Co nowego w podatkach w 2009 r.

W Dz. U. z 28 listopada 2008 r. nr 209, pod poz. 1316, opublikowano ustawę z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

1.1. Zmiany wprowadzone do ustawy o PDOF

Większość nowych przepisów będzie miała zastosowanie do uzyskanych dochodów (lub poniesionych strat) od 1 stycznia 2009 r. Jednak część zmian obowiązuje już od 1 grudnia 2008 r., część ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r., a niektóre wejdą w życie dopiero w 2010 r.

Nowe regulacje będziemy szczegółowo omawiać w kolejnych Biuletynach. Z uwagi na stosunkowo późny termin opublikowania ustawy nowelizującej, zaczynamy od przedstawienia zmian, które mogą mieć wpływ na rozliczenie podatku dochodowego za 2008 r. oraz najważniejszych zmian, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2009 r.

Zmiany, które dotyczą rozliczenia podatku dochodowego za 2008 r.

Odliczenie składek zapłaconych za granicą na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Składki zapłacone za granicą ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w innym niż Polska państwie Unii Europejskiej (UE) lub w innym państwie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) bądź w Konfederacji Szwajcarskiej - można odliczyć od dochodu (od przychodu w przypadku podatników opodatkowanych w formie ryczałtu ewidencjonowanego) i odpowiednio od podatku dochodowego.

Zasady dokonywania tych odliczeń określają przepisy art. 26 ust. 1 pkt 2a, ust. 13b i 13c oraz art. 27b ust. 1 pkt 2 i ust. 4 ustawy o PDOF, które obowiązują już od 1 grudnia 2008 r.

Nowe regulacje zostały wprowadzone w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 7 listopada 2007 r. (sygn. akt K 18/06) i mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.

Rozszerzenie zakresu tzw. ulgi odsetkowej

Osoby, które na zasadzie praw nabytych korzystają ze zlikwidowanej z końcem 2006 r. tzw. ulgi odsetkowej, ucieszy fakt, iż zakres tej ulgi został rozszerzony o wydatki poniesione na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi na refinansowanie "starego" kredytu mieszkaniowego (zaciągniętego w latach 2002-2006 na sfinansowanie inwestycji mieszkaniowej) oraz odsetek od każdego kolejnego kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu mieszkaniowego lub kredytu refinansowego - do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt mieszkaniowy zawartej przed 1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2027 r.

Wynika to z postanowień zawartych w art. 7 ustawy nowelizującej z 6 listopada 2008 r.

Nowe rozwiązania mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.

Wspólne opodatkowanie małżonków

Małżonkowie, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie UE lub w innym państwie EOG albo w Szwajcarii oraz małżonkowie, z których jeden jest polskim rezydentem podatkowym, a drugi jest rezydentem innego niż Polska państwa UE lub innego państwa EOG albo Szwajcarii, mogą podlegać w Polsce wspólnemu opodatkowaniu - na zasadach określonych w ustawie o PDOF - jeżeli w naszym kraju osiągnęli podlegające opodatkowaniu przychody w wysokości co najmniej 75% wszystkich uzyskanych w roku podatkowym przychodów i udokumentowali certyfikatem rezydencji swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Tak stanowi nowy ust. 3a w art. 6 ustawy o PDOF, który ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.

Wspólne opodatkowanie nierezydentów, co do zasady, jest możliwe pod warunkiem, że istnieje podstawa prawna (wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska) do uzyskania przez polski organ podatkowy informacji od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Rozliczenie podatku przez osoby samotnie wychowujące dzieci

Możliwością preferencyjnego rozliczenia podatku zostały objęte także osoby samotnie wychowujące dzieci, które:

• otrzymują dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną (bez względu na wiek dziecka) bądź
• uczą się lub studiują poza granicami Polski, o ile dziecko nie ukończyło 25 lat.

Uściślono także dochody, jakie może uzyskać dziecko, by podatnik nie stracił prawa do opodatkowania jako osoba samotnie wychowująca dziecko. I tak, z preferencyjnego sposobu opodatkowania może skorzystać osoba wychowująca dzieci do ukończenia 25 roku życia, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o PDOF, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej.

