Kto płaci podatek od darowizny mieszkania i czy można go uniknąć?

Tak jak w przypadku wszystkich przedmiotów wymienionych w ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, obowiązek zapłaty podatku od darowizny mieszkania należy do obdarowanego. Zwykle jednak w celu przekazania wsparcia darczyńca i obdarowany sporządzają umowę cywilną. W przypadku przepisania mieszkania sprawa wygląda inaczej.

Większość darowizn nie wymaga specjalnych umów, jednak przekazanie mieszkania jest wyjątkiem. Darowizna mieszkania wymaga sporządzenia umowy notarialnej. Udział notariusza zwalnia strony z obowiązku informowania o darowiźnie urzędu skarbowego, zrobi to za nie urzędnik. Nie zapłaci on jednak podatku od przepisania mieszkania.

Czytaj również: Jak rozliczyć PIT 2022/2023 za wynajem mieszkania? Ostatni taki rok

Ten przykry obowiązek spoczywa po stronie obdarowanego, który powinien samodzielnie obliczyć należną kwotę i w ciągu miesiąca od otrzymania mieszkania złożyć w urzędzie skarbowym oświadczenie SD-3. Ile musimy odprowadzić od przepisania nieruchomości?

Ustawa o podatku od spadków i darowizn wyróżnia 3 grupy podatkowe, które różnią się wysokością podatku i kwoty od niego zwolnionej. 

• grupa I — małżonkowie, najbliżsi wstępni i zstępni (rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki), ojczym oraz macocha. Do grupy I zaliczają się również pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo i teściowie. Kwota wolna od podatku wynosi 10 434 zł.
  
  - jeżeli nadwyżka ponad kwotę wolną wynosi do 11 128 zł, podatek wynosi 3 proc.;
  - jeżeli nadwyżka wynosi od 11 128 do 22 256 zł, podatek wynosi 333 zł 90 gr i 5 proc. od nadwyżki;
  - jeżeli nadwyżka wynosi ponad 22 256 zł, podatek wynosi 890 zł 30 gr i 7 proc. od nadwyżki.
  
  
• grupa II — dalsza rodzina, czyli rodzeństwo rodziców, zstępni rodzeństwa, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków i małżonkowie innych zstępnych. Kwota wolna od podatku wynosi 7878 zł.
  
  - jeżeli nadwyżka ponad kwotę wolną wynosi do 11 128 zł, podatek wynosi 7 proc.;
  - jeżeli nadwyżka wynosi od 11 128 do 22 256 zł, podatek wynosi 779 zł i 9 proc. od nadwyżki;
  - jeżeli nadwyżka wynosi ponad 22 256 zł, podatek wynosi 1 780,60 zł i 12 proc. od nadwyżki.
  
  
• grupa III — obejmuje innych nabywców (obdarowanych). Kwota wolna wynosi wtedy 5308 zł.
  
  - jeżeli nadwyżka ponad kwotę wolną wynosi do 11 128 zł, podatek wynosi 12 proc.;
  - jeżeli nadwyżka wynosi od 11 128 do 22 256 zł, podatek wynosi 1 335 zł 40 gr i 16 proc. od nadwyżki;
  - jeżeli nadwyżka wynosi ponad 22 256 zł, podatek wynosi 3 115 zł 90 gr i 20 proc. od nadwyżki.

Pamiętajmy, że oprócz podatku od darowizny mieszkania trzeba też zapłacić notariuszowi. Kwota będzie zależała od wartości przepisanego mieszkania. Maksymalne stawki taksy notarialnej są określone przez odpowiednie rozporządzenie. 

W przypadku mieszkań o wartości między 60 000 a 1 000 000 zł opłata wyniesie 1 010 zł oraz 0,4 proc. od nadwyżki powyżej 60 000 zł. 

Jeżeli mieszkanie zostało wycenione między 1 a 2 miliony złotych, taksa będzie opiewać na 4 770 zł oraz 0,2 proc. od nadwyżki.

Powyżej 2 milionów będzie to już 6 770 zł oraz 0,25 proc. od nadwyżki, jednak nie więcej niż 10 000 zł. W przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami z I grupy podatkowej nie może to być więcej niż 7 500 zł.

Tak, prawo przewiduje sytuację, w której nie ma konieczności odprowadzania podatku od darowizny mieszkania, o ile wypełni się postawione warunki. Jakie?

W pierwszej grupie podatkowej można wyszczególnić „grupę zerową". Zaliczają się do niej mąż lub żona, zstępni (czyli dzieci, wnuki, prawnuki)  wstępni (czyli rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha. W myśl ustawy, jeżeli obdarowana zostaje osoba pozostająca w którejś z wyżej wymienionych relacji do darczyńcy, wtedy istnieje możliwość całkowitego zwolnienia z podatku.

Sprawdź też: Podatek od wesel. Nowe przepisy namieszają w rozliczeniach z fiskusem

Kolejnym warunkiem jest sporządzenie aktu notarialnego potwierdzającego darowiznę (w przypadku mieszkań ten punkt, tak czy inaczej, musi zostać spełniony). Oprócz tego konieczne będzie jeszcze dostarczenie odpowiednich dokumentów w wymaganym terminie. Aby nie płacić podatku od darowizny mieszkania, w ciągu 6 miesięcy od jego nabycia, obdarowany musi zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego na specjalnie przeznaczonym do tego druku SD-Z2. 

Całkowite zwolnienie z podatku od przepisania mieszkania jest możliwe tylko przy wypełnieniu tych trzech warunków. Jeżeli spóźnimy się ze zgłoszeniem, będziemy musieli zapłacić podatek zgodnie z widełkami dla I grupy podatkowej.

Czytaj również:

PIT 36 czy PIT 37. Jakie zeznanie podatkowe złożyć w urzędzie skarbowym? 

Co można odliczyć w PIT w 2023 roku? Kiedy będzie zwrot z podatku?

Ceny węgla. Polacy wydali średnio 4445 zł, to wzrost o 49 proc. w porównaniu do ubiegłego sezonu