Pełnomocnik z urzędu w sporze podatnika z fiskusem
Podatnicy niezgadzający się z decyzjami fiskusa często rezygnują z dochodzenia słuszności swoich racji przed sądami administracyjnymi, ponieważ nie znają procedur sądowych, a nie stać ich na pomoc profesjonalisty. Zastępca procesowy może być jednak wyznaczony z urzędu. W razie potrzeby wolno ubiegać się o jego zmianę.
Sposób na koszty
Podatnicy powierzają zazwyczaj prowadzenie spraw przed sądami administracyjnymi - ze względu na złożoność takich sporów i ryzyko zapłaty sporych sum - adwokatom, radcom prawnym lub doradcom podatkowym. Brak funduszy na ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika nie zamyka drogi do dochodzenia słuszności swoich racji. Można wystąpić o wyznaczenie zastępcy procesowego z urzędu. Takie wsparcie uzyskuje się w ramach tzw. prawa pomocy.
Należy wyjaśnić, że prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym lub całkowitym. W pierwszym przypadku obejmuje ono albo zwolnienie od kosztów sądowych, albo ustanowienie adwokata, radcy prawnego czy doradcy podatkowego. W drugim - uzyskuje się obie te formy pomocy. Podsumowując, można ubiegać się tylko o ustanowienie zastępcy procesowego albo wnioskować zarówno o jego wyznaczenie, jak i zwolnienie z obowiązku pokrywania kosztów sądowych.
Wniosek o pomoc
Prawo pomocy jest przyznawane na wniosek zainteresowanego - złożony przed lub w trakcie postępowania. Wniosek trzeba sporządzić na urzędowym formularzu. Osoby fizyczne korzystają z druku oznaczonego symbolem PPF, a osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej wypełniają PPPr. Wniesienie wniosku nie wiąże się z opłatami sądowymi.
Druki PPF i PPPr są dostępne w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Inne druki.
Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania sądowoadministracyjnego z budżetu państwa. Rozwiązanie to stosuje się w przypadkach, w których zdobycie dostatecznych środków na zapewnienie sobie wsparcia profesjonalnego zastępcy procesowego jest obiektywnie niemożliwe. Wnioskodawca musi więc wskazać fakty uzasadniające zasadność przyznania prawa pomocy oraz opisać swój stan majątkowy, kondycję finansową, osiągane dochody, a jeżeli jest osobą fizyczną - przedstawia również sytuację rodzinną.
Sąd może zweryfikować złożone w tym zakresie oświadczenia. Jeżeli budzą one wątpliwości lub nie wystarczają do oceny rzeczywistych możliwości płatniczych, wnioskodawca jest wzywany do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jego sytuacji majątkowej, dochodów czy stanu rodzinnego. Dokumentami źródłowymi mogą być m.in. wyciągi z rachunków bankowych, odpisy zeznań podatkowych, dowody potwierdzające wysokość wydatków ponoszonych na bieżące utrzymanie.
Wybór pełnomocnika
Podatnik może we wniosku o przyznanie prawa pomocy wskazać z imienia i nazwiska osobę, która miałaby być jego zastępcą procesowym. Trzeba jednak pamiętać, że sąd rozstrzyga wyłącznie o zasadności ustanowienia pełnomocnika z urzędu, a nie decyduje, kto ma nim zostać. Wybór należy do korporacji zawodowej. Sąd, przyznając podatnikowi prawo pomocy w zakresie ustanowienia zastępcy procesowego z urzędu, zwraca się o wyznaczenie konkretnej osoby do okręgowej rady adwokackiej, rady okręgowej izby radców prawnych lub Krajowej Rady Doradców Podatkowych. Dana korporacja zawodowa może natomiast wziąć pod uwagę prośbę wnioskodawcy o wyznaczenie rekomendowanego przez niego adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego. Czyni to jednak w porozumieniu z tą osobą.
Ustanowienie adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego w ramach prawa pomocy jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa. Stanowi tak art. 244 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zastępca procesowy ustanowiony z urzędu ma jednak prawo i obowiązek występować w imieniu podatnika od momentu zawiadomienia go o wyznaczeniu do pełnienia tej funkcji. Jest przy tym zobligowany z należytą starannością podejmować wszelkie działania mające na celu ochronę jego interesów.
Fakt, że zastępca procesowy został ustanowiony z urzędu, nie wyklucza jego zmiany. Decyzję w tym zakresie podejmuje odpowiednia korporacja zawodowa. Sąd nie ma uprawnień, aby oceniać sposób reprezentacji i współpracy pełnomocnika z podatnikiem. Podatnik, który ma zastrzeżenia do poziomu usług świadczonych przez przyznanego mu zastępcę procesowego i chce wyznaczenia innego, powinien zwrócić się do okręgowej rady adwokackiej, rady okręgowej izby radców prawnych lub Krajowej Rady Doradców Podatkowych.
|
Zmiany w zakresie przyznawania prawa pomocy Odciążenie sędziów - sprawy związane z prawem pomocy będą rozpatrywane, co do zasady, przez referendarzy sądowych (obecnie jest to opcja fakultatywna), a jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach przez sąd. Wynagrodzenie pełnomocnika - sąd będzie mógł w uzasadnionych przypadkach obniżyć wynagrodzenie standardowo przysługujące zastępcy procesowemu wyznaczonemu z urzędu; będzie to miało zastosowanie w sytuacjach, gdy wkład pracy pełnomocnika będzie niewspółmiernie niski do wysokości przewidzianego honorarium. Usprawnienie procesu wyznaczania zastępcy procesowego z urzędu - korporacja zawodowa (okręgowa rada adwokacka, rada okręgowej izby radców prawnych lub Krajowa Rada Doradców Podatkowych) na wyznaczenie pełnomocnika będzie miała 14 dni od dnia otrzymania postanowienia o przyznaniu prawa pomocy, a o wyborze będzie musiała niezwłocznie zawiadomić pełnomocnika oraz sąd. Nowe druki wniosków - mają funkcjonować nowe formularze wniosków o przyznanie prawa pomocy (nie zostały jeszcze ogłoszone). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 54 (1199) z dnia 2015-07-06