W udzieleniu odpowiedzi na pytanie pomocne będą dwie ustawy: o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa o sus) oraz o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa chorobowa).
Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy o sus, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej do dnia jej zakończenia. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność (art. 8 ust. 6 ustawy o sus) uważa się m.in. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.
Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt. 1 ustawy chorobowej, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko. Długość trwania urlopu macierzyńskiego, mającego wpływ na okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, uregulowana została w Kodeksie pracy.
Zasiłek macierzyński przysługuje, co do zasady, przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Odpowiadając na postawione pytanie należy stwierdzić, że zasady wypłaty zasiłku macierzyńskiego w okresie, gdy wykonywana jest praca zarobkowa, wyglądają inaczej w przypadku osoby pozostającej w stosunku pracy, a inaczej np. w przypadku osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 29 ust. 7 ustawy chorobowej, wysokość zasiłku macierzyńskiego pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu na zasadach określonych w art. 1821 k.p.
Z uprawnień, o których mowa w art. 1821 k.p., pracownicy będą mogli w ograniczonym zakresie korzystać począwszy od 1.01.2010 r. Z dodatkowych urlopów uprawnieni w pełni skorzystają dopiero po 31.12.2013 r.
Biorąc pod uwagę treść powyższego przepisu, który posługuje się terminem "wykonywanie pracy" (mówi także o wymiarze czasu pracy), należy stwierdzić, że dotyczy on wyłącznie zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nie ma więc podstaw do obniżenia zasiłku macierzyńskiego w sytuacji, gdy pracownica, bądź tym bardziej osoba prowadząca działalność gospodarczą, będzie wykonywała czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej lub innego stosunku prawnego, nie pozostając w stosunku pracy. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy o sus, osoby wykonujące m.in. pracę na podstawie umowy zlecenia, jak również prowadzące pozarolniczą działalność, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów.
Marta Bałchanowska, radca prawny w Kancelarii Prawnej IURICO
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn. zm.
- Ustawa z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.
- Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
Czytaj również:
Nie tylko matki lepiej chronione
Przedsiębiorcze matki odzyskają odsetki
Przedsiębiorcze matki nie będą płacić składek społecznych z działalności
