Dodatek do emerytury za warunki szkodliwe. Ile i kto może dostać?
Niektóre zawody i środowiska pracy wiążą się ze zwiększonym ryzykiem negatywnego wpływu na zdrowie, a nawet życie pracowników. Po przejściu na emeryturę, takie osoby mogą wnioskować o zwiększenie swojego świadczenia, poprzez przyznanie im prawa do tzw. dodatku za szkodliwe warunki. Komu przysługuje dodatek do emerytury za pracę w warunkach szkodliwych?
Praca w szkodliwych warunkach to praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która została zdefiniowana przepisami prawa. Praca w szczególnych warunkach dotyczy prac związanych z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem powodować trwałe uszkodzenia zdrowia. Taka praca wykonywana jest w “szczególnych warunkach środowiska pracy" determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi.
Praca w szczególnych warunkach dotyczy więc pracy pod ziemią, na wodzie, pod wodą, w powietrzu lub pracy determinowanej procesami technologicznymi, jak np. praca w wysokich temperaturach lub wręcz przeciwnie, praca w pomieszczeniach, gdzie temperatura powietrza wynosi poniżej 0 stopni Celsjusza.
Praca o szczególnym charakterze to natomiast prace wymagające szczególnej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne oraz innych osób będących w otoczeniu.
Do prac w szczególnych warunkach zalicza się prace m.in.:
● w górnictwie,
● w energetyce
● w chemii,
● w hutnictwie i przemyśle metalowym,
● w budownictwie, przemyśle materiałów budowlanych,
● w przemyśle lekkim,
● w transporcie i łączności,
● w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym,
● w służbie zdrowia, opiece społecznej,
● na statkach żeglugi powietrznej,
● w portach morskich,
● w hutach żelaza i stali, w hutach metali niezależnych.
Z kolei wśród prac o szczególnym charakterze wymienia się m.in.:
● pracę w organach kontroli państwowej, w organach administracji celnej,
● pracę osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną,
● pracę dziennikarzy,
● pracę nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych
● pracę żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego itd.,
● pracę jednostek ochrony przeciwpożarowej.
Dodatek do emerytury za pracę w szkodliwych warunkach to inaczej rekompensata za pracę w warunkach szczególnych lub za pracę o szczególnym charakterze. Dodatek ten przysługuje osobom urodzonym po 31 grudnia 1949 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, stale i w pełnym wymiarze czasu.
Ponadto rekompensata zostanie przyznana wyłącznie wtedy, gdy senior nie ma ustalonego prawa do wcześniejszej emerytury, gdy nie pobiera świadczenia kompensacyjnego ani emerytury pomostowej.
Zgodnie z informacjami ZUS-u, wysokość rekompensaty za pracę w szkodliwych warunkach lub o szczególnym charakterze zależna będzie od stażu ubezpieczeniowego, czasu, przez jaki dana osoba wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 2009 roku, od obniżonego wieku emerytalnego określonego dla danego roku pracy oraz wieku, jaki wnioskodawca osiągnął przed 31 grudnia 2008 roku.
Każda kwota wyliczana jest więc indywidualni, ale w większości przypadków rekompensata za pracę w szkodliwych warunkach wynosi około 300-400 zł miesięcznie. Ponadto zgodnie z informacjami na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego i tak samo, jak kapitał ten, podlega corocznym waloryzacjom.
Aby otrzymać rekompensatę za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do ZUS-u. Wniosek składa się razem z wnioskiem o przyznanie emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, nie wcześniej niż na 30 dni przed spełnieniem warunków do uzyskania świadczenia. Jeżeli wniosek zostanie złożony zbyt wcześnie, zostanie wówczas odrzucony.
Do wniosku o rekompensatę za pracę w szkodliwych warunkach należy dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, lub o szczególnym charakterze. Wniosek można złożyć osobiście w jednostce ZUS-u, drogą pocztową lub elektronicznie przez portal PUE ZUS.
Wniosek rozpatrywany jest w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W przypadku otrzymania negatywnej decyzji, wnioskodawca może się odwołać pisemnie lub ustnie w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.
Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w starszym wieku może powodować nie tyle, co zmniejszenie możliwości do wykonywania takiej pracy ze względu na obniżoną sprawność psychofizyczną, ale może i przyczyniać się do jeszcze większego zagrożenia zdrowia i życia.
Osoby, które urodziły się w latach 1949-1968 i pracowały w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze mają więc prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę, jeżeli na 31 grudnia 2008 r. spełniają następujące warunki:
● osiągnęły wiek emerytalny, który zależny jest od płci oraz od rodzaju wykonywanej pracy,
● mają 20 lat (dla kobiet) i 25 lat (dla mężczyzn) udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych,
● mają wymagany staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, który zależny jest od rodzaju wykonywanej pracy,
● nie są członkami OFE i nie złożyły wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na indywidualnym koncie OFE na dochód budżetu państwa.
Aby otrzymać prawo do wcześniejszej emerytury, należy złożyć wniosek o emeryturę (EMP) razem z informacją o okresach składkowych i nieskładkowych, dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz dokumenty potwierdzające wynagrodzenie otrzymywane w okresach zatrudnienia, lub ubezpieczenia.
WB
