Przeniesienie prawa własności wynalazku a koszty uzyskania przychodu

Wątpliwości budzi jednak kwestia możliwości zakwalifikowania przychodu z tytułu zawarcia umowy przeniesienia całości praw do wynalazku, który nie został zgłoszony do Urzędu Patentowego i nie posiada prawa ochronnego jako przychodu z praw majątkowych oraz zastosowania w związku z tym kosztów uzyskania przychodów z tytułu zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, w wysokości 50% uzyskanego przychodu zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.; dalej jako: "ustawa o PIT") wyrażono zasadę powszechności opodatkowania zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W myśl art. 18 ustawy o PIT, za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Zgodnie z tym przepisem wynagrodzenie wypłacone twórcom z tytułu praw autorskich, w tym również z przeniesienia prawa własności tych praw, z reguły będzie stanowiło dla tych osób przychody z praw autorskich. Należy jednak podkreślić, że wyliczenie zawarte w art. 18 ustawy o PIT ma charakter otwarty, o czym świadczy użyte przez ustawodawcę sformułowanie "w szczególności". Jednocześnie treść tego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zarówno przychody z wykonania tych praw, jak również z ich sprzedaży lub zamiany.

Natomiast stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Zgodnie z treścią art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o PIT koszty uzyskania przychodów z tytułu zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego - w wysokości 50% uzyskanego przychodu. Jednak jak zauważa Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 2 marca 2011, o sygn. IPPB2/415-975/10-4/AS: "wymieniona w tym przepisie 50% stawka kosztów uzyskania przychodów odnosi się jedynie do tych sytuacji, w których wypłata wynagrodzenia twórcy wiąże się z zawarciem umowy przenoszącej prawo własności wynalazku, nie zaś do wynagrodzenia za korzystanie z tego wynalazku przez przedsiębiorcę.".

Należy podkreślić, że uregulowania dotyczące kosztów uzyskania przychodów przysługujących twórcom projektów wynalazczych zawarte w ustawie o PIT należy rozpatrywać w kontekście przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t. j. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.; dalej jako: "Ustawa Prawo własności przemysłowej"), określających między innymi zasady, na jakich przedsiębiorcy mogą przyjmować projekty racjonalizatorskie i wynagradzać ich twórców. Odnosząc się do treści art. 20 ustawy Prawo własności przemysłowej należy stwierdzić, iż twórca wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego uprawniony do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji może przenieść to prawo nieodpłatnie lub za uzgodnioną zapłatą na rzecz przedsiębiorcy albo przekazać mu wynalazek, wzór użytkowy albo wzór przemysłowy do korzystania.

Według Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie przepis art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o PIT odnosi się do tych sytuacji, w których wypłata wynagrodzenia twórcy projektu wynalazczego wiąże się z zawarciem umowy przenoszącej prawo własności tego projektu. Wtedy to, zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu, przysługują koszty uzyskania przychodów z tytułu zapłaty za przeniesienie prawa własności projektu wynalazczego, topografii, układu scalonego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego przez pierwszego właściciela - w wysokości 50% uzyskanego przychodu. Jak podkreślił organ podatkowy: "Omawiany przepis ma zatem jedynie zastosowanie w przypadkach przeniesienia prawa własności wynalazku (art. 20 ustawy Prawo własności przemysłowej), nie ma zaś do wynagrodzenia za korzystanie z tego wynalazku przez przedsiębiorcę (art. 22 ust. 1 omawianej ustawy). Wynagrodzenie za korzystanie z tego wynalazku wypłacane jest bowiem zgodnie z art. 22 ust. 1 ww. ustawy, jako wynagrodzenie za korzystanie z wynalazku.".

W świetle powyższych przepisów należy stwierdzić, iż w sytuacji gdy podatnik spełnił przesłanki wynalazku zdefiniowane w ustawie Prawo własności przemysłowej, a tym samym uzyskał przychody z projektów wynalazczych, a następnie w ramach zawartej umowy przeniósł na przedsiębiorcę prawo do wynalazku należy uznać, iż przedmiotowa należność stanowi przychód z praw majątkowych na podstawie art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast, jeśli podatnik nie uzyskał patentu na projekt wynalazku, norma przepisu art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy prawo własności przemysłowej nie może mieć zastosowania do omawianego wynagrodzenia, bowiem nie mógł przenieść na przedsiębiorcę praw, których w istocie nie posiadał.

Marcin Parulski

Konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie