100 dni rządu PiS: Festiwal niespełnionych obietnic, chociaż zmian było sporo

Sto dni rządu Beaty Szydło podsumować można jednym słowem - zmiany. Niewiele z nich dotyczy jednak obietnic wyborczych, o których była mowa podczas expose premier z 18 listopada 2015 roku. Wiadomo już, że kwota wolna od podatku - opierając się na słowach ministra finansów Pawła Szałamachy - nie zostanie w 2016 roku podniesiona. Mało tego, niedawno wicepremier i minister rozwoju Mateusz Morawiecki powiedział, że potencjalnie jej wzrost do 8 tys. złotych nie jest pewny. Możliwe, że będzie to znacznie mniej. Problemem są - jak w większości obietnic PiS - koszty wprowadzenia danego rozwiązania. Przy podniesieniu kwoty wolnej do 8 tys. straty dla budżetu z tytułu mniejszych wpływów z PIT, to ok. 20 mld złotych.

Stopniowe przesuwanie w czasie kolejnych obietnic wyborczych (by nie powiedzieć odchodzenie bądź porzucenie planów) staje się faktem. Dzisiaj można już stwierdzić, że PiS wypełnił praktycznie tylko jeden punkt z ambitnego planu zaprezentowanego podczas expose - ustawę "Program 500 plus".

Przypomnieć jednak należy, że premier zapewniała wielokrotnie jeszcze podczas kampanii przedwyborczej, że ustawy na pierwszych 100 dni są gotowe (np. podczas debaty - niebieska teczka). Co się z nimi stało? Prawdopodobnie szczegóły kolejnych ustaw poznamy w najbliższych tygodniach. Dotyczy to nie tylko projektu podatku od klientów sklepów, ale być może także kolejnych mechanizmów wsparcia eksportu, biznesu i pracowników. Na razie jednak pozostaje nam ocena tego, co już ekipa rządząca zrobiła - bądź nie...

Sztandarowy projekt wsparcia dzietności w Polsce został przyjęty co oznacza, że jeszcze w tym roku świadczenia na dziecko zostaną wypłacone. Koszt wsparcia w 2016 r. to niewiele ponad 17 mld złotych. W ramach programu przewidziano 500 złotych na drugie i każde kolejne dziecko. Pieniądze na pierwsze dziecko będą przyznawane wyłącznie w sytuacji, gdy nie zostanie przekroczony próg dochodowy wyznaczony na poziomie 800 zł na osobę (lub 1200 w przypadku rodzin z dzieckiem niepełnosprawny).

Wokół programu rozgorzało wiele kontrowersji. Wielokrotnie przedstawiciele rządu nakłaniali bogatych Polaków, by nie decydowali się na pobór świadczenia. Opozycja zarzucała ekipie rządzącej, że pierwsze dzieci są dyskryminowane, podkreślając, że podczas przedwyborczych zmagań PiS obiecał 500 złotych na każde dziecko. To jednak zdecydowanie nie wszystko. Eksperci zastanawiają się jaki będzie wpływ tych pieniędzy na wzrost dzietności (zdania są podzielone, a część wskazuje nawet, że zmiana będzie niezauważalna), a ekonomiści - czy program uda się utrzymać w kolejnych latach, a jeśli tak, to jakie będzie źródło jego finansowania.

Przypominamy, że w br. pieniądze na 500+ pochodzą przede wszystkim z jednorazowych wpływów do budżetu - akcji LTE i z kasy NBP. To właśnie problem z finansowaniem programu w przyszłych latach wzbudza wiele obaw, zarówno w kwestii jego utrzymania, jak i bezpieczeństwa finansów publicznych (obawy o wzrost zadłużenia kraju i przekroczenie 3-proc. progu deficytu finansów publicznych).

Prace nad ustawą o obniżeniu wieku emerytalnego trwają (obietnica zarówno prezydenta Andrzeja Dudy, jak i premier Beaty Szydło). Prowadzone są konsultacje społeczne, przygotowujące finalny kształt ustawy. Dyskutowane są kwestie stażu pracy, granicy wieku po przekroczeniu którego możliwe będzie przejście na emeryturę, skutki demograficzne i gospodarcze. Zgodnie z zapowiedzią minister pracy, rodziny i polityki społecznej prace miały przyspieszyć po przyjęciu "Programu 500 plus", dzięki czemu będzie ona mogła wejść w życie od 2017 roku (za IAR). Można zatem zakładać, że to właśnie tym projektem ustawy i realizacją obietnicy zajmie się PiS.

Podczas expose Beata Szydło powiedziała, że "podatek dla małych firm obniżymy do piętnastu procent". - Mamy program, który doprowadzi do tego, że małe firmy będą stawać się średnimi, a średnie dużymi, a duże będą konkurowały na rynku globalnym - dodała.

