Strażnicy miejscy z bronią i nie tylko
Strażnicy miejscy będą mogli używać fotoradarów do kontrolowania ruchu drogowego. Uzyskają też prawo do przeszukiwania pomieszczeń i kontroli bagaży. Przy wspólnych działaniach z policją strażnicy miejscy otrzymają broń palną
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowało dwa projekty ustaw, które w sposób radykalny zwiększą uprawnienia strażników miejskich. Jedną z proponowanych nowelizacji jest prawo o ruchu drogowym, a drugą są zmiany w ustawie o strażach gminnych. Jeżeli przepisy wejdą w życie, strażnicy będą mogli rejestrować wykroczenia kierowców za pomocą tzw. fotoradarów. Druga zmiana sprawi, że funkcjonariusze tej służby będą mogli dokonywać rewizji, przeszukań pomieszczeń. Przy wspólnych działaniach z policją mają zostać wyposażeni nawet w broń palną.
- Istnieje pewne zagrożenie, że przesunie się punkt ciężkości i straż miejska będzie dublowała policję. Wówczas prostsze zadania, jak pilnowanie porządku publicznego, będzie zaniedbywane - uważa dr Krystian Ziemski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Z kolei zmiany przepisów w ruchu pozytywnie ocenia komisarz Adam Jasiński z Komendy Głównej Policji. Jego zdaniem ustawowe uregulowanie kompetencji strażników w prawie o ruchu drogowym uporządkuje ich uprawnienia dotyczące m.in. mierzenia prędkości przy użyciu fotoradarów.
JANUSZ KACZMAREK, minister spraw wewnętrznych i administracji przedstawił nowy rządowy program Razem bezpieczniej, służący poprawie bezpieczeństwa publicznego
Kontrola na drodze
Projekt nowelizacji prawa o ruchu drogowym już jest w Sejmie. Zmiany mają wyeliminować wątpliwości interpretacyjne i stworzyć podstawy prawne do umożliwienia strażnikom kontroli w ruchu drogowym. Dzisiaj w tej sprawie wypowie się Trybunał Konstytucyjny.
Zakres obowiązków strażników określa rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie kontroli ruchu drogowego. Na podstawie tych przepisów strażnicy mogą legitymować kierowców oraz rejestrować prędkość za pomocą fotoradarów. Rozporządzenie to zostało jednak zaskarżone przez rzecznika praw obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego.
Przekroczone uprawnienia
Zdaniem Janusza Kochanowskiego, rzecznika praw obywatelskich, rozporządzenie to rozszerzyło uprawnienia straży miejskiej w sposób, który naruszył konstytucyjne zasady. Upoważniono straż do kontroli ruchu drogowego w odniesieniu do kierowców, którzy przekraczają dozwoloną prędkość, mierzoną wyłącznie przy użyciu fotoradarów. Uprawnienia ustawowe, które przyznano strażnikom w ustawie obejmuje m.in. usuwanie pojazdów, które stanowią zagrożenie na drodze oraz blokowanie kół samochodów źle zaparkowanych. Dlatego minister, formułując uprawnienia inne niż wynikają z ustawy, przekroczył zakres delegacji ustawowej.
W przygotowanym przez MSWiA projekcie zmian w prawie o ruchu drogowym proponuje się przyznanie straży takich samych uprawnień, jakie przewiduje zaskarżone rozporządzenie. Ale oprócz tego, gdy strażnicy zatrzymają kierowcę, który będzie pod wpływem alkoholu, będą musieli zatrzymać taką osobę do czasu przyjazdu policji.
Ustawowe rozszerzenie obowiązków ma wyeliminować zamieszanie ze stosowaniem prawa. Chodzi o to, że w praktyce mandaty nałożone przez straż miejską za przekroczenie dozwolonej prędkości bywają podważane - kierowy odmawiają przyjęcia takiego mandatu. Sądy grodzkie uznają bezpodstawność uprawnień straży miejskiej - skoro działają na podstawie regulacji sprzecznych z ustawą - i orzekają na korzyść kierowców.
- Określenie kompetencji strażników w ustawie rozwiąże te wątpliwości i da straży podstawy do wykonywania dodatkowych obowiązków na drogach - mówi komisarz Adam Jasiński.
Podobnego zdania jest dr Krystian Ziemski. Podkreśla, że zmiana ustawy jest wskazana, gdyż nie powinno się ograniczać straży miejskiej w zakresie kontroli ruchu drogowego, ponieważ ma to wpływ na bezpieczeństwo.
Uzbrojeni strażnicy
Projekt nowelizacji ustawy o strażach gminnych zakłada z kolei przyznanie większych uprawnień strażnikom. Będą oni mogli użyć dodatkowych środków przymusu bezpośredniego, jakimi są paralizatory elektryczne.
- Strażnicy, którzy spotykają się w pracy z najbardziej niebezpiecznymi interwencjami powinni dysponować taką bronią - mówi Monika Chylaszek-Jarosz, rzecznik straży miejskiej w Krakowie.
Proponuje się także, aby przy działaniach wykonywanych wspólnie z policją strażnicy dysponowali bronią palną.
- Postulat ten podnosili policjanci. Uważają oni, że patrol jest bezpieczniejszy, gdy partnerzy mają takie same środki - tłumaczy rzeczniczka krakowskiej straży.
- Nadanie uprawnień o możliwość posiadania broni palnej wiąże się z rozszerzeniem programu szkolenia strażników. Nie ma takiej możliwości, aby w tej chwili strażnik mógł dostać broń palną i od razu pełnić służbę z policją - stwierdza z kolei Robert Kumor z wydziału prewencji w KGP.
Zasadność działań straży
Proponowane zmiany dobrze ocenia prof. Michał Kulesza z Uniwersytetu Warszawskiego. Podkreśla jednak, że musi być zasadność uzbrojenia strażników.
- Jeżeli strażnicy gminni mają się ograniczać do prostych zadań, jak pilnowanie, czy ludzie płacą za parkingi, to zwiększanie uprawnień nie jest potrzebne - mówi prof. Kulesza.
Dodaje, że przyznanie większych uprawnień jest zasadne, jeżeli straż będzie pełniła istotniejszą niż dotychczas rolę w zagwarantowaniu obywatelskiego bezpieczeństwa.
Zgodne z propozycjami MSWiA zmianami strażnicy będą przeprowadzać również kontrolę osobistą czy sprawdzać bagaż podręczny osób.
SZERSZA PERSPEKTYWA
UNIA
W krajach Unii Europejskiej, na przykład takich jak Finlandia, odpowiednikiem straży miejskiej jest policja lokalna. Ma ona jednak szersze kompetencje. W Finlandii lokalne okręgi administracyjne posiadają własny wydział policji. Ich zasadniczym zadaniem jest utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego, zapobieganie przestępczości, wykrywanie przestępstw i ściganie ich sprawców, a także - kontrola ruchu drogowego, nadzór i promocja bezpieczeństwa na drogach oraz wykonywanie innych obowiązków nałożonych na policję, np. wydawanie licencji i zezwoleń.
Łukasz Kuligowski
? Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U. nr 123, poz. 779 ze zm.).
Pisaliśmy o tym
Straż pod bronią, z prawem do kontroli osobistej - GP nr 25/2007
