Serwis "The Moscow Times" zauważa, że wcześniej o narastającym kryzysie zdrowia psychicznego wśród rosyjskich żołnierzy walczących na wojnie w Ukrainie pisały niezależne media. Obecnie skalę problemu coraz pełniej ilustrują badania publikowane przez rosyjskich naukowców.
Wojna w Ukrainie odciska coraz silniejsze piętno na rosyjskich żołnierzach
Jedno z takich badań przeprowadził zespół 16 psychiatrów i badaczy z dziedzin nauk medycznych. Objęło ono 140 żołnierzy leczonych w Moskiewskim Szpitalu Psychiatrycznym nr 1 w latach 2023-2024. Średnia wieku badanych wynosiła 34 lata. Część z nich walczyła w Donbasie na wschodzie Ukrainy na długo przed tym, zanim Kreml rozpoczął pełnoskalową inwazję na swojego sąsiada w lutym 2022 r.
U około połowy uczestników badania po przyjęciu na oddział zdiagnozowano PTSD (czyli zespół stresu pourazowego). Najczęstszym objawem, zgłaszanym przez ponad 70 proc. respondentów, były natrętne wspomnienia z pola walki. W momencie wypisu ze szpitala diagnozę wciąż posiadało 18,6 proc. żołnierzy - pozostałym postawiono nowe diagnozy, klasyfikując ich jako pacjentów cierpiących na organiczne zaburzenia psychiczne spowodowane urazami mózgu (26 proc.), zaburzenia afektywne (20 proc.), zaburzenia schizotypowe lub urojeniowe (15 proc.) lub zmagających się z uzależnieniem od alkoholu (10 proc.). Rzadziej diagnozowano u żołnierzy zaburzenia psychotyczne i adaptacyjne.
Najczęstszymi objawami współistniejącymi były: lęk (odczuwany przez 75 proc. leczonych żołnierzy), depresja (51 proc.) i bezsenność (48 proc.). Psychiatrzy odnotowali również u pacjentów zachowania polegające na poszukiwaniu uwagi, trudności w komunikacji z bliskimi i powszechne nadużywanie alkoholu.
Psychiatrzy zaczęli dodatkowo badać zachowania samobójcze wśród żołnierzy, którzy wrócili z wojny w Ukrainie. Badanie przeprowadzone w 2025 r. w Nowosybirsku - które objęło 130 wojskowych hospitalizowanych w miejskim Szpitalu Psychiatrycznym nr 3 w okresie od 2022 do 2024 r. - wykazało, że 24 proc. badanych (tj. 32 mężczyzn) zostało przyjętych na oddział po próbie samobójczej.
Te ostatnie zdarzały się najczęściej wśród żołnierzy, u których zdiagnozowano kliniczną postać PTSD albo zaburzenia przystosowawcze. Według badaczy, mobilizacja przeprowadzona przez Kreml jesienią 2022 r. zadziałała jako dodatkowy czynnik stresujący, w efekcie którego ryzyko samobójstwa u żołnierzy wzrosło ponad dwukrotnie.
Rosyjscy żołnierze stronią od pomocy psychologicznej
"The Moscow Times" zauważa, że rosyjscy żołnierze rzadko szukają pomocy psychologicznej na własną rękę - specjaliści wiążą tę niechęć z tradycyjnymi pojęciami męskości, powszechną nieufnością do rosyjskiego systemu opieki psychiatrycznej i obawami, że podjęcie leczenia może być przeszkodą w dalszej karierze wojskowej.
W rozmowie z serwisem psycholog wskazuje, że żołnierze w Rosji zwracają się do specjalistów z dziedziny zdrowia publicznego zazwyczaj wtedy, kiedy ich stan staje się nie do zniesienia dla nich samych, albo kiedy zaczyna nalegać na to rodzina. "W przypadku żołnierza przyznanie się do problemów ze zdrowiem psychicznym jest postrzegane jako oznaka słabości. Nie pasuje to do wizerunku zwycięskiego wojownika" - mówi.