Zatem podatnik nie straci prawa do rozliczenia się za 2008 r. jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeżeli pełnoletnie (do ukończenia 25 roku życia), uczące się dziecko nie osiągnęło dochodu przekraczającego 3.088,68 zł (586,85 zł : 19%). Jedynie uzyskiwanie przez dziecko przychodów w postaci renty rodzinnej nie podlega limitowaniu.

Ze zmiany tej można skorzystać już w rozliczeniu podatku dochodowego za 2008 r. Znowelizowany art. 6 ust. 4 ustawy o PDOF ma bowiem zastosowanie do dochodu uzyskanego od 1 stycznia 2008 r.

Ponadto, z preferencyjnego rozliczenia dochodów, na zasadach określonych w ustawie o PDOF, mogą skorzystać osoby samotnie wychowujące dzieci, które mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie UE lub w innym państwie EOG albo w Szwajcarii - jeżeli w naszym kraju uzyskały podlegające opodatkowaniu przychody stanowiące co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w roku podatkowym i udokumentowały certyfikatem rezydencji swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (nowe ust. 4a i 4b w art. 6 ustawy o PDOF).

Konieczne jest przy tym istnienie podstawy prawnej do uzyskania stosownych informacji od zagranicznego organu podatkowego.

Rozszerzenie ulgi z tytułu wychowywania dzieci

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami (art. 27f ust. 1 ustawy o PDOF), w 2008 r. ulga na dzieci przysługuje podatnikowi opodatkowanemu na zasadach ogólnych według skali podatkowej, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub przysposobione dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o PDOF.

W konsekwencji wspomnianych wyżej zmian brzmienia art. 6 ust. 4 ustawy o PDOF, ulga rodzinna została rozszerzona:

- na dzieci, które bez względu na ich wiek - otrzymują dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną oraz

- na dzieci, które nie ukończyły 25 lat i uczą się lub studiują poza granicami Polski.

W przypadku wychowywania dzieci do ukończenia 25 roku życia prawo do tej ulgi uzależniono także od nieuzyskania przez dziecko uczące się dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o PDOF w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej (tj. 3.088,68 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.

Zmiany te mają zastosowanie już w rozliczeniu podatku dochodowego za 2008 r.

Należy przy tym zauważyć, że płatnik (pracodawca lub organ rentowy) na podstawie oświadczenia złożonego przez podatnika do 10 stycznia 2009 r., po raz ostatni może uwzględnić ulgę na dzieci przy obliczeniu podatku za 2008 r. (art. 13 ustawy nowelizującej z 6 listopada 2008 r.).

Przy obliczaniu podatku dochodowego za 2009 r. płatnik nie będzie już miał takich uprawnień.

Alimenty

Zwolnieniem z opodatkowania zostały w całości objęte alimenty na rzecz dzieci (bez względu na ich wiek), które otrzymują dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną (art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. a) ustawy o PDOF).

Ponadto zakres zwolnienia został rozszerzony o alimenty na rzecz innych osób niż wyżej wymienione dzieci, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł (art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) ustawy o PDOF).

Nowe regulacje mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.

Świadczenia związane ze zdarzeniami losowymi

Z opodatkowania zostały zwolnione świadczenia otrzymane z tytułu jednorazowej pomocy materialnej finansowanej ze środków budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego w związku z zaistniałym zdarzeniem losowym (nowy pkt 26a w art. 21 ust. 1 ustawy o PDOF).

Zwolnienie to ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.

Rozliczenie według skali podatkowej dochodów uzyskanych przez nierezydentów

Osoby mające miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie EOG albo w Szwajcarii, które od przychodów uzyskanych na terytorium Polski opłacają zryczałtowany podatek dochodowy (stosownie do postanowień zawartych w art. 29 ust. 1 ustawy o PDOF), uzyskały możliwość rozliczenia tych przychodów - na swój wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym - na zasadach ogólnych według skali podatkowej.

W takim przypadku, pobrany od tych przychodów zryczałtowany podatek traktowany będzie na równi z pobraną przez płatnika zaliczką na podatek dochodowy.