Na razie jednak niewiele się w tej kwestii zmieniło. Rząd o obniżeniu podatku CIT nie wspomina. Zamiast tego, zajmuje się nowymi daninami, które mają pomóc w finansowaniu obietnic wyborczych. Zamiast wsparcia przedsiębiorców w postaci obniżenia podatku CIT (jego udział w strukturze wpływów budżetowych wynosi ok. 7-8 proc.), poznaliśmy plan pobudzenia polskiej gospodarki, którego autorem jest wicepremier i minister gospodarki Mateusz Morawiecki, który zakłada szereg zmian i wsparcie rozwoju kraju inwestycjami - ponad biliona złotych. Pieniądze mają pochodzić z wielu źródeł, w tym z pobudzenia aktywności przedsiębiorców, UE, banków i funduszy państwowych. Czytaj więcej o programie "Bilion złotych dla gospodarki"

Zgodnie z projektem przyjętym przez rząd, prawo do bezpłatnych leków będzie mieć każdy, kto ukończył 75. rok życia bez względu na status materialny. Resort zdrowia przygotuje w tym celu specjalną listę leków darmowych, na której - jak poinformował dzisiaj minister zdrowia Konstanty Radziwiłł - znajdą się także te leki, które dzisiaj są w spisie 30- i 50-proc. współpłacenia. (za PAP).

Znalezienie źródła finansowania obietnic wyborczych to jedno z największych wyzwań, przed którymi stoi rząd Beaty Szydło. Minister finansów zapowiedział zwiększenie ściągalności VAT, ale przede wszystkim - o czym była mowa już podczas przedwyborczych zmagań - wprowadzenie dwóch dodatkowych podatków. Dotyczyć one miały sektora bankowego i supermarketów.

To, co w miarę sprawnie przeprowadzono z sektorem bankowym, nie udało się już z sieciami handlowymi. Na kolejną wersję ustawy o podatku obrotowym musimy jeszcze poczekać. Pierwszy projekt spotkał się z ostrą krytyką przedstawicieli sklepów wielkopowierzchniowych (także z kapitałem polskim), który podkreślali, że nie tak miał ten podatek wyglądać, a jego wprowadzenie w takiej formule będzie ciosem w szczególności w rodzimy handel. Swoje obawy wyrażali także analitycy i eksperci instytucji pozarządowych.

Odnośnie do podatku bankowego wiele uwag miał np. NBP, zwłaszcza w perspektywie wprowadzenia rozwiązań ustawy wspierającej kredytobiorców mających zadłużenie w walucie obcej. Ustawa frankowa, której projekt zgłosił prezydent Duda, w opinii banku centralnego zamknęłaby się kosztem 44 mld złotych dla banków (dotyczy wyłącznie przewalutowania kredytów, a kwota ta znacznie rośnie przy uwzględnieniu efektów podobnych, nie związanych bezpośrednio z przewalutowanie, a będących jego następstwem). Zdaniem ekspertów, efekt synergii podatku bankowego i ustawy frankowej byłby zagrożeniem dla stabilności sektora bankowego w Polsce.

Nie jest to wprawdzie obietnica wyborcza z expose premier, ale zmiana o tyle istotna, że znalazła się na liście najważniejszych zmian gospodarczych ostatnich 100 dni. Reguła wydatkowa ma dyscyplinować wydatki i ograniczać ich wzrost do niebezpiecznego poziomu, który w konsekwencji prowadziłby do zwiększenia deficytu. Prawo i Sprawiedliwość zmieniło jednak zasady jej działania, by zwiększyć limit wydatków w przypadku działań jednorazowych i tymczasowych. Czytaj więcej o zmianie reguły wydatkowej

Ostatnie wydarzenia, w tym zmiany w Trybunale Konstytucyjnym odbiły się szerokim echem na świecie. Zagraniczne media podkreślały "orbanizację" polskiej polityki gospodarczej i zagranicznej. Agencja S&P obniżyła rating kraju z poziomu A- do BBB+ z perspektywą negatywną. Swoje obawy o potencjalnym zagrożeniu wzrostu deficytu finansów publicznych powyżej 3 proc. wydały także agencja Moody's i Komisja Europejska.

Nie można zapomnieć także o tzw. małej ustawie medialnej i przede wszystkim - błyskawicznym obsadzaniu stanowisk w najważniejszych spółkach Skarbu Państwa. Lista odwołanych przez PiS ciągle się poszerza, a karuzela stanowisk dotyczy już praktycznie wszystkich spółek strategicznych, w tym tych największych jak: PKN Orlen, PGNiG, PKP, spółek energetycznych i wydobywczych.

Bartosz Bednarz

Pobierz: darmowy program do rozliczeń PIT 2015