Wyższe składki ZUS, zasiłki i dodatki. Wzrośnie nie tylko płaca minimalna w 2024 r.
Wyższe składki ZUS, ale też mandaty i grzywny wzrosną w 2024 roku wskutek podwyżki minimalnego wynagrodzenia. Większa będzie z kolei podstawa otrzymania zasiłków, wzrośnie też dodatek do pracy nocnej czy minimalne odszkodowanie za mobbing w miejscu pracy. Najniższa krajowa pensja wpływa bowiem nie tylko na wynagrodzenie części pracowników, zarabiających w Polsce najmniej.
W 2024 roku po raz kolejny płace minimalne oraz minimalne stawki godzinowe zostaną podniesione. Ich poziom wzrośnie dwa razy - w styczniu i w lipcu, tak, jak miało to już miejsce w 2023 roku. Dwie podwyżki wynikają z wysokiej inflacji - zgodnie z projektem ustawy budżetowej na rok 2024 ma wynieść ona 6,6 proc.
"Jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen (...) wynosi co najmniej 105 proc. - ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca" - głosi zapis w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu.
Podwyższenie "minimalnych krajowych" oznacza, że co prawda płace brutto pracowników, którzy zarabiają najmniej wzrosną, jednak składki ZUS również ulegną podniesieniu. Chodzi o tzw. mały ZUS. Wyniosą one:
- ubezpieczenie emerytalne - 248,41 zł (styczeń) / 251,81 zł (lipiec)
- ubezpieczenie rentowe - 101,81 zł (styczeń) / 103,20 zł (lipiec)
- ubezpieczenie chorobowe - 31,18 zł (styczeń) / 31,61 zł (lipiec)
- składka wypadkowa - 21,25 (styczeń) / 21,54 zł (lipiec)
Przypomnijmy też, że "najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne to 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia". Obecnie to 1080 zł (w pierwszej połowie roku było to 1047 zł). Od stycznia kwota ta wzrośnie do 1272,6 zł, zaś od lipca - 1290 zł. Oznacza to, że różnica między pierwszym półroczem 2023 roku a drugim półroczem 2024 roku wyniesie 243 zł.
A jak to wygląda w przypadku pracownika na umowie o pracę? Od 1 stycznia, a później od 1 lipca zapłaci on składki w wysokości:
- ubezpieczenie emerytalne - 414,02 zł (styczeń) / 419,68 zł (lipiec)
- ubezpieczenie rentowe - 63,63 zł (styczeń) / 64,5 zł (lipiec)
- ubezpieczenie chorobowe - 103,93 zł (styczeń) / 105,35 zł (lipiec)
- ubezpieczenie zdrowotne - 329,44 zł (styczeń) / 333,94 zł (lipiec).
Do tego jeszcze trzeba doliczyć jeszcze zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 109 zł w okresie styczeń - czerwiec i 115 zł od 1 lipca. W efekcie, na rękę dostanie on 3221,98 zł (w okresie styczeń - czerwiec) i 3261,53 zł od 1 lipca 2024 r.
Wraz z podwyżką płacy minimalnej wzrośnie również zasiłek chorobowy. Jego podstawa - przy założeniu, że pracownik świadczy pracę na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu - nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie, pomniejszone o 13,71 proc. (a więc sumę składek potrąconych przez pracodawcę na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe. Oznacza to, że w pierwszej połowie roku będzie ona wynosić minimum 3660,42 zł, zaś w drugiej - 3710,47 zł. Będzie to również minimalna podstawa dla m.in. zasiłku macierzyńskiego, opiekuńczego czy świadczenia rehabilitacyjnego.
Osoby które pracują w nocy również będą mogły liczyć na wyższy dodatek.
"Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów." - głosi Kodeks pracy.
Rolę odgrywa tu także liczba godzin pracujących w danym miesiącu roku, co w praktyce oznacza, że w przyszłym roku dodatek wyniesie od 4,67 zł do 5,66 zł.
Kodeks pracy odwołuje do minimalnego wynagrodzenia również w sytuacjach, w których pracownik został źle potraktowany przez pracodawcę.
"Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów (...) Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów." - głosi ustawa.
Ponadto pracownik, jeśli był gotowy do wykonywania pracy, a jej nie wykonywał z przyczyn pracodawcy, ma prawo do wynagrodzenia. Jeśli stawka godzinowa lub miesięczna wynikająca "z jego osobistego zaszeregowania" nie została wyodrębniona w warunkach zatrudnienia, wynosi ona 60 proc. wynagrodzenia - a więc minimum 2545,2 zł od stycznia i 2580 zł od lipca przyszłego roku.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia reguluje też kwestię maksymalnej odprawy dla pracowników, która nie może wynieść więcej niż 15-krotność najniższej krajowej. Zatem wyniesie ona najpierw 63630 zł, zaś w drugim półroczu 64500 zł.
Z płacą minimalną związane są również kwestie mandatów karnych i grzywn.
"Kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. (...) Mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. (...) Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia." - brzmi Kodeks karny skarbowy.
W praktyce oznacza to, że kara grzywny wyniesie minimum 424,20 zł w styczniu i 430 w lipcu. Maksymalnie będzie to odpowiednio 84840 zł i 86 tys. zł. Mandaty karne wyniosą z kolei nie więcej niż 21210 zł od stycznia i 21,5 tys. zł. Wyrok nakazowy może nałożyć grzywnę 42420 zł i 43 tys. zł w poszczególnych połowach roku.
- Warto zaznaczyć, że wysokość grzywny ustalana jest indywidualnie. Pod uwagę bierze się m.in. sytuację majątkową sprawcy, stopień winy oraz skutki popełnionego czynu. Ponadto, w niektórych przypadkach, mogą być zastosowane inne sankcje, takie jak np. ograniczenie wolności, prace społeczne, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej czy przepadek mienia. Celem kar jest odstraszanie od popełniania przestępstw i wykroczeń skarbowych oraz naprawienie szkody wyrządzonej przez sprawcę. Tak wysokie kary grzywny zapewne spełniają swoją rolę, należy jednak mieć na uwadze, że grzywny mogą być nakładane także za czyny nieumyślne - komentował dla Interii Piotr Juszczyk, Główny Doradca Podatkowy w firmie inFakt przy okazji lipcowych, tegorocznych podwyżek płac minimalnych.
Paulina Błaziak
