Zbycie przedsiębiorstwa a podatek od towarów i usług

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., dalej "ustawa o VAT"), opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się natomiast przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ustawy o VAT). Stosownie do art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów tej ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Mimo iż zbycie przedsiębiorstwa formalnie spełnia warunki dostawy towarów (następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a przedsiębiorstwo, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT stanowi towar) ustawodawca zdecydował się na całkowite wyłączenie tego rodzaju transakcji spod opodatkowania.

Podatnicy często mają wątpliwości czy dokonywana przez nich "dostawa" (najczęściej przybierająca postać aportu) jest dostawą przedsiębiorstwa i tym samym nie podlega opodatkowaniu. Pewnych wskazówek w tej mierze dostarczają liczne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane z upoważnienia Ministra Finansów. Warto w tym miejscu odwołać się do jednej z nowszych interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w dniu 11 maja 2010 r. (znak ITPP2/443-164a/10/RS), w której organ wyjaśnił, w jakich sytuacjach podatnicy nie będą zobowiązani do zapłaty podatku VAT.

We wspomnianej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy uznał za nieprawidłowe stanowisko podatnika, który przenosił własność składników materialnych w postaci nieruchomości i ruchomości i chciał skorzystać z wyłączenia spod opodatkowania zawartego w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Organ podatkowy wyjaśnił, że skorzystanie z w/w wyłączenia nie jest możliwe z uwagi na fakt, iż przedmiotem transakcji nie było ani przedsiębiorstwo ani jego zorganizowana część.

Zgodnie z art. 2 pkt 27e ustawy o VAT pod pojęciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa należy rozumieć organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. W interpretacji podkreślono, że o zorganizowanej części przedsiębiorstwa można mówić tylko wtedy, gdy spełnione są łącznie wszystkie przesłanki tj.:

- istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania,

- zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie,

- składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych,

- zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. przy czym w doktrynie zwraca się uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na podstawie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze.

Wyodrębnienie finansowe nie oznacza natomiast samodzielności finansowej, ale sytuację, w której poprzez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku o interpretację podatnik dokonywał zbycia stacji paliw wraz z funkcjonującym obok niej barem i hotelem. Stacja nie stanowiła jednostki samobilansującej się i była rozliczana w ramach całego przedsiębiorstwa. Nie posiadała również samodzielnej koncesji na sprzedaż paliw oraz prawa do samodzielnego dysponowania znakiem firmowym.

Organ podatkowy stwierdził zatem, że w oparciu o informacje przedstawione we wniosku o interpretację przedmiotem zbycia były wyłącznie składniki materialne w postaci nieruchomości i ruchomości. Nie można więc uznać, że przedmiotem dostawy w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy o VAT była zorganizowana część przedsiębiorstwa, gdyż musi ona obejmować również składniki niematerialne, w tym zobowiązania, a nie wyłącznie zespół składników materialnych.

Wobec powyższego należało uznać, że do opisanej czynności nie ma zastosowania wyłączenie zawarte w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji w świetle przepisów ustawy o VAT opisana transakcja stanowić będzie podlegającą opodatkowaniu dostawę towarów (nieruchomości i ruchomości), o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Z powołanych wyżej przepisów ustawy o VAT i interpretacji organu podatkowego wynika, iż samo przeniesienie składników materialnych nie może być uznane za zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i tym samym nie korzysta ze zwolnienia z zapłaty podatku VAT. Aby można było uznać daną transakcję za podlegającą zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT oprócz przeniesienia składników materialnych takich jak nieruchomości i rzeczy ruchome musi wystąpić także przeniesienie składników niematerialnych, w tym zobowiązań.

Jarosław Włoch

Aplikant radcowski, konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

-----

^{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}