Warunkiem zastosowania przedstawionego rozwiązania jest udokumentowanie certyfikatem rezydencji miejsca zamieszkania dla celów podatkowych. Musi przy tym istnieć podstawa prawna (wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska) do uzyskania przez polski organ podatkowy informacji od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (nowe ust. 4 i 5 w art. 29 ustawy o PDOF, które mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.).

Zagraniczne wygrane

Zasady opodatkowania wygranych za granicą w państwie członkowskim UE lub w innym państwie EOG zostały ujednolicone z zasadami opodatkowania polskich wygranych.

Wynika to ze znowelizowanych przepisów art. 21 ust. 1 pkt 6 i 6a oraz art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOF, które dotyczą dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2008 r.

Przy czym warunkiem zastosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 6 i 6a ustawy o PDOF, jest istnienie podstawy prawnej do uzyskania stosownych informacji od zagranicznego organu podatkowego (nowy ust. 23 w art. 21 ustawy o PDOF).

Zmiany w zasadach przekazywania 1% podatku organizacjom pożytku publicznego

Nowe przepisy uwzględniają możliwość przekazania 1% podatku również w sytuacji, gdy podatnik złoży korektę zeznania podatkowego najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy od upływu terminu przewidzianego dla składania zeznań podatkowych (nowy art. 45c ustawy o PDOF).

- Nowa skala podatkowa w 2009 r.

Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje nowa (korzystniejsza dla podatników) skala podatkowa z dwoma stawkami:

- 18% w stosunku do dochodu, który nie przekroczy kwoty 85.528 zł oraz

- 32% w stosunku do dochodu, który przekroczy kwotę 85.528 zł.

Podatek w pierwszym przedziale skali podatkowej jest przy tym pomniejszany o 556 zł

02 gr (w skali roku). Dla osób, które opłacają podatek dochodowy na zasadach ogólnych według skali podatkowej, kwota dochodu wolna od opodatkowania w 2009 r. wynosi zatem 3.089 zł, a po uwzględnieniu zasad zaokrąglania 3.091 zł.

Nowa skala podatkowa została określona przez ustawę nowelizującą z dnia 16 listopada 2006 r. (Dz. U. nr 217, poz. 1588) i ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2009 r. Zmiana skali ma znaczenie również przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku podatkowego.

Dla przykładu: Obliczając zaliczkę na podatek dochodowy od przychodów wypłaconych (lub postawionych do dyspozycji) pracownikowi w styczniu 2009 r., pracodawca powinien zastosować stawkę 18% (a nie jak dotychczas 19%), nawet wówczas, gdy wypłata ta dotyczy wynagrodzeń za pracę w grudniu 2008 r.

Trzeba przy tym zauważyć, że kwota, o którą zmniejsza się zaliczkę na podatek dochodowy (stanowiąca 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej), w 2009 r. wynosi 46 zł 33 gr miesięcznie.

Natomiast bez zmian w 2009 r. pozostają pracownicze koszty uzyskania przychodów.

• Inne ważne zmiany, które mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2009 r.

Ulga na dzieci

Od 1 stycznia 2009 r. z ulgi na dzieci będą mogli korzystać nie tylko rodzice, lecz także opiekunowie prawni dziecka oraz osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej.

Zmieni się również mechanizm obliczania tej ulgi. Mianowicie będzie ona obliczana proporcjonalnie do okresu, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego albo rodziny zastępczej.

Za każdy miesiąc wychowywania dziecka będzie można odliczyć od podatku 92 zł 67 gr.

Zatem w skali całego 2009 r. kwota ulgi na dziecko wyniesie 1.112 zł 04 gr.

Wynika to z postanowień art. 27f ustawy o PDOF, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.

Poczynając od rozliczenia podatku dochodowego za 2009 r., aby skorzystać z ulgi na dzieci, trzeba będzie złożyć zeznanie podatkowe. Została bowiem zlikwidowana możliwość rozliczenia tej ulgi za pośrednictwem płatnika (pracodawcy lub organu rentowego).

Podobnie jak dotychczas, z ulgi na dzieci w 2009 r. będą mogli korzystać tylko podatnicy, którzy są opodatkowani na zasadach ogólnych według skali podatkowej.

