Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. Zasadą osobowych spółek handlowych jest zasada równości, w związku z tym także w art. 51 § 1 ustawodawca przyjął, że każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Przepis ten ma jednak charakter dyspozytywny. Zatem w umowie spółki wspólnicy spółki jawnej mogą przyjąć inną zasadę i przyznać zróżnicowane prawa wspólnikom spółki jawnej do udziału w zyskach i stratach. Należy przy tym podkreślić, że owe zróżnicowane prawa nie muszą być uzależnione od rodzaju i wartości wkładu (K. Kruczalak, Prawo handlowe, Warszawa 1996-2006 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis).
W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jednolity: Dz. U. 2007 r. Nr 68 poz. 450) podatkowi podlegają umowy spółki oraz zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W przypadku umowy spółki osobowej za zmianę umowy uważa się wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Jeżeli wspólnicy nie planują zmiany swoich udziałów kapitałowych, a jedynie zmianę podziału zysków i strat - nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.
Na mocy art. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 14 poz. 176, zwana dalej ustawa o PIT) przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Oznacza to, że spółka niemająca osobowości prawnej nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych (nie jest ona także podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych). Podatnikami są poszczególni wspólnicy tej spółki. Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną określa się u każdego podatnika proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Tak samo rozlicza się koszty uzyskania przychodów, wydatki niestanowiące kosztów, straty, a także ulgi podatkowe związane z prowadzoną w formie spółki działalnością.
Oznacza to, że dokonując zmiany udziałów w zyskach i stratach, wspólnicy będą musieli zmienić sposób rozliczeń podatkowych, zgodnie z nowymi proporcjami.
Marcin Parulski, konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.
