Błąd w systemie emerytalnym. ZUS tłumaczy po artykule Interii

W wywiadzie opublikowanym kilka dni temu w Interii, Tomasz Lasocki, naukowiec i praktyk w dziedzinie zabezpieczenia społecznego z Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej wskazał i przeanalizował poważny błąd w systemie emerytalnym który powoduje, że w przypadku kobiet posiadających subkonto, w momencie osiągnięcia 65. roku życia, emerytura jest obliczana na nowo, tak jakby nigdy wcześniej jej nie pobierały. Świadczenia wzrastają o kilkadziesiąt procent. To efekt kolejnych zmian w przepisach podnoszących, a potem obniżających wiek emerytalnego, które nie uwzględniły tych skutków. Zdaniem Tomasza Lasockiego, w efekcie żadna ulga zachęcająca do dalszej pracy nie zadziała. Jednocześnie wskazał, że pewnej grupie ZUS odmawia ponownego obliczenia. Zaapelował do rządu, o szybką interwencję w tej sprawie.  

ZUS przesłał Interii stanowisko w tej sprawie, gdzie tłumaczy obowiązujące przepisy, jak i stosowaną przez siebie praktykę w odniesieniu do kobiet, które nie mają subkonta i którym nie przelicza emerytury na tak korzystnych warunkach. 

"ZUS jako wykonawca przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych zobowiązany jest do realizacji zadań w granicach prawa i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) i jej kwotę ustala się w sposób wskazany w przepisach ustawy emerytalnej, natomiast prawo do okresowej emerytury kapitałowej - w sposób opisany w ustawie o emeryturach kapitałowych" - podkreśla ZUS. 

Jak tłumaczy, w ramach reformy emerytalnej ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. mieli możliwość (do końca 1999 r. i na swój wniosek) przystąpić do wybranego funduszu emerytalnego. "Składka emerytalna tych, którzy przystąpili do OFE, jest podzielona. Jedna część składki jest zapisana na indywidualnym koncie w ZUS (I filar emerytalny), a druga część jest przekazywana do OFE, które ją inwestuje, a od 2014 r. - do OFE i na subkonto w ZUS (II filar emerytalny). Natomiast w przypadku osób, które nie przystąpiły do OFE, ich składki emerytalne nie podlegały podziałowi i w całości zostały zewidencjonowane na koncie emerytalnym w ZUS (I filar emerytalny). Z tego wynikają różnice w zasadach ustalania wysokości emerytury" - tłumaczy ZUS w przesłanym stanowisku.

Jak wyjaśnia, w chwili wdrożenia przepisu art. 26c ustawą z 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, która weszła w życie od 1 lutego 2014 r. przewidywano stopniowe zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn do wieku 67 lat. Po tym zrównaniu okresowe emerytury kapitałowe uległyby wygaszeniu, a wszystkie emerytury byłyby ustalane na takich samych zasadach. 

Natomiast w momencie wdrażania przepisów o obniżeniu wieku emerytalnego od 1 października 2017 r. nie wprowadzono stosownych zmian legislacyjnych odnośnie do okresowej emerytury kapitałowej. Wysokość emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. jest obliczana według nowych zasad. Jest to wynik podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku, w którym osoba ubezpieczona przechodzi na emeryturę.

"Okresowa emerytura kapitałowa to wynik podzielenia środków zapisanych na subkoncie w ZUS przez średnie dalsze trwanie życia przyjęte do obliczenia wysokości emerytury powszechnej. Kobietom, które do 65. roku życia pobierały okresową emeryturę kapitałową, emeryturę w docelowej wysokości ZUS ustala z urzędu" - informuje Zakład.

Podkreśla, że emerytura ustalona w docelowej wysokości nie jest nowym świadczeniem, tylko przeliczeniem emerytury powszechnej. "Prawo do okresowej emerytury kapitałowej ustaje z dniem poprzedzającym dzień, w którym osoba kończy 65 lat, a środki zgromadzone na subkoncie ZUS uwzględnia w podstawie wymiaru emerytury docelowej. Jeśli kobieta nie przystąpiła do OFE, to ZUS nie ma podstaw do ponownego ustalenia emerytury powszechnej w wysokości docelowej, kiedy ta osoba skończy 65 lat" - tłumaczy ZUS.

Jak wyjaśnia, na wysokość emerytury według nowych zasad wpływa wiele parametrów, które zmieniają się w zależności od daty przejścia na emeryturę, m.in. wskaźniki waloryzacji kapitału początkowego, kwota składek zapisanych na koncie ubezpieczonego w ZUS po 31 grudnia 1998 r. i tablice średniego dalszego trwania życia obowiązujące w dniu złożenia wniosku o emeryturę.

"Wiek, w którym ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę, niewątpliwie znacząco wpływa na jej wysokość. Im później ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę, tym niższe średnie dalsze trwanie życia ZUS przyjmie do obliczenia wysokości jego emerytury. Wiek ubezpieczonego ma również wpływ na długość okresu opłacania składek. Opóźnienie przejścia na emeryturę to dla osób aktywnych zawodowo dłużej odprowadzana składka. Ponieważ w ostatnim okresie aktywności zawodowej zarobki osób pracujących są zwykle wyższe niż na początku kariery zawodowej, okres odprowadzania składek przed przejściem na emeryturę może mieć duży wpływ na wysokość przyszłego świadczenia. Przejście na emeryturę jest prawem, a nie obowiązkiem ubezpieczonego, a każdy dodatkowy rok pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego oznacza wyższe świadczenie" - napisał ZUS.

Monika Krześniak-Sajewicz