Nowe zwolnienie dochodu ze sprzedaży nieruchomości

Od 1 stycznia 2009 r. zostaje uchylona tzw. ulga meldunkowa, która zwalnia od podatku dochodowego przychody uzyskane z odpłatnego zbycia budynku mieszkalnego lub mieszkania, pod warunkiem, że podatnik był tam zameldowany na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia (dotychczasowy pkt 126 w ust. 1 art. 21 ustawy o PDOF). Ulga ta będzie jednak miała jeszcze zastosowanie, na dotychczasowych zasadach, przy sprzedaży nieruchomości nabytych lub wybudowanych (oddanych do użytkowania) w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. (art. 8 ustawy nowelizującej z 6 listopada 2008 r.).

Jednocześnie ustawodawca wprowadził nowe zwolnienie od podatku (pkt 131 w ust. 1 art. 21 ustawy o PDOF). Przepis ten zwalnia od podatku dochód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e ustawy o PDOF, jeżeli w okresie 2 lat od dnia zbycia podatnik przeznaczy uzyskany przychód na wskazane w art. 21 ust. 25 ustawy o PDOF własne cele mieszkaniowe, do których między innymi zalicza się zakup domu lub mieszkania, zakup gruntu pod budowę budynku mieszkalnego, remont lub rozbudowę własnego budynku mieszkalnego (w tym również położonego w innym kraju UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego bądź w Szwajcarii), spłatę kredytu oraz odsetek od kredytu zaciągniętego na wybudowanie zbywanej nieruchomości.

Należy przy tym zwrócić uwagę na określony w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PDOF szczegółowy mechanizm obliczania dochodu zwolnionego od podatku.

Nieodpłatne udostępnienie nieruchomości - bez przychodu u użyczającego

Osoby nieodpłatnie udostępniające nieruchomości do używania innym osobom, od 1 stycznia 2009 r. nie będą już obowiązane do ustalania "wirtualnego" przychodu, w wysokości odpowiadającej wartości rynkowej czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy tej nieruchomości. Zostały bowiem uchylone przepisy pkt 5 w art. 10 ust. 1 i art. 16 ustawy o PDOF.

Odpisów amortyzacyjnych od nieruchomości oddanych do nieodpłatnego używania nie można jednak zaliczać do kosztów uzyskania przychodów - za miesiące, w których były oddane do nieodpłatnego używania (art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c) ustawy o PDOF, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.).

Koszty uzyskania przychodów u przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2009 r. przedsiębiorcy mają możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych w ujęciu memoriałowym:

1) wynagrodzeń i innych przychodów pracowników z tytułu stosunku pracy oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakład pracy - pod warunkiem, że należności te zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony,

2) składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez płatnika, składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - pod warunkiem, że składki te zostaną opłacone:

a) z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu, za który są należne - w terminie wynikającym z odrębnych przepisów,

b) z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu następnym, w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony - nie później niż do 15 dnia tego miesiąca.

Wynika to z art. 22 ust. 6ba i 6bb oraz art. 23 ust. 1 pkt 55, 55a i ust. 3d ustawy o PDOF, które będą miały zastosowanie do uzyskanych dochodów (poniesionej straty) od 1 stycznia 2009 r.

Ponadto, od 1 stycznia 2009 r. do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczyć:

1) wydatki na spłatę pożyczki (kredytu) w przypadku, gdy pożyczka (kredyt) była waloryzowana kursem waluty obcej, jeżeli:

• pożyczkobiorca (kredytobiorca) w związku ze spłatą pożyczki (kredytu) zwraca kwotę kapitału większą niż kwota otrzymanej pożyczki (kredytu) - w wysokości różnicy pomiędzy kwotą zwrotu kapitału a kwotą otrzymanej pożyczki (kredytu),
• pożyczkodawca (kredytodawca) otrzymuje środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wysokości niższej od kwoty udzielonej pożyczki (kredytu) - w wysokości różnicy pomiędzy kwotą udzielonej pożyczki (kredytu) a kwotą zwróconego kapitału (art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o PDOF),

2) koszty wytworzenia lub cenę nabycia artykułów spożywczych (z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%), przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje (art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PDOF),

3) koszty zaniechanych inwestycji - w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji (art. 22 ust. 5e ustawy o PDOF; jednocześnie został uchylony pkt 35 w art. 23 ust. 1 tej ustawy).

