Obcasem w szklany sufit. Z jakimi stereotypami wciąż mierzą się przedsiębiorcze kobiety?

Interia: Santander Bank Polska z Polską Fundacją Przedsiębiorczości realizował program szkoleniowo-grantowy "MOCne w biznesie", wspierający i propagujący przedsiębiorczość kobiet. Czy kobiety nie są przedsiębiorcze?

Magdalena Proga-Stępień, dyrektorka dystrybucji w Santander Bank Polska: Wbrew pozorom są, ale przed założeniem swojego biznesu powstrzymują je często obawy - np. o finanse, kapitał na start. Sporą barierą jest też brak pewności siebie, wiary w swoje możliwości, strach przed niepowodzeniem. Kobiety nie boją się pracy na swoim, ale te wątpliwości powstrzymują je przed działaniem.

Agnieszka Łatkowska, menedżer ds. komercjalizacji i rozwoju w Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości: Z raportu przygotowanego przez fundację Startup Poland wynika, że nadal więcej firm jest zakładanych przez mężczyzn, mimo że te zakładane przez kobiety radzą sobie lepiej na rynku. Dodatkowo ostatnio spadła liczba firm prowadzonych przez kobiety. Dlatego właśnie potrzebne są inicjatywy, które poza edukacją pokazują kobietom, jak ważna jest wiara w siebie i wychodzenie poza strefę komfortu. W naszym projekcie tematy dobraliśmy tak, aby objęły wiele aspektów działalności.

Jaka jest dzisiaj pozycja kobiet w biznesie?

MPS: Kobiety mają w sobie ogromny potencjał przedsiębiorczy. Tymczasem wskaźnik przedsiębiorczości kobiet wciąż jest zbyt niski. Z danych Dun& Bradstreet wynika, że na koniec 2021 r. zaledwie 1/3 firm w Polsce była prowadzona przez kobiety. Jedną z barier z pewnością jest fakt, że większość kobiet jest nadmiernie obciążona obowiązkami domowymi. W naszej kulturze niestety wciąż panuje stereotyp, że to właśnie na barkach kobiet spoczywa cała odpowiedzialność za rodzinę i dom, że świadczy to o ich wartości.

Dodatkowo wciąż jest niewiele kobiet na stanowiskach kierowniczych, w zarządach. Tu przyczyna leży często po stronie firm, które nie widzą korzyści z włączania kobiet w zarządzanie. Jak wynika z badania Grant Thornton "Women in Business 2020", w polskich firmach kobiety stanowią 38 proc. wyższej kadry kierowniczej. Tylko co piąty prezes w Polsce to kobieta - odsetek kobiet na szczycie firmowej hierarchii w Polsce wynosił 19 proc. w 2020 r. Wyzwaniem pozostaje też nierówność płac. Tu potrzebne są zdecydowane działania.

Czy widać poprawę tej sytuacji w ostatnich latach?

AŁ: To z pewnością nie jest zmiana, która nastąpi z dnia na dzień. Ale kobiety coraz bardziej zdecydowanym krokiem wchodzą w biznes - czy to prowadząc własną firmę, czy zajmując kierownicze stanowiska, choć pandemia nieco nas w tym wstrzymała. Wg "Global Enterpreneurship Monitor 2020/2021", pandemia negatywnie wpłynęła na przedsiębiorczość Polaków. Sytuacja dużo mocniej dotknęła kobiety, przez co znacznie rzadziej niż mężczyźni decydowały się one na założenie firmy.

Cieszy natomiast to, że od kilku lat powstają inicjatywy, które wspierają kobiety w ich ambicjach. Wiele liderek biznesu dzieli się swoimi historiami, inspirując inne, dając motywację. Ważne, aby usuwać bariery i dawać odpowiednie narzędzia. Nasz program "MOCne w biznesie" ma właśnie na celu wsparcie kobiet też w tym aspekcie. Zachęcał do kreatywności, był szansą na pozyskanie środków finansowych. Wybraliśmy 10 najlepszych biznesplanów, napisanych przez kobiety, które chciały postawić pierwszy krok w kierunku własnego biznesu lub rozwinąć swoją działalność. Każdy nagrodziliśmy grantem rozwojowym o wartości 11 000 zł. Dodatkowo 3 przedsiębiorczynie z najciekawszymi pomysłami na biznes otrzymały możliwość dokapitalizowania własnego projektu biznesowego w wysokości do równowartości złotowej 50 tys. euro.

Co jest mocną stroną kobiet w biznesie?

MPS: Kobiety są dobrze wykształcone, pracowite, merytorycznie przygotowane do pracy, łatwiej niż mężczyźni budują relacje. Dbają o podnoszenie kwalifikacji, wykazują dużą otwartość na zmiany. Z raportu "Siła kobiet na rynku pracy" wynika, że prawie połowa objętych badaniem kobiet w ostatnich dwóch latach rozwinęła swoje kompetencje w posługiwaniu się mediami społecznościowymi, a niemal dwie piąte w obszarze cyfrowym. To pokazuje, że kobiety chcą zdobywać wiedzę i nowe umiejętności. Potrafią też dopasować je do aktualnych wymagań rynku.

