Wakacyjne zarobki dziecka i podatek rodziców
Lato kojarzone z okresem wypoczynku, dla młodzieży jest coraz częściej czasem aktywności zarobkowej. Zaradność pełnoletniego dziecka może być dla jego rodziców powodem do dumy, jednak zarobki pociechy mogą mieć wpływ na prawo do skorzystania przez rodziców z określonych przywilejów podatkowych.
Sposób opodatkowania i ulga
O prawie podatnika do rozliczenia w charakterze samotnego rodzica oraz prawie do skorzystania z tzw. ulgi na dzieci decydują przychody pełnoletniego uczącego się dziecka.
Z przepisów art. 6 ust. 4 ustawy o pdof wynika, że jako osoba samotnie wychowująca dzieci (dziecko) może się rozliczyć rodzic lub opiekun prawny, podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, a on w roku podatkowym samotnie wychowuje m.in. dzieci, które łącznie spełniają następujące warunki:
- nie ukończyły 25. roku życia,
- uczą się w szkołach lub studiują - bez względu na to, czy dziecko uczy się lub studiuje w kraju czy za granicą,
- w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o pdof w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3.089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.
Przywilej skorzystania z tego sposobu rocznego rozliczenia podatku przysługuje podatnikowi, który w zeznaniu podatkowym zawnioskuje o opodatkowanie w ten uprzywilejowany sposób. Ponadto w roku podatkowym, w którym podatnik chce skorzystać z preferencji, do niego ani do dziecka nie mogą mieć zastosowania przepisy o podatku liniowym (art. 30c ustawy o pdof), ryczałcie ewidencjonowanym (za wyjątkiem, gdy dotyczy on tzw. prywatnego najmu), karcie podatkowej, podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.
Natomiast możliwość skorzystania z tzw. ulgi prorodzinnej przysługuje m.in. podatnikom utrzymującym pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o pdof, w związku z wykonywaniem przez nich obowiązku alimentacyjnego, o ile spełniają wszystkie pozostałe, określone w art. 27f ustawy o pdof, warunki do skorzystania z tego odliczenia.
Z przywołanych przepisów wynika, że nie tylko preferencyjne opodatkowanie, ale również odliczenie ulgi na dziecko przez uprawnionego podatnika jest możliwe wówczas, gdy dochody - ale tylko te opodatkowane według skali podatkowej i dochody z niektórych kapitałów pieniężnych - uzyskane przez uczące się lub studiujące pełnoletnie dziecko, łącznie nie przekraczają kwoty 3.089 zł. To powoduje, że dochody opodatkowane na podstawie przepisów określonych w ustawie o pdof, ale na innych zasadach niż wskazane w art. 27, 30b oraz 30c, nie wpływają na prawo podatnika do omawianych przywilejów. Dotyczy to przychodów m.in. z tzw. drobnych zleceń, do opodatkowania których ma zastosowanie zryczałtowany podatek dochodowy według reguł wynikających z w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o pdof. Tym samym u studenta, który zarobkuje zarówno w okresie wakacyjnym jak i poza nim, zawieranie w tym celu wyłącznie umów na drobne zlecenia, w praktyce jest sposobem na zarobkowanie bez ograniczeń kwotowych niepozbawiające rodziców bądź opiekunów prawnych prawa do omówionych preferencji.
Limit dochodu dziecka
Aby sprawdzić, czy dochody pełnoletniego uczącego się dziecka decydujące o omawianych preferencjach, mieszczą się w ustawowym limicie, jego przychody należy pomniejszyć wyłącznie o koszty uzyskania przychodów. Takie stanowisko prezentują organy podatkowe od wielu lat. Według nich nie można pomniejszać tych przychodów o ewentualne składki na ubezpieczenia społeczne, jeżeli zostały potrącone przez płatnika - tak jak ma to miejsce w przypadku studentów poniżej 25. roku życia zatrudnianych na umowę o pracę. Taki sposób określania omawianego dochodu potwierdziło Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 23 grudnia 2015 r. stanowiącym odpowiedź na pytanie naszego Wydawnictwa, taką samą wykładnię można znaleźć w większości wyroków wydawanych przez sądy administracyjne.
Co równie ważne w dochodach dziecka pełnoletniego decydujących o prawie rodziców do odliczenia od podatku dochodowego tzw. ulgi prorodzinnej, należy uwzględniać, oprócz krajowych, również jego zagraniczne zarobki. Dla uwzględniania ich w omawianym limicie nie ma znaczenia to, czy w Polsce podlegają one opodatkowaniu, czy też są z niego zwolnione (np. na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof, który wejdzie w życie 1 sierpnia br., dotyczącego osób do 26. roku życia). Jeżeli jednak zarobkujące dziecko było za granicą zatrudnione na umowę o pracę, wówczas dochód zagraniczny na potrzeby ulgi stanowi różnica pomiędzy uzyskanym przychodem pomniejszonym o 30% diety dla podróży służbowej na terenie tego kraju (za każdy dzień pobytu za granicą, w którym pozostawało ono w stosunku pracy) a przysługującymi kosztami uzyskania tego przychodu.
Bez ulgi przy dwójce dzieci
W praktyce może się zdarzyć, że rodzice posiadający dwoje dzieci, z których jedno uczące się i pełnoletnie uzyska w danym roku podatkowym zarobki warunkujące prawo do tzw. ulgi na dzieci przekraczające wysokość ustawowego limitu, nie odliczą od podatku tej ulgi na żadne z nich. Stanie się tak, jeżeli zarobki rodziców w tym samym roku podatkowym przekroczą łącznie kwotę 112.000 zł.
Co prawda w takim przypadku brak prawa do zastosowania przedmiotowego odliczenia w odniesieniu do drugiego dziecka, czy to małoletniego czy też pełnoletniego, nie wynika wprost z przepisów ustawy o pdof. Jednak organy podatkowe utrzymują, że określając liczbę dzieci, w stosunku do których podatnik wykonywał władzę rodzicielską lub wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego oraz wysokość kwoty przysługującego odliczenia, należy brać pod uwagę tylko te dzieci, które spełniają kryteria do zastosowania ulgi.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 60 (1622) z dnia 2019-07-29