Katalog wydatków, których nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów od 1 stycznia 2009 r. został natomiast uzupełniony o: poniesione wydatki oraz wartość przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy (nowy pkt 61 w art. 23 ust. 1 ustawy o PDOF).

Trzeba też wspomnieć, że od 1 stycznia 2009 r. tzw. odsetki amortyzacyjne są naliczane według stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych obowiązującej w dniu zaliczenia składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (art. 22e ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOF).

Ryczałt ewidencjonowany

Przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, zachowają prawo do opodatkowania w tej formie do końca roku podatkowego - bez względu na wysokość przychodu uzyskanego w trakcie tego roku.

Został bowiem uchylony ust. 6 w art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Przekształcenie spółki prawa handlowego w spółkę osobową

Kwestia konsekwencji podatkowych związanych z przekształceniem spółki kapitałowej w spółkę osobową jest przyczyną wielu sporów interpretacyjnych z organami podatkowymi. Problem ten rozstrzygnął ustawodawca (na niekorzyść podatników), jednoznacznie wskazując, że od 1 stycznia 2009 r. wartość niepodzielonych zysków w spółce kapitałowej, w przypadku przekształcenia tej spółki w spółkę osobową (np. w spółkę jawną) zalicza się do przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Przychód ten określa się na dzień przekształcenia spółki. Tak stanowi nowy pkt 8 w art. 24 ust. 5 ustawy o PDOF.

W konsekwencji omawiany przychód podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 19% (art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOF).

Do poboru zryczałtowanego podatku obowiązana jest - jako płatnik - spółka powstała w wyniku przekształcenia. Przy czym podatnik, który uzyskał omawiany przychód, powinien wpłacić płatnikowi (tj. spółce powstałej w wyniku przekształcenia) kwotę należnego zryczałtowanego podatku, przed określonym przez ustawodawcę terminem przekazania tego podatku do urzędu skarbowego (art. 41 ust. 4c i 8 ustawy o PDOF, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.).

Ryczałt od niewielkich przychodów z działalności wykonywanej osobiście

Od 1 stycznia 2009 r. przychody z działalności wykonywanej osobiście, w zakresie określonym w art. 13 pkt 2 i 5-9 ustawy o PDOF (między innymi z tytułu umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego, uprawiania sportu, powołania do składu: zarządu, rady nadzorczej, komisji lub innego organu stanowiącego osoby prawnej), których wysokość, zgodnie z umową zawartą z osobą niebędącą pracownikiem płatnika, z tego samego tytułu, nie przekracza miesięcznie kwoty 200 zł, podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 18% przychodu (nowy pkt 5a w art. 30 ust. 1 ustawy o PDOF).

Obowiązek poboru zryczałtowanego podatku dochodowego ciąży na płatniku, np. firmie będącej zleceniodawcą (art. 41 ust. 4 ustawy o PDOF, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.).

Zryczałtowany podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty jego uzyskania oraz o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne.

Od obliczonej kwoty zryczałtowanego podatku nie można z kolei odliczyć składki potrąconej przez płatnika na ubezpieczenie zdrowotne.

Przychodów opodatkowanych w formie ryczałtu podatnik nie wykazuje w rocznym zeznaniu podatkowym.

Przykład

Pan Marek jest członkiem rady nadzorczej spółki z o.o. "ABC". Z tytułu udziału w posiedzeniach rady nadzorczej tej spółki, pan Marek otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 200 zł.

Ponieważ pan Marek nie jest pracownikiem spółki "ABC", to przy wypłacie w styczniu 2009 r. wynagrodzenia za udział w posiedzeniach rady nadzorczej, spółka (jako płatnik) powinna potrącić zryczałtowany podatek dochodowy w kwocie 36 zł (18% od 200 zł).

Przeliczanie na złote przychodów uzyskanych w walutach obcych

W 2009 r. przychody w walutach obcych (z wyjątkiem przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów z kapitałów pieniężnych określonych w art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 ustawy o PDOF), co do zasady, przelicza się na złote według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik, i mających zastosowanie przy kupnie walut.

