Kiedy wspólne rozliczenie jest możliwe
Podstawą wspólnego rozliczenia małżonków są przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Zgodnie z nimi, wspólne zeznanie podatkowe można złożyć tylko wtedy, gdy spełnione są określone warunki.
Po pierwsze, między małżonkami musi istnieć wspólność majątkowa. W przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej (np. poprzez intercyzę) - prawo do wspólnego rozliczenia nie przysługuje.
Po drugie, żaden z małżonków nie może podlegać opodatkowaniu podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (z wyjątkiem najmu prywatnego), chyba że z działalności takiej nie osiągnął żadnych przychodów i nie poniósł w związku z nią żadnych kosztów w danym roku. Fakt ten należy udokumentować zerowym zeznaniem podatkowym PIT-36L lub PIT-28.
Co ważne, przepisy nie przewidują, aby podatnicy byli małżeństwem przez cały rok kalendarzowy, by móc się wspólnie rozliczyć. Wystarczy, że pozostają w związku małżeńskim i wspólności majątkowej od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego. Mówiąc prościej, jeśli związek małżeński zawarli np. 2 października 2025 roku to aby skorzystać ze wspólnego rozliczenia za 2025 rok muszą pozostać małżeństwem i pozostać we wspólności majątkowej małżeńskiej do dnia 31 grudnia 2025 roku.
Jak wygląda mechanizm wspólnego rozliczenia?
Wspólne rozliczenie z małżonkiem polega na tym, że urząd skarbowy traktuje dwoje podatników jakby byli jednym - ich dochody są sumowane, a następnie dzielone na pół. Od tej połowy oblicza się podatek według obowiązującej skali, a uzyskany wynik mnoży się razy dwa.
Brzmi skomplikowanie? W praktyce oznacza to, że małżonkowie korzystają z podwójnej kwoty wolnej od podatku (czyli obecnie 2 × 30 000 zł), a także z możliwości "wyrównania" różnic w dochodach. To właśnie ta zasada sprawia, że wspólne rozliczenie może być bardzo opłacalne.
Przykład:
Anna i Jan Kowalscy zamierzają rozliczyć się wspólnie. Dochód Anny wynosi 100 000 złotych, a Jana 200 000 złotych. Rozliczając się samodzielnie podatek u Anny wynosi 8 400 złotych, a u Jana 36 400 złotych. Łącznie jest to zatem 44 800 złotych.
Natomiast przy rozliczeniu wspólnym podatek będzie wyliczony w następujący sposób:
100 000 złotych + 200 000 złotych = 300 000 złotych
300 000/2 = 150 000 złotych
Podatek od 150 000 złotych wynosi: 10 800 + 30 000 x 32% = 20 400 złotych x 2 = 40 800 złotych.
Korzyść podatkowa wynosi 4 000 złotych.
Kiedy wspólne rozliczenie się opłaca
Największą korzyść z takiego rozwiązania odnoszą małżeństwa, w których dochody małżonków znacząco się różnią. Najprościej rzecz ujmując, wspólne opodatkowanie korzystne jest w przypadku, gdy dochody małżonków podlegałyby opodatkowaniu według stawek w różnych progach podatkowych (12 proc. oraz 32 proc.)
Jeśli więc jeden z małżonków zarabia 200 000 zł rocznie, a drugi 0 zł, to indywidualnie pierwszy zapłaciłby od nadwyżki ponad 120 000 złotych podatek w drugim progu (32%). Wspólne rozliczenie pozwala jednak rozłożyć dochód na dwie osoby - po 100 000 zł na każdego - i cały dochód zostaje opodatkowany wyłącznie w pierwszym progu (12%), co oznacza wyraźne zmniejszenie podatku.
Z kolei w przypadku, gdy oboje małżonkowie osiągają podobne dochody poniżej 120 000 złotych (np. 50 000 złotych rocznie każdy), wspólne rozliczenie nie przyniesie większych korzyści, ponieważ oboje i tak mieszczą się w tym samym progu podatkowym. Podobnie jest w przypadku, gdy dochód każdego z małżonków z osobna przekracza drugi próg podatkowy.
Jak złożyć wspólne rozliczenie
Dzięki systemowi Twój e-PIT procedura jest wyjątkowo prosta. Wystarczy zalogować się do systemu na stronie podatki.gov.pl, wybrać opcję "Wspólne rozliczenie z małżonkiem", a system sam poprowadzi przez całe zeznanie. Podatek zostanie automatycznie obliczony, wraz z uwzględnieniem wspólnego rozliczenia.
Jeśli ktoś woli tradycyjnie, może wypełnić formularz samodzielnie, zaznaczając odpowiednie pole dotyczące wspólnego rozliczenia. W zeznaniu podaje się dane obojga małżonków, ich dochody i ulgi, a podpis wystarczy złożyć tylko jeden - podpis jednego z małżonków jest traktowany jako złożony w imieniu obojga.
Wspólne rozliczenie po śmierci małżonka
Ciekawostką jest to, że wspólne rozliczenie może być możliwe nawet po śmierci jednego z małżonków, zarówno w przypadku, gdy małżonek zmarł po upływie roku podatkowego, ale przed złożeniem zeznania podatkowego, jak i gdy zmarł w trakcie roku podatkowego.
Podsumowanie
Choć wspólne rozliczenie nie jest nowością, to wciąż wiele osób nie korzysta z tej możliwości, nie wiedząc, że może ona znacząco wpłynąć na wysokość podatku. Warto więc co roku - zanim klikniemy "Wyślij PIT" - przeanalizować sytuację finansową rodziny.
Dla części małżeństw wspólne rozliczenie oznacza realne oszczędności, prostsze formalności i większą przejrzystość finansową. Dla innych natomiast - może nie mieć większego znaczenia.
Grzegorz Hatala, adwokat, doradca podatkowy
Hatala & Storto Podatki
