczą działalności finansowej, np. płatności odsetek lub przychody z inwestycji.
• Zysk przed opodatkowaniem, będący wynikiem działalności operacyjnej oraz operacji finansowych.
• Podatek dochodowy, który jest kwotą, jaką firma musi zapłacić z tytułu dochodu.
• Zysk netto, czyli ostateczny wynik finansowy po odliczeniu wszystkich kosztów, w tym podatków.

Opisane sprawozdanie pozwala na dokładną ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Przychody oraz koszty są podstawą do analizy rentowności, a całość daje pełny obraz wyników finansowych firmy.

Rachunek zysków i strat można sporządzić na dwa główne sposoby: wariant kalkulacyjny i wariant porównawczy. Obie metody różnią się podejściem do klasyfikacji kosztów oraz prezentacji wyników finansowych.

• Wariant kalkulacyjny

Wariant kalkulacyjny koncentruje się na kosztach w układzie funkcjonalnym. Oznacza to, że koszty są klasyfikowane według miejsc ich powstawania, takich jak produkcja, sprzedaż czy administracja. Metoda ta jest użyteczna w firmach, które chcą lepiej zrozumieć, jakie działy lub procesy generują największe koszty i w których obszarach można wprowadzić oszczędności. Jak go wykonać?

1. Dane przychodów ze sprzedaży

Zacznij od zebrania pełnych danych dotyczących przychodów ze sprzedaży za dany okres sprawozdawczy. Obejmują one wszystkie wpływy uzyskane ze sprzedaży produktów lub usług.

2. Całkowity koszt produkcji

W pierwszej kolejności oblicz całkowity koszt materiałów bezpośrednich użytych w procesie produkcji. Dodaj do nich koszty robocizny bezpośredniej związanej z wytworzeniem produktów. Uwzględnij również pośrednie koszty produkcji, takie jak amortyzacja urządzeń, koszty energii oraz wynajmu. Suma tych wartości da całkowity koszt produkcji.

3. Koszt wytworzenia produktów gotowych do sprzedaży

Do uzyskanego kosztu produkcji dodaj wartość zapasów produktów w trakcie wytwarzania na początku okresu i odejmij wartość zapasów tych produktów na koniec okresu. 

4. Koszt sprzedanych towarów

Do kosztu wytworzenia produktów gotowych dodaj wartość początkową zapasów produktów gotowych, a następnie odejmij ich wartość końcową. 

5. Zysk brutto 

Odejmij koszt sprzedanych towarów od przychodów ze sprzedaży.

6. Zysk operacyjny

Zbierz informacje dotyczące kosztów operacyjnych, takich jak wydatki administracyjne, koszty sprzedaży czy amortyzacja. Odejmij te koszty od zysku brutto.

7. Inne przychody lub koszty netto

Jeżeli firma osiąga inne przychody, na przykład z tytułu odsetek bankowych czy inwestycji, lub ponosi inne koszty, takie jak odsetki od kredytów czy straty inwestycyjne, również je uwzględnij. Od całkowitych innych przychodów odejmij całkowite inne koszty, aby wyliczyć ich wynik netto.

8. Zysk przed opodatkowaniem

Suma zysku operacyjnego oraz netto innych przychodów i kosztów.

9. Zysk netto po opodatkowaniu

Na koniec od zysku przed opodatkowaniem odejmij należny podatek dochodowy. 

Mając te dane, możesz sporządzić kompletny rachunek zysków i strat. Powinien on przedstawiać wszystkie powyższe pozycje, zaczynając od przychodów ze sprzedaży, a kończąc na zysku netto.

• Wariant porównawczy

Wariant porównawczy rachunku zysków i strat opiera się na klasyfikacji kosztów według ich rodzajów, takich jak zużycie materiałów, wynagrodzenia, usługi obce czy amortyzacja. Metoda ta jest przydatna, gdy firma chce analizować zmiany w różnych kategoriach kosztów i przychodów w czasie. Jak go wykonać?

1. Przygotowanie danych finansowych

Zacznij od zgromadzenia kompletnych danych finansowych za bieżący okres sprawozdawczy oraz przynajmniej jeden poprzedni okres (zazwyczaj obejmuje to dwa lub trzy wcześniejsze okresy). Taka baza danych umożliwi porównanie wyników.

2. Rachunek zysków i strat za bieżący okres

Uwzględnij przy tym standardowe elementy, takie jak przychody, koszty sprzedanych towarów, zysk brutto, koszty operacyjne, zysk z działalności operacyjnej, inne przychody i koszty, zysk przed opodatkowaniem, podatki oraz zysk netto.

3. Zestawienie danych z różnych okresów sprawozdawczych

Dla każdej pozycji bieżącego okresu dodaj dane z odpowiadających pozycji za poprzedni(e) okres(y). Dane powinny być zaprezentowane w przejrzysty sposób, np. w formie tabeli z kolumnami przypisanymi do poszczególnych okresów sprawozdawczych. Dzięki temu porównania będą intuicyjne i łatwe do odczytania.

4. Porównanie danych 

Policz różnicę kwotową dla każdej pozycji, odejmując wartość z poprzedniego okresu od wartości bieżącej. Oblicz także procentową zmianę, dzieląc różnicę kwotową przez wartość z poprzedniego okresu, a następnie mnożąc wynik przez 100. Obliczenia te przedstaw w dodatkowych kolumnach, co pozwoli odbiorcom łatwo ocenić skalę zmian.

5. Analiza wyników

Opracuj analizę wyników na podstawie porównawczego rachunku zysków i strat. Skup się na wyjaśnieniu przyczyn istotnych zmian, ich wpływu na działalność firmy oraz na wskazaniu ewentualnych nietypowych lub jednorazowych zdarzeń, które mogły wpłynąć na wyniki. Taką analizę możesz przedstawić w formie sprawozdania zarządu, towarzyszącego sprawozdaniom finansowym.

6. Weryfikacja rachunku zysków i strat 

Przeprowadź szczegółową weryfikację rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. Upewnij się, że wszystkie dane są poprawne, a różnice między okresami zostały zidentyfikowane i wyjaśnione. Dodatkowo, porównaj wyniki z budżetem, prognozami lub standardami branżowymi, aby dostarczyć szerszego kontekstu. 

Ostateczna, zweryfikowana wersja sprawozdania może zostać przedstawiona interesariuszom, takim jak inwestorzy, kredytodawcy czy partnerzy biznesowi. Dokument ten pomoże im ocenić kondycję finansową przedsiębiorstwa, kierunek jego rozwoju oraz wyniki w odniesieniu do poprzednich okresów.