Jeżeli jednak bank, z którego usług korzysta podatnik, stosuje różne kursy walut obcych i nie jest możliwe zastosowanie kursu, o którym mowa wyżej lub bank nie ogłasza kursu walut - do przeliczenia przychodu uzyskanego przez podatnika na złote stosuje się kurs średni walut obcych ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Również w przypadku, gdy podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Wynika to z art. 11 ust. 3 i 4 ustawy o PDOF, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.

Zasady te mają zastosowanie odpowiednio do przeliczenia na złote wyrażonych w walutach obcych kwot uprawniających do odliczenia od dochodu, podstawy obliczenia podatku i obniżenia podatku, a także do przeliczenia na złote podatku wyrażonego w walutach obcych (znowelizowany art. 11a ustawy o PDOF).

Uzyskane w walutach obcych przychody z kapitałów pieniężnych określonych w art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 ustawy o PDOF (m.in. z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych, z realizacji praw z papierów wartościowych, z objęcia - w zamian za aport - udziałów w spółce mającej osobowość prawną, z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych), od 1 stycznia 2009 r. przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (nowy ust. 4 w art. 17 ustawy o PDOF).

1.2. Zmiany wprowadzone do ustawy o PDOP

Wprowadzone zmiany do ustawy o PDOP w większości przypadków dotyczą sposobu ustalania i opodatkowania dochodu uzyskiwanego przez podatników począwszy od 1 stycznia 2009 r. (art. 14 ustawy zmieniającej). Jednakże ci podatnicy, u których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy i rozpoczyna się przed 1 stycznia 2009 r., stosować będą do końca tego roku podatkowego przepisy ustawy o PDOP w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2008 r. (art. 9 ustawy zmieniającej).

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. wprowadza w opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych następujące zmiany merytoryczne:

1. Wskazanie podatkowych skutków, jakie przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową pociąga za sobą u wspólników przekształcanej spółki.

2. Określenie prawa do korekty przez podatnika zapłaconego podatku od dochodu uzyskanego w następstwie transakcji z podmiotem powiązanym, w przypadkach, kiedy administracja właściwa dla podmiotu powiązanego dokona wyceny przedmiotu transakcji w wysokości innej niż przyjęta przez podatników.

3. Wprowadzenie zasad określania wysokości przychodów i kosztów uzyskania przychodów w przypadku zawarcia umowy pożyczki (kredytu) zawierającej klauzulę waloryzacyjną.

4. Eliminacja przepisów nakazujących określanie przychodów u podmiotu udostępniającego nieruchomość lub jej część nieodpłatnie do używania innym osobom prawnym i fizycznym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej.

5. Wskazanie zasad ustalania podatkowego rozliczania kosztów zaniechanych inwestycji.

6. Zmiana zasad przypisywania wydatków związanych z wypłacanymi wynagrodzeniami i innymi świadczeniami oraz z należnościami pochodnymi od tych wypłat, do określonych okresów rozliczeniowych.

7. Wprowadzenie zasady nieuznawania za podatkowe koszty wydatków wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

8. Możliwość ujawnienia dla celów podatkowej amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych.

9. Zmiana zasad określania odsetek za zwłokę w przypadku, kiedy środek trwały lub wartość niematerialna albo prawna o przewidywanym okresie używania krótszym niż rok będą przez podatnika wykorzystywane przez okres przekraczający 12 miesięcy.

10. Poszerzenie zakresu podmiotów objętych zwolnieniami przedmiotowymi określonymi w art. 17 ust. 1 ustawy o PDOP.

11. Zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów podmiotów zagranicznych z tytułu dyskonta oraz z tytułu odsetek od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochodów uzyskanych przez te podmioty z odpłatnego zbycia tych obligacji.

12. Zmiana zasad ustalania wartości darowizn przekazywanych innym podmiotom, a także poszerzenie zakresu darowizn podlegających zaliczeniu do podatkowych kosztów.

13. Zakwalifikowanie do pomocy "de minimis" odroczenia w zapłacie podatku dochodowego, jakie przepisy ustawy o PDOP przewidują dla małych podatników rozpoczynających działalność gospodarczą.

14. Zmiany w zasadach odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy.

Nowe uregulowania będziemy szczegółowo omawiać w kolejnych numerach Biuletynu Informacyjnego.

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 35 z dnia 2008-12-10