Bezpodstawnie naliczony VAT
Przedsiębiorstwa gazowe dostarczają gaz odpowiedniej jakości, jednak ich działalność pełna jest uchybień, w tym bezprawnego naliczania opłat dla odbiorców - stwierdziła Najwyższa Izba Kontroli.
Na środowej konferencji prasowej przedstawiono raport z kontroli, którą NIK przeprowadziła w okresie od 29 maja do 13 grudnia 2007 r. w 6 spółkach obsługujących odbiorców gazu (w trakcie kontroli przekształciły się one w 12 spółek) należących do Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa (PGNiG). Badaniami objęto również działania prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE), związane z kontrolą tych przedsiębiorstw.
"Najwyższa Izba Kontroli oceniła, że skontrolowane przedsiębiorstwa gazownicze przestrzegały parametrów jakościowych gazu oraz wymaganej częstotliwości badań tych parametrów, utrzymywały obligatoryjne standardy obsługi odbiorców oraz prawidłowo rozliczały za dostarczony gaz" - napisano w raporcie.
Jedyne zastrzeżenia NIK w kwestii obsługi klienta dotyczą czasu rozpatrywania reklamacji, który w wielu przypadkach przekraczał przepisowe 14 dni.
W działalności przedsiębiorstw należących do PGNiG NIK dopatrzyła się wielu nieprawidłowości, które zdaniem Izby, były przejawem wykorzystywania monopolistycznej pozycji przedsiębiorstwa na rynku dostawców gazu. Przejawiało się to np. w umieszczaniu w zawieranych umowach o przyłączenie do sieci oraz sprzedaży gazu postanowień niekorzystnych dla odbiorców gazu (w tym klauzul niedozwolonych).
Polegało to m.in. na zobowiązaniu przyszłych odbiorców do zakupu i montażu szafek gazowych na własny koszt (w okresie kontroli wyniosło to szacunkowo 33 mln zł.) czy uzależnienie wybudowania podłączenia przez dostawcę od zapłacenia przez odbiorcę pełnej opłaty za to przyłączenie.
NIK stwierdziła również, że w wyniku błędnej interpretacji prawa przez organy prasowe bezpodstawne naliczano VAT (22 proc.) od opłat za nielegalny pobór gazu, co wyniosło w sumie prawie 3,5 mln zł.
Ponadto, niektóre ze skontrolowanych spółek stosowały wnioski o przyłączenie gazu, które nie zawierały m.in. określenia jakości dostarczanego gazu, wysokości bonifikat za niedotrzymanie tych standardów, a także obciążały odbiorcę kosztami wstrzymywania i wznowienia dostaw.
"W dwóch spółkach kontrola wewnętrzna stwierdziła działania o charakterze korupcjogennym. Polegały one na preferowaniu przy zlecaniu budowy przyłączy u firm powiązanych rodzinnie z osobami zajmującymi kierownicze stanowiska w spółkach, a także na prowadzeniu przez niektórych pracowników tych spółek działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawców" - czytamy w raporcie NIK.
Kontrola Izby wskazała również, że dokonywane przez spółki badania prawidłowości działania gazomierzy wykazywały, że znaczna ich część (18,3 proc.) była technicznie wadliwa. W jednym przedsiębiorstwie eksploatowano niezalegalizowane gazomierze, co stanowiło naruszenie ustawy z dnia 11 maja 2001 r.
"Niezależnie od powyższego, kontrolowane spółki naliczały większą stawkę podatku VAT (22 proc. zamiast 7 proc.) z tytułu przyłączenia do sieci gazowej obiektów budownictwa mieszkaniowego, opierając się na stanowisku Ministra Finansów, które nie stanowiło urzędowej interpretacji prawa" - stwierdziła NIK.
Za niedostateczne - uznała NIK - działania kontrolne prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, które często opierały się jedynie na analizie dokumentów przekazanych korespondencyjnie przez przedsiębiorstwa, co nie pozwoliło na pełne wykorzystanie uprawnień URE nałożonych na niego przez Radę Ministrów.
