Ustalenia i rekomendacje Zespołu ds. gazociągu jamalskiego

Zespół pracujący od dnia 17 listopada 2000 r. pod przewodnictwem Ministra Łączności p. Tomasza Szyszko został powołany przez Wicepremiera Ministra Gospodarki p. Janusza Steinhoffa. Zadaniem Zespołu było zbadanie zgodności z prawem wykonania i użytkowania traktu światłowodowego zainstalowanego wzdłuż Systemu Gazociągów Tranzytowych (tzw. gazociągu jamalskiego). Zespół, po przeprowadzeniu przewidzianych przepisami prawa kontroli inwestycji oraz po zapoznaniu się z dostarczonymi dokumentami, sformułował następujące ustalenia:

1. Sieć telekomunikacyjna, w skład której wchodzi trakt światłowodowy, wykonany z odcinków kabla światłowodowego o 24 włóknach (na pewnych odcinkach 32), przeznaczona do technologicznej obsługi systemu gazociągów tranzytowych (SGT), realizowanego na pod-stawie Porozumienia z dnia 25 sierpnia 1993 r pomiędzy Rządem RP a Rządem Federacji Rosyjskiej (tzw. Umowy jamalskiej), zwanego dalej "Porozumieniem", jest w rozumieniu przepisów obowiązujących w telekomunikacji wewnętrzną siecią telekomunikacyjną. Budowa takiej sieci przebiega zgodnie z przepisami obowiązującymi w telekomunikacji.

2. Właścicielem SGT wraz z przynależną do tej inwestycji siecią telekomunikacyjną, o której mowa w pkt 1. jest Spółka EuRoPol Gaz S.A., natomiast wyłącznym operatorem, zgodnie z Porozumieniem, powinno być Polskie Górnictwo Naftowe i Gazowe PGNiG.

3. Podpisanie w dniach 28 września 2000 r. oraz 9 listopada 2000 r. przez EuRoPol Gaz S.A. ze spółką PolGazTelkom S.A. umów o dzierżawie sieci telekomunikacyjnej wchodzącej w skład SGT:

a) spowodowało utratę przez EuRoPol Gaz S.A władztwa nad tą częścią SGT na rzecz innego podmiotu, co stanowiło naruszenie Porozumienia,

b) zmieniło na drodze prawnej charakter tej sieci, która utraciła status wewnętrznej sieci telekomunikacyjnej i w rozumieniu ustawy z dnia 21 lipca 2000 roku - Prawo telekomunikacyjne jest ona obecnie publiczną siecią telekomunikacyjną, co w konsekwencji ustanawia spółkę PolGazTelekom SA. Jako podmiot eksploatujący tę sieć (tj. sprawu-jący faktyczne i bezpośrednie dysponowanie całością urządzeń i sieci zapewniających telekomunikację) - jej operatorem. Naruszyło to w opinii Zespołu uprawnienia PGNiG jako wyłącznego operatora SGT, a więc także przynależnej do tej inwestycji sieci telekomunikacyjnej .

4. Zespół ustalił, że genezy przyczyn, w wyniku których doszło do opisanego w pkt. 3 naruszenia uprawnień PGNiG - spółki skarbu państwa reprezentującej strategiczne interesy gospodarcze państwa polskiego, należy szukać w systematycznym odstępowaniu w kolejnych dokumentach i faktycznych działaniach EuRoPol Gaz S.A. od nadrzędnej zasady zawartej w Porozumieniu - równego usytuowania decyzyjnego i kapitałowego obu stron Porozumienia. W szczególności wprowadzenie do EuRoPol Gaz S.A. - spółki powołanej na mocy Porozumienia do realizacji jego postanowień, trzeciego podmiotu (spółki GasTrading S.A.) z udziałem kapitału prywatnego stwarza sytuację, gdy to ten właśnie podmiot decyduje de facto o strategicznych decyzjach podejmowanych przez EuRoPol Gaz S.A.

5. Następstwem zaistnienia opisanego wyżej mechanizmu decyzyjnego w EuRoPol Gaz S.A., jest:

a) utrata przez PGNiG wpływu na procesy decyzyjne w EuRoPol Gaz S.A., a w szczególności na operatorstwo SGT postrzeganego w Porozumieniu i dalszych, wydanych na jego podstawie dokumentach, jako system złożony z wielu, nierozłącznych elementów, takich jak np. tłocznie, system informatyczny, wewnętrzna sieć telekomunikacyjna itp.

b) stworzenie prawnych możliwości dysponowania przez EuRoPol Gaz S.A. swoim majątkiem z naruszeniem interesów PGNiG, czego jaskrawym przykładem jest zawarcie umów pomiędzy EuRoPol Gaz S.A. a PolGazTelekom S.A. o dzierżawie sieci telekomunikacyjnej przynależnej do SGT.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Zespół rekomenduje Wicepremierowi, Ministrowi Gospodarki, p. Januszowi Steinhoffowi:

1. Przywrócenie faktycznego nadzoru administracji państwowej nad realizacją Porozumienia (który to nadzór został zawieszony w roku 1996 w wyniku reformy centrum) przez powołanie odpowiedniego, międzyresortowego Zespołu.

2. Spowodowanie przez Ministerstwo Skarbu Państwa i Ministerstwo Gospodarki, w trybie nadzoru właścicielskiego, podjęcia przez PGNiG skutecznych działań prawnych, prowadzących do realizacji zasad zapisanych w Porozumieniu, w szczególności dotyczących:

a) odzyskania przez PGNiG wpływu na procesy decyzyjne podejmowane przez EuRoPol Gaz SA.,

b) przywrócenia PGNiG funkcji operatorskich nad całością elementów tworzących SGT, w tym nad eksploatacją tłoczni i przynależnej do SGT sieci telekomunikacyjnej.

3. Zastosowanie szybkiej ścieżki legislacyjnej w celu dokonania pilnej nowelizacji ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne w kierunku zabezpieczenia interesu pań-stwa w przypadku eksploatacji przez podmiot sieci telekomunikacyjnych o zasięgu międzynarodowym.

Zespół postanowił o przekazaniu zebranych dokumentów i analiz, których wykaz podano w załączniku do niniejszego pisma, na potrzeby postępowania wszczętego przez Prokuraturę Okręgową w Gdańsku w sprawie przekroczenia w latach 1992- 2000 uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych w związku z budową na terytorium Polski gazociągu jamalskiego oraz położenia wzdłuż gazociągu światłowodu telekomunikacyjnego i wyrządzenia w ten sposób szkody Skarbowi Państwa tj. o przestępstwo z art. 231 §1 k.k. w zb. z art. 296 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k.