AŁ: Z drugiej strony, kobiety pełniące funkcje kierownicze często spotykają się z negatywnymi komentarzami dotyczącymi swojego stylu zarządzania, który jest oceniany wyłącznie przez pryzmat płci. Często kobiety są stereotypowo postrzegane jako zbyt emocjonalne, z nadmierną skłonnością do kompromisów, troskliwe. Pamiętajmy, że empatia to nasza kobieca MOC, to talent, który warto w sobie rozwijać, to zdolność odczuwania stanów emocjonalnych innych osób, umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość.

Co przekonuje kobiety do własnej firmy?

AŁ: Z ostatniego raportu Bizneswoman Roku: zarobki i motywacje polskich przedsiębiorczyń wynika, że przede wszystkim elastyczność, niezależność i możliwość rozwoju osobistego. Dopiero potem pojawiają się motywacje finansowe.

Dlatego powstała inicjatywa "MOCne w biznesie", by pokazać kobietom, że świat biznesu stoi dla nich otworem?

MPS: Tak, chcemy inspirować kobiety, dać im impuls do działań. Zależało nam, aby dotrzeć do jak największej liczby kobiet i przekazać potrzebną wiedzę w wygodny dla nich sposób. Dać im narzędzia, które mogą wykorzystać od razu do założenia i prowadzenia własnej działalności. Promowanie przedsiębiorczości jest ważne także dla gospodarki - małe i średnie przedsiębiorstwa są odpowiedzialne za tworzenie niemal połowy polskiego PKB i dają zatrudnienie 6,75 mln osób.

AŁ: Warsztaty prowadzone przez ekspertki z różnych dziedzin pozwoliły uczestniczkom w łatwy i szybki sposób zdobyć umiejętności, które pomogą im w zarządzaniu firmą.

Jakie było zainteresowanie programem?

AŁ: Zainteresowanie przekroczyło nasze oczekiwania. W konkursach zorganizowanych w ramach tej akcji wzięło udział blisko 200 osób, a w bezpłatnych warsztatach rozwojowych - blisko 4 tys. kobiet. To pokazuje, jak potrzebne są tego rodzaju inicjatywy edukacyjne, które dają narzędzia i umiejętności ułatwiające założenie i rozwój swojego biznesu.

Największym zainteresowaniem cieszyło się szkolenie o lęku przed zmianą, prowadzone przez dziennikarkę Dorotę Wellman. Wzięło w nim udział niemal 800 osób. Prowadząca mówiła o dostosowaniu się do zmian jako najważniejszej kompetencji obecnych czasów, dzieląc się przy okazji swoimi doświadczeniami. Moim zdaniem te autentyczne historie innych kobiet, które osiągnęły sukces, były dla uczestniczek najbardziej wartościowym motywatorem i inspiracją do zmiany.

Czy planowana jest kolejna edycja programu?

MPS: Chcemy wspierać kobiety w rozwoju ich karier, wyrównywaniu szans w miejscu pracy, więc z pewnością projekt powróci. Ale to niejedyna nasza aktywność w tym obszarze. W ramach Santander Universidades udostępniamy stypendia rozwojowe tylko do kobiet. W banku funkcjonuje sieć pracownicza Santander Women, zachęcająca do rozwoju kompetencji przywódczych przez działania mentoringowe i inspiracyjne sesje z kobietami sukcesu. Mamy też projekt "IT kobiecym okiem", ułatwiający kobietom podjęcie pracy na stanowiskach TECH i rozwój kompetencji STEM IT.

W Santander Bank Polska kobiety to 55 proc. wszystkich menedżerów. Na najwyższych korporacyjnych stanowiskach zarządczych kobiety obejmują ponad 35 proc. stanowisk. Wkładamy wiele pracy w dbałość o równość w miejscu pracy, by ten poziom był tak wysoki. Nasz poziom Equal Pay Gap wyniósł na koniec 2021 r. 2,4 proc., co oznacza, że przeciętnie na tych samych stanowiskach kobiety zarabiały mniej niż mężczyźni o 2,4 proc. Chcemy tę lukę wyeliminować do 2025 r.

AŁ : Polska Fundacja Przedsiębiorczości od lat wspiera kobiety w założeniu i prowadzeniu własnej firmy, oferując m.in. środki i dotacje unijne. Jesteśmy również administratorem najnowocześniejszej w całym kraju platformy szkoleniowej. Szkolimy online, a na dodatek dostęp szkoleń jest darmowy po wcześniejszej rejestracji. Wszystkie zainteresowanie panie znajdą na platformie zarówno szkolenia związane z finansami, rachunkowością, prawem i gospodarką, jak i szkolenia z zakresu coachingu, mindfullness i kompetencji miękkich. Znaczną część naszej kadry to trenerki. Kobiety uczące i wspierające kobiety to idealny model działania, który promowaliśmy w "MOCnych w biznesie". Zawsze jesteśmy i będziemy otwarci na różne inicjatywy popularyzujące przedsiębiorczość.