Fundusz Hipoteczny DOM: zapomniany projekt ustawy, który mógłby chronić tysiące seniorów przed wyłudzeniami
W Polsce rośnie liczba seniorów, którzy w poszukiwaniu dodatkowych środków na życie decydują się na umowy o dożywocie lub podobne rozwiązania - przekazując własność mieszkania lub domu w zamian za comiesięczne świadczenia lub opiekę. Niestety, zdecydowana większość tych umów zawierana jest poza jakimkolwiek nadzorem instytucjonalnym, często między osobami prywatnymi [1]. Największe fundusze hipoteczne zrzeszone w Związku Przedsiębiorstw Finansowych (ZPF) przypominają, że od ponad dekady istnieje gotowy projekt ustawy, który mógłby zwiększyć bezpieczeństwo osób starszych. Projekt nigdy nie został wdrożony.
Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że tylko w 2024 roku zawarto w Polsce 18 tys. umów o dożywocie. W ciągu dekady było ich ok. 130 tys. [2]. Aż 99% z nich zawieranych jest między osobami fizycznymi lub niewyspecjalizowanymi podmiotami, co często oznacza brak nadzoru, zabezpieczeń i standardów obsługi. W tym samym okresie fundusze hipoteczne zrzeszone w ZPF podpisały niecały tysiąc kontraktów - wszystkie zgodnie z Zasadami Dobrych Praktyk i jasnymi procedurami [3].
Tymczasem w "Raporcie o rynku hipoteki odróconej 2024" przygotowanym przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych (ZPF) i największe fundusze hipoteczne w nim zrzeszone pada sformułowanie: "W tym roku minie 10 lat od chwili, gdy powstał projekt Ustawy o Dożywotnim Świadczeniu Pieniężnym. Tymczasem projekt został wycofany z procesu legislacyjnego bez podania przyczyn" [4].
Projekt Ustawy o Dożywotnim Świadczeniu Pieniężnym, nad którym pracowało 10 lat temu Ministerstwo Gospodarki, przewidywał m.in.:
- obowiązek prowadzenia działalności przez podmioty w formie spółki akcyjnej z kapitałem zakładowym min. 2 mln euro,
- nadzór Komisji Nadzoru Finansowego,
- obowiązkowe informowanie seniora o wszystkich szczegółach umowy,
- zakaz oferowania powiązanych produktów (np. pożyczek, ubezpieczeń),
- wymóg wypłacalności i funduszu rezerwowego na świadczenia.
Wszystkie te mechanizmy miały zwiększyć bezpieczeństwo i transparentność rynku. Projekt popierały instytucje takie jak UOKiK, RPO czy KNF.
- Renta dożywotnia to usługa kierowana do bardzo szczególnej grupy - osób w podeszłym wieku, często samotnych, nieposiadających innego wsparcia finansowego. Potrzeba zapewnienia im realnych gwarancji powinna być oczywistością - komentuje Robert Majkowski, prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
Jak wynika z raportu ZPF, fundusze hipoteczne zrzeszone w organizacji wypłaciły od 2010 roku do końca roku 2024 łącznie ponad 41,2 mln zł świadczeń z tytułu renty dożywotniej [5]. Wszystkie kontrakty zawierane są z zachowaniem procedur zabezpieczających interes seniora - w tym niezależnych wycen nieruchomości, analizy ryzyk i długoterminowych zobowiązań finansowych.
Związek Przedsiębiorstw Finansowych, wraz z największymi funduszami hipotecznymi w Polsce, od 15 lat apelują o wprowadzenie ram prawnych dedykowanych tej branży. Fundusze hipoteczne, które już dziś działają zgodnie z własnym kodeksem etycznym (Zasadami Dobrych Praktyk ZPF), chcą przekazać rządzącym wiedzę, doświadczenie i know-how, by stworzyć ustawę dedykowaną branży i objąć nią wszystkie podmioty, także osoby prywatne.
"Razem ze Związkiem Przedsiębiorstw Finansowych apelujemy nie tylko o reformę obecnych przepisów, a przede wszystkim o to, by powstały w Polsce warunki do bezpiecznego oferowania profesjonalnej usługi przez podmioty nadzorowane, regulowane, mające odpowiednią wiedzę, doświadczenie i zaplecze finansowe. Nie chodzi nam o wyeliminowanie rynku prywatnego, ale o to, by senior mógł po prostu skorzystać z bezpiecznej usługi, a bezpieczni i wiarygodni świadczeniodawcy mogli oferować swoje usługi w stabilnym otoczeniu. Nasze zdanie o potrzebie regulacji podzielał zarówno UOKiK (raport z roku 2013) oraz kolejni Rzecznicy Praw Obywatelskich, włącznie z Adamem Bodnarem" - podsumowuje Robert Majkowski, prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
Warto przypomnieć, że już w 2009 roku ZPF stworzył Zasady Dobrych Praktyk, a do dziś fundusze wypłaciły seniorom ponad ponad 41,2 mln zł z tytułu renty dożywotniej [6].
Źródła:
[1] Raport o hipotece odwróconej w Polsce 2024. Cały raport do pobrania tutaj: https://fhdom.pl/raport-o-hipotece-odwroconej-2024/?fbclid=IwY2xjawKJMWNleHRuA2FlbQIxMQABHlAh-L0Sep7_Am3aYWrG1Z_QTFxo0vY8NQofYNhWbe8sNNTD4ICP8AfHeUbT_aem_-O56kDm1ac8r-qhICBWzrg
[2] Dane Ministerstwa Sprawiedliwości, akty notarialne w latach 1991-2024. Źródło: https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,1.html
[3] https://zpf.pl/rynek-odwroconej-hipoteki-w-modelu-sprzedazowym/
[4] Raport o hipotece odwróconej w Polsce 2024. Cały raport do pobrania tutaj: https://fhdom.pl/raport-o-hipotece-odwroconej-2024/?fbclid=IwY2xjawKJMWNleHRuA2FlbQIxMQABHlAh-L0Sep7_Am3aYWrG1Z_QTFxo0vY8NQofYNhWbe8sNNTD4ICP8AfHeUbT_aem_-O56kDm1ac8r-qhICBWzrg
[5] https://zpf.pl/rynek-odwroconej-hipoteki-w-modelu-sprzedazowym/
Źródło informacji: Fundusz Hipoteczny DOM
