Spółki działają nielegalnie
Znowelizowane przepisy prawa energetycznego, które obowiązują od 3 maja 2005 roku zobowiązują operatorów systemów przesyłowych energii, aby działali w formie spółek akcyjnych, a ich jedynym akcjonariuszem był Skarb Państwa. Nie przewidziano jednak żadnych sankcji dla spółek, które się nie przekształcą, dlatego nie spieszą się one z wprowadzaniem zmian.
W tym dokumencie Ministerstwo Skarbu powinno rozstrzygnąć m.in. o sposobie przekazania majątku obu operatorów do spółek akcyjnych SP, które powstaną w przyszłości. Drugim sposobem na usunięcie niezgodności przepisów prawa energetycznego z faktyczną sytuacją prawną obu operatorów mogłaby być kolejna nowelizacja ustawy i usunięcie przepisu, którego nikt nie przestrzega.
Zdaniem ekspertów prawnych - problem należy więc rozwiązać szybko, ponieważ w Polsce musi powstać konkurencyjny rynek energii energetycznej. Ceny jej byłyby wówczas niższe, a taryfy opłat bardziej korzystne, bo odbiorcy finalni mogliby łatwiej zmieniać dostawców.
Na wniosek właściciela sieci - prezes Urzędu Regulacji Energetyki - ma prawo wydać decyzję i wyznaczyć na czas określony operatorów m.in. systemów przesyłowych. Nie powinien on być dłuższy niż okres obowiązywania koncesji. Może też określić obszar, na którym będzie on wykonywał działalność gospodarcza. - Powinien to zrobić do 31 grudnia 2006 - twierdzi Wiesław Wójcik, wiceprezes Urzędu Regulacji Energetyki. Zaś cała procedura przekształceń powinna być zakończona 1 lipca 2007 r. - dodał.
Rafał Przystański z Kancelarii Wierciński, Kwieciński, Baehr sp.k. wyjaśnia, że celem tych wszystkich przekształceń jest wydzielenie niezależnego dystrybutora, gdyż tylko on gwarantuje rozwój rynku.
- Przy wydzielaniu operatorów trzeba zwrócić uwagę, aby przez to nie zmienił się sposób obsługi klienta - mówi Rafał Przystański. Do tej pory spółki nie tylko sprzedają energię lub gaz odbiorcy, lecz również - w ramach tej samej umowy - zapewniają związany z tym transport. Na świadczeniu właśnie łącznie takich usług polegają najczęściej zawierane przez nich z małymi odbiorcami umowy kompleksowe. Dodatkowo jeszcze mogą zawierać postanowienia o świadczeniu usług magazynowania tych paliw. Natomiast w przypadku ciepła, jeżeli jest ono kupowane u innych przedsiębiorstw energetycznych, powinny określać warunki stosowania cen i stawek opłat obowiązujących w tych przedsiębiorstwach - dodaje Przystański.
Po wydzieleniu operatorów systemów dystrybucyjnych i utworzeniu nowych spółek należałoby więc dopilnować, aby stare umowy kompleksowe mogły być nadal kontynuowane bez potrzeby dokonywania w nich zmian i wprowadzania w miejsce jednej ze stron tej nowej spółki.
Z wydzieleniem operatora łączy się też ustalenie sytuacji prawnej sieci. Przyjmuje się, że sieć jest ruchomością i łączy się to z określeniem prawa użytkowania nieruchomości, przez którą przechodzi, i z powstaniem roszczeń właścicieli gruntów do użytkowników sieci.
Wymogi unijne
Zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej do 1 lipca 2007r. należy w Polsce wydzielić operatorów systemu przesyłowego i systemów dystrybucyjnych. Dyrektywa 2003/54/WE z 26 czerwca 2003r dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej stanowi, że sprawą najwyższej wagi jest stworzenie nie dyskryminacyjnego dostępu do operatora systemu przesyłowego i dystrybucyjnego System przesyłowy i dystrybucyjny powinny być prowadzone przez podmioty prawie odrębne.
dr Jerzy Baehr, starszy wspólnik w Kancelarii Wierciński, Kwieciński, Baehr sp.k.
Wszystkich zaskoczyło wprowadzenie do nowelizowanego prawa energetycznego wymogu posiadania przez Skarb Państwa wszystkich akcji w spółce. Tym bardziej, że posłowie nie przewidzieli żadnego vacatio legis czasie którego operatorzy mogliby spełnić nowe warunki i zająć odpowiednią pozycję na wolnym rynku energii energetycznej. Dyrektywy unijne dopuszczają, aby operatorzy nawet po wydzieleniu prawnym mogli pozostawać w tej samej grupie kapitałowej. Natomiast polskie prawo energetyczne nie zezwala na to w stosunku do operatorów systemów przesyłowych. Zarówno ustawa, jak i przepisy wykonawcze do niego nie określają trybu i sposobu organizacji procesu wydzielania operatorów sieci.
